Synnodd y pentrefwyr i weld ci ar ei ben ei hun yn sgrialu trwy'r pentref ac yn gafael yn nhrowsusau'r dynion.

Mae 'na ddwy ran i Aberdaron: y pentref glan y mor a'r ardal amaethyddol, oedd, oherwydd yr amaethyddiaeth, yn debyg iawn i ardaloedd eraill drwy Gymru.

Dros amser collwyd y gair tafarn o'r enw ond tyfodd yr elfen olaf boncath yn enw ar y pentref lle safai'r dafarn.

Mae'n wir fod y werth yn amrywio o bentref i bentref - yn dibynnu ar natur y gymuned leol, union leoliad adeilad yr ysgol, ac unrhyw gyfleusterau eraill yn y pentref.

Yn syth wedi croesi'r ffin, dyma fynd trwy bentref Rosvadov - pentref bychan, gwledig.

Rhuthrodd Chernysh drwy'r eira i'r pentref cyfagos.

Gallai'r ysgub, meddai'r gwiddon fod yn 'beryglus yn y dwylo anghywir oherwydd y nerth sydd ynddi.' Ymddengys i'r helynt achosi cryn bryder i rai o drigolion y pentref a dywedir bod ambell un wedi mynd cyn belled â gosod y Beibl yn ffenestri eu cartrefi er mwyn dadwneud unrhyw niwed.

trigolion Lianaelhaeam dros gadw ysgol y pentref ar agor.

Cyn bo hir, 'roedd gan bron bob pentref ei alcemegwr ei hun; yn aml iawn, hen berson go od yn byw ar ei ben ei phen ei hun, yn teimlo'n sicr y gallai weithio hud a lledrith.

Pentref bychan oedd Sipi, - tair siop ac ysgol Gatholig fawr gyda llawer o ffermydd bychain o gwmpas.

Pam felly y cafodd pentref cyfan enw un aderyn?

Mynd wedyn i'r pentref - poblogaeth o 300-400.

Nid oedd yn boblogaidd iawn yn y pentref ar y dechrau oherwydd ei natur di-flewyn-ar-dafod ond cafodd ei derbyn yn well ar ôl iddi ddweud wrth yr heddlu fod Mark yn gwerthu cyffuriau i blant ysgol.

Ceir Ffynnon Dalis ger pentref Dihewyd a Vitalis yw nawddsant y plwyf hyd heddiw.

Ar yr wyneb stori yw am ddieithryn sy'n dod i godi ei babell mewn pentref bychan a'r holl anghydfod mae hynny'n ei achosi ymhlith y trigolion.

Yr oedd hyn yn brofiad digon diflas yn aml; llosgi ystafell mewn neuadd neu ysgol mewn pentref, penodi dyddiad a threfnu siaradwr; hwnnw weithiau'n tom'i gyhoeddiad ar y funud olaf ac nid oedd dim amdani ond mynd yno fy hun a chyhoeddi neges y Blaid cystal ag y gallwn Ni chaem fawr ddim cefnogaeth mewn aml ardal, ychydig a ddeuai i'r cyfarfodydd a drefnid - rhyw hanner dwsin a llai na hynny yn aml ac weithiau neb yn troi i fyny.

Yna, ar ymylon y pentref, mae cytiau gwiail y gwehilion.

Mae'r lleidr yn gosod deg neu ugain hwyrach o'r cewyll gwifrog yma yn y pentref bob nos wedi iddi nosi, ac yna mae'n mynd o gwmpas i'w casglu yn y bore bach.

Ychydig cyn i mi gyrraedd methodd disgyblion y wlad yng nghyffiniau pentref cyfagos Dolafon â mynd i'r ysgol am wythnosau oherwydd na allai'r bysus eu cyrraedd.

Mae'r fan honno yn well o lawer na'r pentref.

Bellach, rwyf newydd basio pentref lle mae criw o bobl fel pe baen nhw'n codi tŷ gwiail mewn modd cydweithredol.

Gan nad oedden yn byw yn y pentref, i gapel Beulah yr awn ni yn y prynhawn.

Mae Elin yn ymweld â chartre'r henoed ac yn methu adnabod Martha, hen fenyw a arferai fod yn adnabyddus yn y gymdogaeth fel person cymwynasgar oedd yn rhedeg siop y pentref.

Mae chwithdod mawr ar eu hol yma ym Moelfre - buont yn barod bob amser eu cymwynas a'u gwasanaeth a'u cyfeillgarwch i ni, drigolion y pentref, ac i gylch eang o Fon a'r Gogledd.

Ni chofiai iddi erioed weld yr un ohonynt, gan na fyddent byth yn siopio'n y pentref nac yn mynychu cyfarfodydd.

Wedi mynd i ben uchaf y pentref heb i neb ddweud gair gofynnodd tad Ifan, 'A be sy'n eich pigo chi'ch dau 'te?' 'Gary Jones wedi bod yn plagio Dilwyn,' oedd ateb Ifan.

Yn anffodus, er imi geisio tynnu sylw'r awdurdodau priodol at bwysigrwydd Tre'r Ceirij nid oes yr un arwydd i'w weld hyd heddiw i egluro gwerth y pentref i'r genedl nac ychwaith gynnig wedi'i wneud i rwystro'r fandaliaeth o daflu rhai o'r cerrig o'r amddiffynfa dros y dibyn!

Daethant â'u cyfeillgarwch i helpu mam i ymsefydlu mewn pentref glofaol a oedd yn gwbl ddieithr iddi.

Gan fod Waunfawr, pentref genedigol Gwynn Davies, eisoes wedi bod yn gefn mawr i'r Gymdeithas, awgrymwyd y byddai'r pentref yn le addas ar gyfer menter a fyddai'n rhoi cyfle i bobol â nam meddyliol i ddatblygu fel unigolion ac a fyddai, hefyd, o fudd i'r pentref.

Daliasant y bws yn ôl i'r pentref gan gyrraedd yno o fewn rhyw ddeng munud wedi i'r gloch ganu.

Bu llawer o adeiladu, a datblygodd pentref hollol newydd yn Nhrefor, lle gynt y bu'r Hendre a'i hychydig ffermydd a'i harfer o adeiladu cychod.

Thema ganolog: Rhyfel, effaith y Rhyfel, parhad rhyfel dan gysgod y Bom ac wrth i'r Swyddfa Ryfel fygwth dwyn tir Cymru, y Rhyfel oer: yr Ail Ryfel Byd yn torri cyn i'r Eisteddfod gael cyfle i weithredu'r drefn newydd, a gorfod ailaddasu eto ar ôl y Rhyfel, nes cyrraedd y flwyddyn dyngedfennol bwysig honno, 1955, pan ddechreuwyd sôn am foddi pentref Cwm Cwelyn, yr ysgogiad mwyaf i genedlaetholdeb Cymreig y cyfnod diweddar.

Bu'r traffig trwm drwy'r pentref, yn enwedig yn yr haf yn bryder mawr i'r trigolion, ac yn beryglus iawn lawer tro.

Cydsyniodd Olwen Rees a Jean Williams i gynrychioli'r gangen ar bwyllgor Cyswllt y pentref.

Datblygu Clybiau Dysgu wedi oriau ysgol ar gyfer disgyblion cynradd ac uwchradd o'r pentref gyda chynlluniau mentora.

Dywedodd wrth adael y pentref,

Biti bod yr hen wraig mor fusgrell, oedd sylw trist gwþr y pentref, wrth ddychmygu symudiad bysedd Morfudd dros eu cyrff hwythau.

Awn i'r Annedd i glywed dy stori." Mae Afaon yn troi ac yn dechrau cerdded yn ôl i gyfeiriad y pentref.

Pentref bychan yr anghofiodd twristiaeth amdano yw Susauna ei hun: dau deulu o bobl ddieithr a welais hyd yn oed yn rhan isaf y cwm.

Dyma Tegannedd, pentref y Carael.

Cynhelir Ysgol Feithrin lewyrchus bob dydd yn neuadd y pentref a Chylch mam a'i Phlentyn yn festri Bethlehem, capel yr Annibynwyr Cymraeg.

Dewch - ar unwaith.' Dilynodd criw o ddynion y ci o'r pentref i ganol yr eira trwchus.

'Stalwm ar ddiwrnod trip yr Ysgolion Sul fe fyddai y banciau yn brysur oherwydd y byddai y trysoryddion yn codi arian gwario i'r plant, a hynny ar fore Sadwrn, ac yna yr arian yn cael eu rhannu yn y 'waiting room' neu ar y platform cyn i'r 'Special' ddod i mewn, a phawb yn mynd fel milgwn am y 'coaches' a neb (bron) ar ol yn y pentref y diwrnod hwnnw nes y deuai'r 'Special' yn ol.

Gallwn brofi pwysigrwydd yr uned bentrefol trwy gyfeirio at nifer o enghreifftiau e.e.l. Pan unir capeli, gan gynnal gwasanaethau bob yn ail mewn gwahanol bentrefi, tuedda'r mwyafrif o'r gynulleidfa ddod bob amser o'r pentref y cynhelir y cwrdd ynddo e.e.2. Pan fydd plentyn yn cael ei symud - trwy ddewis rhieni - i ysgol pentref arall, tuedda'r plentyn golli cysylltiad cymdeithasol anffurfiol hefyd â gweddill plant y pentre e.e.3. Pan gae'r ysgol, bydd holl blant y pentre'n colli'r ymwybyddiaeth o fod yn griw y pentre wrth fynd i'r ysgol uwchradd ac felly'n colli'r ymwybyddiaeth o berthyn ar y lefel hon.

Saif y pentref yng Nghwm Croesor sy'n ymestyn i ben ucha'r plwyf a'r ffin a phlwyf Ffestiniog.

Cwm-y-glo Pentref bychan rhwng Llanrug a Llanberis yn Arfon yw Cwm-y-glo.

Byddai'n pentref ni wedi ei ynysu a dim trafnidiaeth o gwbl hyd y fan a'r lle.

Pan aeth Sam i'r ysgol, yr oedd y pethau hyn (Ci Drycin, Y Ffynnon Oer, yr Hen ~r) yn rhyfeddod i blant y pentref ac yntau o'r herwydd yn ymchwyddo'n arwr ac yn meddwl mwy o'i dreftadaeth nag erioed.

Hyd yn oed yn yr oes pan fu'r addysg yn gyfangwbl Saesneg, rhoddai'r ysgol i'r disgyblion yr ymdeimlad o berthyn ac aethant i'r ysgol uwchradd fel 'criw' y pentref.

Mae ei chartref mewn pentref bach yr ochr arall i Yiyang.

'R oedd un gan gynfeddyg y pentref, Dr Donald Kiff, yn dweud llawer.

y cwbl a wyddent oedd ei fod yn gwisgo siwt drwy 'r wythnos a hen ddillad ar y sul, yn hollol i 'r gwrthwyneb i 'r mwyafrif o drigolion y pentref.

Cerddodd y ddau ar hyd y llwybr ymhellach o'r pentref i gyfeiriad Clogwyn Arthur, craig fawr oedd yn codi uwchben Pwll Mawr.

Mae Teregid yn dy arwain ar hyd y ffordd sy'n arwain i'r pentref.

Ai trwy gystadlu â'n gilydd, ysgol yn erbyn ysgol, pentref yn erbyn pentref, ardal??

Ymysg y pethau a ddarganfuwyd yn y pentref ei hun yr oedd tlws o efydd a thorch wedi'i gwneud yn rhannol o aur.

Ac eto, o gofio ymateb trigolion un pentref yn ddiweddar, mae'n ymddangos fod rhai pobl o hyd yn rhyw led-gysylltu'r ysgub â galluoedd goruwchnaturiol.

Mi fyddaf yn falch o gael cyflawni fy neges yn y ddinas fawr, brysur, ac ar fy ffordd adref, i'r pentref croesawus lle gallaf gerdded yn eithaf diogel uwch y creigiau, a gwrando ar y môr yn rhuo, ac, ar brynhawn sych, heulog, fy mhleser fydd cerdded ar lan Afon Ogwr a chael ailfywhad o gerdded ar draeth Bae y Gorffwysfa ym Mhorthcawl.

Mae ymgyrchwyr amgylcheddol wedi dweud y bydd codi argae Ilusesu yn boddi 52 pentref a 15 tref.

'Mae Bob a fi wedi hen flino aros!' Doedd fawr o bwrpas pysgota yn yml y pentref.

Ar hyn, cyrhaeddodd y bws y garej ym mhen uchaf y pentref.

Ond ers i arwyddion ffyrdd newydd gael eu codi ar gyrion y pentref yn ddiweddar, mae'r cwyno wedi dechrau.

Mae cartrefi mewn llawer o'n hardaloedd yn troi yn dai haf ac yn dai i bobl ymddeol; codir stadau mawr mewn llawer pentref ar gyfer pobl o'r tu allan. Mae ieuenctid ein gwlad yn cael eu cyflyrru i dderbyn mai gadael eu bro eu hunain i chwilio am waith yw eu tynged.

Yn lle derbyn cenhadaeth o weithio gyda'i gilydd i wella ysgol eu pentref, anogir rhieni i ystyried eu plant fel tuniau o ffa pob a 'siopa o gwmpas' am y del gorau.

Mae'n deg cydnabod hefyd fod dirywiad wedi digwydd yn y Felinheli: 'Roedd cyfnod y chwarel a'r cei yn un llewyrchus iawn i'r pentref, ac amryw o fusnesion eraill yn ffynnu o'r herwydd, nifer dda o wahanol siopau a phawb i weld yn gwneud busnes, pob cwsmer yn cyfrif, a'r cwsmer yn iawn os y byddai unrhyw wahaniaeth barn.

(c) Mesuriadau Rheoli Trafnidiaeth, Beddgelert CYFLWYNWYD adroddiad y Prif Swyddog Cynllunio ar lythyr a dderbyniwyd gan Gyfarwyddwr Priffyrdd y Cyngor Sir yn rhoddi manylion am fwriad y Cyngor Sir i gyflwyno gorchymyn traffig er gwella'r tagfeydd a rhwystrau a oedd yn bodoli ar rai strydoedd yn y pentref ac yn gofyn am sylwadau'r Cyngor hwn.

Pentref ym mhlwyf Llanfrothen ym Meirionydd yw Croesor - cartref Bob Owen y llyfrbryf.

Ceir mesur llwyddiant unrhyw daith arbennig drwy fesur y cyfanswm pellter o'r pentref cyntaf i'r un olaf.

"Mae Athel yn byw a bod yn Neuadd y Pentref, yn pori yn y llawysgrifau sydd yno." "A ble mae Neuadd y Pentref?" gofynni, yn ddiolchgar am dy lwyddint.

A'r ferch yn byw mewn pentref pell fe sgrifennai John ati bob pythefnos, neu'n gywirach byddai'n cael gan rywun arall wneuthur felly drosto, gan na fedrai na sgrifennu na darllen.

Y pentref ei hun Rwy'n credu fod Chapel Street yn un o'r rhesi tai hynaf ym Mhentraeth, a llawer ohonynt wedi cael eu hadnewyddu.

Cododd y ffermwr ei lais a rhybuddiodd y bechgyn fod dau arall o'r pentref wedi herio'r ysbryd hanner can mlynedd yn ôl ar noson Calan Gaeaf.

Y mae perthynas rhwng y gair Cymraeg bala a'r gair Gwyddeleg bel 'bwlch, aber' ac y mae'r gair hwn hefyd i'w weld mewn enwau lleoedd yn Iwerddon a'r Alban - enwau megis Bellaugh, pentref ger Athlone yn Iwerddon a Bellhaven yn

Bu i ni weithio gyda nifer o grwpiau mewn pentrefi i astudio gwella adnoddau yno a chyda un pentref ddymunai gyhoeddi llyfr yn dilyn ymdrech o fewn y gymuned i drefnu arddangosfa o hen luniau.

Ac er ei bod hi'n fwy na thebyg fod Elsie Williams, oedd yn gwybod hanes pawb yn y pentref, yn gwybod yn iawn na fyddai Elfed a Delyth yn mynd allan yn rhyw aml iawn, eto fe allen nhw fod wedi trefnu rhywbeth at y nos Sadwrn arbennig yma am y gwyddai hi.

Mae Afaon yn eich arwain drwy'r pentref ac i mewn i adeilad pren hir.

Er mwyn gallu codi'r holl arian yma, rydym wedi bod yn golchi ceir staff yr ysgol, a trigolion y pentref, cynnal boreuon coffi, ac ar fore yr eisteddfod ysgol eleni, fyddwn ni yn cychwyn ras balwns, a fydd yn cael ei ffilmio gan HTV.

Ond y pentref unigol (a'r gweithle) yw sylfaen bywyd cymunedol naturiol neu anffurfiol y mwyafrif o drigolion ac, ar y lefel hon y creir ymwybyddiaeth o berthyn i gymuned organig ac amlochrog o'i gwrthgyferbynnu â pherthyn i fudiad neu garfan diddordeb arbennig.

Mewn pentref pysgota o'r enw Cojimar, ger Havana, roedd yna eisoes un o'r tai bwyta pysgod gorau a welais yn y byd.

Bu adeg pan oedd gan bob pentref neu gymuned ei chwmni drama, pob capel, eglwys ac ysgol ei chynhyrchiad blynyddol.

Mae yggol y pentref wedi dod, yn aml, yn ffocws Cymraeg y gymuned.

"Bobol annwyl!" meddyliodd yr hen wraig, gan dynnu'r cwrlid yn fwy clos dros ei chlustiau, "Pwy uffarn sydd yna yr adeg hon o'r dydd?" Gan mai ei bwthyn hi oedd yr adeilad cyntaf yn y pentref o gyfeiriad y môr, roedd Morfudd wedi hen arfer bellach â dieithriaid yn galw heibio i holi'r ffordd, neu i fegera am baned o de a chrempog.

Daeth tri o'r pentref oedd yn cofio'i gyflwr bryd hynny i'w ŵydd yn ei wely.

Roedd un o brif lysoedd tywysogion Gwynedd yn Aberffraw, ac mae hanes canoloesol y pentref hwn wedi ei arddangos o amgylch Llywelyn a'i orsedd.

I'r gorllewin, i lawr y cwm, y mae'r pentref bach gwasgarog a man cyfarfod y gymdeithas o'r pedwar ban.

Cafwyd lloches yn y pentref ond bu'n rhaid disgwyl yn hir yn eu dillad gwlyb am y llong i'w cyrchu'n ôl i Galway; roedd honno wedi mynd ymlaen i Inis Meain.

Boncath Pentref yng ngogledd ddwyrain yr hen Sir Benfro yw Boncath.

Nos Sadwrn aeth Sioned gyda Lleucu a Rhodri i'r pentref am bryd o fwyd tafarn a llymaid dros y galon.

Ei hamcan oedd ceisio datrys y problemau a wynebai'r pentref, ac yn fwy na dim, ceisio ei gwneud yn fwy deniadol ac ymarferol i bobl if ainc fod eisiau aros a setlo yn yr ardal.

Yn ymyl y pentref gweli dwr o blant yn chwarae ac yn rhedeg o gwmpas yng nghysgod nifer o goed cyll.

Pa mor bell ydy'r dref neu'r pentref agosa' tybed?

Noswyl Nadolig oedd hi ac roedd y pentref cyfan mewn hwyl.

Y mae cenhedlaeth ohonom yn fyw heddiw sy'n cofio cyfnod cannwyll yn y lloft, lamp olew yn y gegin, mawn yn y grat, ty bach ym mhen yr ardd, ceffyl yn y stabl, a siop bob peth yn y pentref.

Roedd Jonni yn flaenor yn eglwys Fethodistaidd yn y pentref, yn godwr canu ac yn athro Ysgol Sul.

Pan oeddwn i'n grwt ar Gefnbrynbrain ddeugain mlynedd yn ôl yr oedd o leiaf dri gŵr yn y pentref a gadwai filgwn, a Dai Milgwn oedd ein henw ar un ohonynt.

PENTREF bychan ar ochr ogleddol Llyn yw Llanaelhaearn ac ef sy'n gwarchod yr agoriad t'r penrhyn.

Tybed a all trigolion Gwaun Cae Gurwen fancio ar gefnogaeth Syr Anthony Hopkins i'w hymgyrch i gadw banc Barclays y pentref yn agored.

Tua chwarter i ddeg fore Sadwrn galwodd y tad yn Shop Blac a chafodd ei gario'n ôl cyn belled â'r Coffee House, yng nghanol y pentref, ym moto Thomas Williams y cariwr.

Mae'r prif bwyslais ar fywyd y pentref a'r wlad yn hytrach na gwaith y ffariar, er ein bod wedi ei weld ambell dro gyda'i fraich, at ei gesail, ym mhen ôl rhyw fuwch !

Lledwyd y lôn ac, yn bwysicach fyth, gosodwyd palmant drwy'r pentref.