Mae'r testunau Cymraeg a adwaenir fel Ystoryaeu Seint Greal yn gyfieithiad a wnaed yn y bedwaredd ganrif ar ddeg o ddwy ramant Ffrangeg annibynnol, La Queste del Saint Graal (a luniwyd c.

Cyfuno deunydd a fenthycwyd o'r Brut ac o ramant Ffrangeg, y Merkn en Prose (rhan o Gylch y Fwlgat) a wnaeth awdur anhysbys y testun a adwaenir heddiw fel 'Genedigaeth Arthur', er enghraifft, ac a gadwyd yn llsgr.

Ym mhob peth, roedd hi'n bosib' gweld sumbol; y peryg' oedd eu bod nhw'n fwy o sumbolau o dyb neu ramant y Gorllewin nag o realiti'r sefyllfa yno.

Bu mwy o swyn yn ei enw ef i Gymru oll, a mwy o ramant yn ei fywyd, nag odid yr un o'i gyfoeswyr.

Cyfansoddiad unigryw yw Gereint ac Enid, fel y ddwy 'ramant' arall, ac nid yw ei hystyr, ei harwyddocâd na'i hapêl yn dibynnu ar ei pherthynas ag unrhyw stori arall.

Darllen oedd ei brif ddiddordeb ac, fel Fidel, roedd ei gymhellion yn tarddu o ramant a moesoldeb yn hytrach nag unrhyw ideoleg bendant.

Wrth gwrs, ni ddylid chwilio am gyfatebiaeth ry lythrennol rhwng ei ramant ef a'r serch a ddisgrifiodd Pantycelyn yn Golwg ar Deyrnas Crist.

Ar ochr ddwyreiniol y cyntedd, arweiniai grisiau wedi eu haddurno â theils i fyny i oriel â rheiliau haearn a thamaid arall o ramant gwydr lliw.

Dysgais fwy am Owain Glyndwr ac Owen M.Edwards yn ei gwmni ef nag a wnes yn yr ysgol ddyddiol, slant Seisnig oedd i'r addysg yn honno, a gofelid na chaem glywed gormod am ramant ein cenedl yn y gorffennol.