Wrth gwrs, yr oedd hyn yn amlycach yn yr ardaloedd poblog nag ym mherfeddion gwlad.

Yr oedd tasg anferth o fawr o flaen y pwyllgor; trefnu ymgyrch trwy bob rhan o Gymru i oleuo ac addysgu a chreu argyhoeddiad ac at hyn trefnu'r gwaith manwl o fynd a ffurflen y Ddeiseb o dŷ i dŷ, nid yn y pentrefi Cymraeg yn unig ond hefyd yn yr ardaloedd poblog a Seisnig yn Sir Fynwy (Gwent erbyn hyn), Morgannwg a mannau eraill.

Trefnasant eu bywyd yn y cymoedd poblog ar lun a delw y bywyd gwledig a'r capel yn ganolfan iddo.

man inni roi'r ffidil yn y to, gan na fyddai ond y canolfannau poblog lle mae adnoddau lu ar gael yn addas ar ei chyfer.

Dadleuai rhai, megis yn arbennig D. J. Davies, Pantybeiliau, fod y Blaid yn gwario gormod o'i hadnoddau ar yr ardaloedd Cymraeg gan esgeuluso'r rhanbarthau poblog Seisnigedig yn y De-ddwyrain.

Ar y cyfan, maen nhw mewn ardaloedd poblog ac wedi eu sefydlu yn wreiddiol i ateb gofynion cymdeithasol ac nid addysgol.

Ni chyfyngwyd eu poblog rwydd i'r cyfnod canol chwaith.

Prinnach oedd unrhyw feirniadaeth a'i bryd ar amlygu pwysigrwydd ysgrifennu o'r fath os oedd y Gymraeg i oroesi'n gyfrwng llenyddiaeth a fyddai'n berthnasol i'r ardaloedd mwyaf poblog yng Nghymru'r ugeinfed ganrif," meddai.