Un o'r mannau mwyaf cythryblus ar y Lan Orllewinol oedd Bethlehem.

Yn y ddeunawfed ganrif ehangodd y stâd trwy adeiladu dwy gaer anferth ar ei dir, sef Caer Williamsberg a Chaer Belan ar geg orllewinol Afon Menai ger Dinas Dinlle.

Yng nghanol y wal orllewinol roedd lle tân mawr gwag gyda sgrîn efydd o bedwar panel colynnog ac uwchben y lle tân roedd silff ben tân gyda chiwpids yn y corneli.

Wedi clywed hanesion gan gyfeillion yn Amman, fe aeth llond dwrn ohonom at y ffin honno rhwng Gwlad Iorddonen fel y mae - ar y lan orllewinol a gipiwyd oddi arni gan Israel.

Fe sydd berchen ar y rhan fwyaf o ochr orllewinol Ynys Môn.

Roedd llinyn pysgota dau gant saith deg troedfedd o hyd wedi cael ei glymu wrth y saeth - ac roedd ganddyn nhw ffrind ar ochr orllewinol y wal yn aros i'w helpu nhw i ddianc.

Mae afon Cafnan yn tarddu yn Llyn Llygeirian ym mhlwyf Llanfechell ac yn llifo tua'r gogledd i'r môr ym Mhorth y Pistyll, cilfach fechan ar ochr orllewinol Trwyn y Wylfa.

Er gwaethaf hyn i gyd, mae lle i gredu fod ein cymdeithas orllewinol yn wynebu gwir sialens parthed ei pherthynas ag adnoddau'r blaned a'r syniad o dwf economaidd diderfyn ar draul adnoddau diddiwedd.

Mae Eiryl yn edrych o gwmpas i wneud yn siŵr ei fod yn gwybod ble'r ydych, yna mae'n dweud "Rydym yn sefyll ar ochr dde-orllewinol y goedwig sy'n amgylchynu Godre.

Ond yn y cyfamser, 'roedd pobl wedi tyrru i'r groesfan orllewinol.

Roedd mudiad Fatah wedi galw am yrru milwyr Israel o'r Lan Orllewinol a Llain Gaza.

Yn wreiddiol, roedd y Palesteiniaid wedi sôn am gael 2,000 o filwyr y Cenhedloedd Unedig i gadw'r heddwch ar y Lan Orllewinol a Llain Gaza.

Mae ei phrif sianel yn glynu'n glos wrth lan orllewinol yr aber, ac ar ôl iddi fynd heibio i Ddinas Llwyd mae'n ymdoddi i'r môr ym Mae Malltraeth

I arbed llifogydd, gosodwyd yr afon i redeg rhwng argloddiau sylweddol, a chodwyd llifddorau i reoli ei thaith i'r môr ym mhen gogledd orllewinol Cob Malltraeth.

Roedd un yn briod ag Iddew ac yn byw ar un o'r kibbutz; roedd y llall yn briod â Phalestiniad ac yn byw ym Methlehem ynghanol yr helynt ar y Lan Orllewinol.

Yr oedd ef yn perthyn i benceirddiaid Tir Iarll, a safai ei fynachlog ar ochr orllewinol yr ardal honno, a oedd yn brif ganolbwynt bywyd llenyddol y sir.