Yn ein rhan ni o'r cosmos mae un math o ronynnau, ond y mae'n bosib canfod a chynhyrchu gwrth-ronynnau (electron/positron) ac fe ddichon bod nifylau a galaethau i'w cael rywle yn y gofod wedi eu gwneud o chwith-fater neu wrth-fater.

Yr enw a roddwyd ar y rhain oedd nifylau.

Dro arall, soniai am ddirgelwch annatod (hyd yma) disgyrchiant, neu'r llwch rhwng y galaethau sydd yn casglu ac yn troi'n 'nifylau tan', fel y galwodd hwy, yn ymgrynhoi yn ser, yn llosgi a chrebachu ac yna'n ail danio ac ymagor yn nifwl tan eilwaith.

Ddechrau'r ganrif hon sylweddolwyd bod y nifylau hyn yn rhy bell i ffwrdd i fod yn ein galaeth ni ac eu bod, mewn gwirionedd, yn alaethau eraill.

Mae ynddo rym yr anorfod; grym ffaith; grym mawredd real y pellterau, y galaethau a'r nifylau tan, grym y cwriciau y mae disgyrchiant y ser niwtron yn ei beri i Amser.

Nifylau.