c Cafwyd penllanw i ddefodau aberthol Israel yn Nydd y Cymod (Lef.

Gruffydd mai'r cylchgrawn hwn oedd 'un o'r achosion cryfaf na chollodd Cymru ei henaid yn hollol yn nydd y gwallgofrwydd mawr'.

Nid yw, o ganlyniad, yn anodd credu bod ei effaith ar yr iaith Gymraeg yn nydd ei chyfyngder yn un andwyol.

wynfyd, nid dy golli di a wan Drwy'r fynwes a'r deufiniog lafnau cudd; Na Eden, nid dy golli greithia'm grudd, Ond cofio'r mwyn oedfaon, cofio man Suadau serch a swyn dy lennyrch glan Pan rodiai dedwydd ddau dy lwybrau rhydd, Yw'r aeth a wnaeth fy nydd yn fythol nos; Ni cherddaf mwy hyd lannau'r dyfroedd byw Ni chwarddaf mwy uwchben y sypiau gwin; Ond dwyn y draen a wnaf heb wrid y rhos, Am hynny gweaf gan y blodyn gwyw, Am hynny odlaf gerdd y ddeilen grin.

Cysylltir y retina a'r nerf optig, sy'n cludo'r neges i'r ymen- nydd.

Williams, Cennad Archesgob Cymru, nad oedd gan y mwyafrif gyfalaf ysbrydol yn gynhaliaeth iddynt yn nydd y prawf.

Roedd y newyddion hyn yn destun llawe- nydd iawn i naturiaethwyr Sweden oedd yn ymfalchio fod yr anifail yma bellach yn ddiogel y tu fewn i ffiniau eu gwlad - anifial a gafodd ei hela mor ffyrnig gan eu brenhinoedd ac uchelwyr y wlad ganrifoedd lawer yn ol.