Geni'r nofelydd Gwynn Thomas yn Y Porth, Cwm Rhondda.

Beth bynnag mae'r nofelydd yn perthyn yn nes i fywyd nag i gelfyddyd, a'i draed yn nes at y ddaear nag yw ei ben at yr awyr.

Nofelydd yw Peter Schneider.

Rhydd i'r deunydd hwn driniaeth y nofelydd: clywn leisiau'r bobl yn siarad; gwelwn gymeriadau unigol yn cerdded ar hyd caeau a heolydd yr ardal; ac felly deallwn hwy yn eu perthynas â'r byd yn ei agweddau cymdeithasol, masnachol, crefyddol.

John Rowlands, Tegla y Nofelydd

Tystiolaeth rhai merched a'i cofiai yn eu plentyndod oedd ei fod yn '...' ac ychwanegodd un a oedd yn hyn na'r lleill: '....' Fe ddichon nad oedd Daniel Owen y nofelydd mor ddiniwed ag yr ydym wedi arfer meddwl.

Ffowc Elis oedd y nofelydd cyntaf mewn gwirionedd i ymdrin â gwleidyddiaeth plaid.

Mae'n syndod cymaint o wahaniaeth barn a fu am Tegla fel nofelydd.

Hwyrach mai dyna sy'n esbonio pam y mae'r dilyniant yn aeddfetach nofel na'r un gychwynnol; rhyw ffureta o gwmpas a wnâi Harri'r myfyriwr yn ymhe/ l â maes nad oedd yntau'n fwy na'r nofelydd a'i creodd yn gwbl o ddifri ynglŷn ag ef.

Aelod arall o'r teulu oedd Elena Puw Morgan, y nofelydd.

Mewn gwirionedd, yr hyn wnaeth e oedd dangos effaith cyfalafiaeth - cydymdeimlo'n llwyr â'r glowr yr oedd e." Roedd y darlun yn Cwmglo yn un cwbl gywir yn ôl un o ffrindiau Kitchener Davies o'r Rhondda, y nofelydd a'r bardd Rhydwen Williams, un o'r ychydig prin sydd wedi sgrifennu'n blaen am fywyd y cymoedd glo.

Ni allai lai nag ymagweddu - yn y lle cyntaf, fodd bynnag - fel nofelydd Victoraidd, llenor a oedd yn drwm dan ddylanwad dulliau ffasiynol nofelydda yn yr oes honno.

ddilynodd y nofelydd Rosie Thomas ar y rali geir 16,000 milltir o Peking i Paris, ar BBC Dau, a hefyd The Deadness of Dad, ffilm gan Philippa Cousins a enillodd wobr BAFTA UK.

Does neb, am wn i, wedi amau'i gamp fel nofelydd plant, ond am y nofelydd oedolion - awdur Gŵr Pen y Bryn a Gyda'r Glannau - cymysg iawn fu'r farn.

Ni ellir peidio â gweld condemniad diarbed y nofelydd o serch rhamantus ynddi.

Ond y mae'r nofelydd y mae Hywel Teifi yn cyfeirio ato fel un allai greu y nofel lofaol fawr Gymreig wedi dweud wrth Y Cymro nad oes ganddo ef gynlluniau i gyhoeddi dim byd yn y dyfodol agos.

Brwydr gymdeithasol a gwleidyddol oedd y Rhyfel Degwm, a chynigiai bwnc gwirioneddol rymus i nofelydd Cymraeg fynd i'r afael ag ef.

Mae'n debyg mai fel chwiw dros dro y bwriadwyd i'w dro%edigaeth wleidyddol gael ei darlunio gan nad yw'r dadrith yn brofiad ingol iawn i Harri; o reidrwydd felly gan fod y nofelydd yn paratoi Harri ar gyfer tro%edigaeth ysbrydol barchusach o lawer.

Fe aeth yntau oddi wrth ei wobr at ei waith, a chynhyrchu dwy nofel boblogaidd arall - Pan Ddaw'r Machlud ac Oed Rhyw Addewid, a gobeithio nad yw ei yrfa fel nofelydd ond megis dechrau.

Arweinir ni i amau a yw'r nofelydd o ddifri am ­ Harri fod yn offeryn propaganda o blaid y gymdeithas ddi-ddosbarth.

Elfen arall ym mhrofiad a myfyrdod y nofelydd na chafodd lawer o sylw yw ei deimladau ynghylch merched fel y'u datguddir yng nghymeriadaeth y nofelau - mewn gair, rhywioldeb Daniel Owen, Ar yr olwg gyntaf, pwnc go anaddawol yw hwn.

O ganlyniad, Gwent a gynhyrchodd Islwyn, bardd Cymraeg mwyaf y ganrif ddiwethaf, a ganed Daniel Owen, ein nofelydd mwyaf, yn Yr Wyddgrug, o fewn tair milltir i'r ffin Seisnig.

Os yw'n wir fod nofelau Daniel Owen yn tra rhagori ar waith y mwyafrif mewn amrywiol ffyrdd, fel y dangosodd lliaws o feirniaid erbyn hyn, mae'n rhesymol tybio na fyddai'r nofelydd o'r Wyddgrug yn fodlon ar atgynhyrchu na dulliau llenyddol nac agweddau cyfarwydd ei gyfnod.

Ychydig iawn o feirniadaeth a dderbynia'r ddau o du'r nofelydd sydd am gynnal eu harwriaeth - dim ond yr ychydig frychau hynny - sy'n gwbl angenrheidiol i'w dyneiddio a briodolir i'r ddau ohonynt.

Ar ben hynny, yr oedd y nofelydd yn perthyn i'r traddodiad Methodistaidd o hunanymchwil ac ymholiad.

Problem amser fu problem fawr y nofelydd Cymraeg erioed, a rhaid wrth arian i brynu amser.

Y naill yn nofelydd a'r llall yn brifardd y mae Hywel Teifi yn disgwyl pethau gwych ganddynt er nad yw T.

Wrth drin y deunydd hwn yr oedd yn medru ymarfer crefft y nofelydd yn feistrolgar, ond hyd yn oed yn y fan hon fe weithiai o dan un anfantais fawr.

Safle'r awdur a'r nofelydd Robin Llywelyn.

Credai'n ddiau nad lle nofelydd oedd cynhyrfu'r dyfroedd politicaidd, ac mai nofel sal fyddai honno a ddarluniai bethau yn ol rhyw ideoleg wleidyddol ddu-a-gwyn.

Symptom o'r elfen dawelyddol mewn Anghydffurfiaeth Gymraeg oedd mai ar ddeffroad enaid y rhoddwyd y pwyslais gan weinidog o nofelydd, er iddo ddewis cyd-destun hanesyddol a awgrymai ddeffroadau eraill.

Parhaodd cyfres newydd o The Slate â'r patrwm a ddechreuwyd llynedd o ffilmiau o'r ansawdd uchaf ar bwnc unigol: Karl Jenkins y cyfansoddwr a'r arweinydd, y darluniwr Jim Burns, yr animeiddwraig Joanna Quinn, y cyfarwyddwr ffilm Peter Greenaway, a'r nofelydd Dick Francis, bob un yn adnabyddus yn rhyngwladol, ond â'u gwreiddiau yng Nghymru.

Mae'r nofelydd yn sicr yn fwy cyfarwydd â'i fyd wrth drin crefydd.

AI O fro Daniel Owen y daw nofelydd mawr glowyr Cymru?

Nid afresymol awgrymu ymhellach y byddai'n datguddio mwy o'i brofiad personol yn ei waith fel yr oedd yn aeddfedu fel nofelydd ac yntau o'r dechrau yn sefyll y tu allan i feddwl 'swyddogol' ei gymdeithas ac yn pwyso a mesur y meddwl hwnnw yng ngoleuni ei brofiad ei hun.

Os profiad neilltuol angerddol yr unigolyn yw defnydd llenyddiaeth, rhaid i'r bardd neu'r nofelydd groesawu'r profiad yn ei gyfanrwydd, a'i fynegi yr un modd.

Dechreuwyd gweld Alun Jones fel nofelydd 'go- iawn', yn yr olyniaeth anrhydeddus honno sy'n cynnwys Daniel Owen, T.

Wrth 'go iawn' fe olygid nofelydd a allai hoelio sylw cynulleidfa, trwy adrodd stori afaelgar, llunio deialog fyrlymus a chreu cymeriadau amrywiol 'o gig-a-gwaed', fel y dywedir - nofelydd a oedd yn gyforiog o'r rhinweddau henffasiwn, os mynnir.

Soniais yn gwta am y nofelau yna am na theimlaf mai ynddynt hwy - er eu haml rinweddau - y ceir cynnyrch nofelydd mwyaf gwreiddiol a chyffrous y deng mlynedd diwethaf.

A'r nofelydd ati i ddarlunio a dehongli perthynas pobl â'i gilydd o fewn y teulu, y gymuned, ac yn ac os Islwyn Ffowc Elis, yng nghyd-destun ehangach Cymru fel endid cenedlaethol.

Etifeddodd y ddau fab y cafodd hi eu magu i oedran gwŷr, Dafydd a Daniel, rannau gwahanol o'i chynhysgaeth, y naill yn datblygu'n adroddwr storiau yn null yr hen gyfarwyddiaid, a'r llall yn datblygu'n nofelydd, ac y mae'n rhyfedd, er nad efalli'n gwbl annisgwl, ei bod hi'n fath o ddolen gyswllt rhwng yr anterliwd neu'r ddrama Gymraeg, ym mherson Twm o'r Nant, a'r nofel Gymraeg ym mherson ei mab Daniel, oblegid y mae gwreiddiau mwy nag un elfen yn y nofel i'w holrhain yn ôl i'r ddrama.

Yn ei herthygl 'Y Stori Fer Gymraeg', mae'n pwysleisio nad yr un yw dawn awdur stori%au byrion a dawn y nofelydd.

Mae'n amlwg ein bod ni'n gweld yn hyn ganlyniad dewis a wnaed gan Hiraethog dro ar ôl tro yn ystod ei yrfa fel nofelydd, sef dewis peidio â nesa/ u at wead a sylwedd profiad ei fyd ef ei hun.