Yn ail, beth oedd y peirianwaith priodol i sicrhau hynny?

Y mae astudio peirianwaith a phroblemau datblygu yn bwnc arbenigol iawn, gyda'r arbenigwyr yn y maes addysgol hyd yn hyn yn brin.

Yn syth ar ôl thau yr etholiad, ar ddydd Gŵyl Ddewi, cyhoeddodd Undeb Cymru Fydd ei fod o blaid senedd a'i fod yn ymbaratoi i gynnal Cynhadledd yn Llandrindod i wyntyllu'r pwnc, ac i sefydlu peirianwaith i drefnu ymgyrch a deiseb.

Dyma felly y peirianwaith yr oedd Curig yn ysgrifennydd ac yn brif weithredwr iddo.

Er mor amharod oedd peirianwaith rhyfela Prydain, gwnaed rhai paratoadau eisoes.

Gyrru rhywun o leiaf fis ymlaen llaw i lywio ac arwain ein peirianwaith marchnata ni yma yng Nghanolfan Celfyddydau Aberystwwyth tuag at werthu project arbennig.

Ar brydiau, pan oedd y stêm yn isel, fe stolid (atal), y peirianwaith, gan ddal platen yn dynn yn y rowls, ac ni ellid ailddechrau'r peirianwaith heb ryddhau'r pinnau a ddaliai'r blaten yn y rowls.

I wireddu hyn mae ganddi'r peirianwaith i drefnu hyfforddiant a chyrsiau a fyddai'n arwain yn uniongyrchol at berfformiadau a chystadlaethau.

Yr oedd hyn yn brofiad newydd iddo, ond ychydig yn unig o'r rhyfel a welodd Phil, oblegid ar un o'i fordeithiau cyntaf cafodd ddamwain erchyll pan ddaliwyd ei droed chwith mewn peirianwaith ar fwrdd y llong a'i malurio'n ddrwg.

Dylid cael peirianwaith sy'n caniata/ u i uwch-reolwyr yr ysgol a'r corff llywodraethu fonitro a gwerthuso'r modd y dyrennir adnoddau, yn bobl ac yn ddeunyddiau, i gwrdd ag AAA.

I raddau helaeth ymateb i argymhellion y llywodraeth 'roedd y ffermwr unigol - datblygwyd peirianwaith eang o grantiau a chyngor ac o addysg, yn wreiddiol dan adain Llundain, ac yn ddiweddarach o dan ddylanwad Brwsel a'r Polisi Amaeth Cyffredin (PAC/CAP).

Ond, eto'i gyd, er i lawer o unigolion gael eu hysbrydoli gan Benyberth i wneud eu gorau dros Gymru, ni sicrhaodd unrhyw doriad gwawr gan nad oedd y peirianwaith gwleidyddol yn bod trwy Gymru, ac yn y pedwardegau bu rhaid i'r mudiad i raddau ailgychwyn.

Y mae'n rhaid wrth y ddeubeth, y deunydd crai, neu'r ffeithiau y mae'r gwyddonydd yn eu cael o'r byd o'i gwmpas, yr hyn a wêl y llygad ac a glyw'r glust, a hefyd y peirianwaith cywrain sy'n rhan o gynheddfau'r meddwl i ddosbarthu a threfnu'r deunydd hwn.

I sefydlu Is-Bwyllgor Datblygu Addysg Gymraeg fel bod peirianwaith barhaol i gryfhau a hybu datblygiadau newydd a bod yn fforwm i drafod problemau fel swyddi athrawon bro.

Ar y pryd, edrychai yn beth digon rhwydd i ddarganfod y peirianwaith sylfaenol a reolai weithgaredd silia.

Manteisio ar y darpariaethau â'r peirianwaith sydd mewn bodolaeth yn barod.

Y mae hyd yr oediad hwn yn dibynnu i ryw raddau ar y peirianwaith llywodraethol.