Rondol wedi marw meddai fy nhaid.

Yn y sefyllfa honno yr oedd Rondol yn yr hanes gan Pitar Wilias, ar wahan mai enwau dychmygol a ddefnyddiodd o yn ei ddarlith oherwydd i 'nhaid wrthod rhoi caniatad iddo ddefnyddio ei enw fo a Nain, ac am y tro cynta dyma gyfle i chi gael y stori fel yr oedd.

'Y...Folk oedd fy nhaid a Lamgley ydy fy ngor-ewythr, ac...y...nhw 'ngyrrodd...'

Mae'n rhaid fod Rondol a Begw wedi gweld fy nhaid yn dod.

Nid wyf wedi llwyddo i ddarganfod fawr o hanes yr ysgol hon er fy mod yn gwybod bod rhai o ferched Llannerch Gron, chwiorydd fy nhaid, wedi bod yno.

Pwy darodd Rondol arno ar y lon ond fy nhaid, ac fe ddywedodd wrtho fod Begw wedi marw ac nad oedd ganddo'r un ddima i'w chladdu, ac fe gafodd chweugain gan fy nhaid.

Aeth fy nhaid,David Evans o Gydweli, i Batagonia tua 1888 ac mae gen i berthynas yn byw yn y Gaiman.

Yn amser fy nhaid ni fuasech yn cael mynd oddi yma wrth gwrs.

Cafwyd yr arian gan deulu goludog yr oedd un o chwiorydd fy nhaid wedi ei wasanaethu fel morwyn nes gorfod gadael am ei bod yn disgwyl baba.

Dychwelodd y canwr opera rhyngwladol enwog, Bryn Terfel, i'w wreiddiau i roi anrheg Nadolig i'r gwylwyr yn Canrif o Gân lle canodd rai o ganeuon ei ieuenctid, gan gynnwys cerdd dant a fersiwn o Hen Feic Penny Farthing Fy Nhaid.

Mae hynny mor wir, Begw ac ydi fod llawer i hen law yn llaw flewog' Ac meddai fy nhaid, er na ddwedodd Begw ei hun fawr ddim, 'fuaswn i ddim yn mentro rhoi fy mys yn ei cheg hi'.

A dallta di, roedd fy nhaid a'm cyndeidiau'n mynd am eu peint cyn i Johnny Walker ddechra cerdded.

Fe agorodd y drws ac aeth i mewn i'r ty a be welodd ond Rondol yn gorwedd ar ei hyd ar lawr, a heb fod ymhell oddi wrtho roedd Begw yr un modd.Cerddodd fy nhaid i ganol y ty ac edrychodd arnynt yn ddifrifol ac meddai 'Diar mi.

Pan gyrhaeddodd fy nhaid adra y peth cyntaf ddywedodd fy naid wrtho oedd 'Begw druan!

Felly hefyd fy nhaid a fy hen daid.

'Fy nhaid ddywedodd yr hanes wrtha i, fel rydw inna'n 'i ddweud wrthyt tithau.'

Doedd neb o gwmpas Gwalchmai 'radeg honno'n amau'r hanes a ganlyn.Roedd Rondol a Begw, ei wraig, yn byw yng Ngwalchmai'r un adeg ag yr oedd fy nhaid a nain, William a Sydna Roberts, yn byw ym Mhendre yn ur un ardal.