(Er i adfynach chwerw a adawodd y gymdeithas rhyw flwyddyn ledaenu si ymysg mân fynachod Enlli fod y Priodor wedi'i erlid o Rydychen ar ôl cwta dau dymor dan amgylchiadau pur amheus a dweud y lleia'.) Ond roedd hynny flynyddoedd maith yn ôl, pa 'run bynnag.

O'r Alban yr oeddwn i wedi dod i Rydychen, ac yr oedd pobl y gogledd wedi gofalu amdanaf Pe buasai raid i mi fel llawer Cymro arall, ddibynnu ar garedigrwydd fy nghyd Cymry wedi dod i Rydychen am gyfeillach a chyfarwyddyd,buaswn mor unig â hen frân gloff ar yr adlodd.

Anfonwyd Quaboos i Loegr i dderbyn ei addysg ac aeth yn ei flaen i Rydychen lle graddiodd yn anrhydeddus iawn.

Mi allai gredu damcaniaeth newydd Seiciatrydd o Rydychen, mai dynion a ddechreuodd siarad gyntaf yn y cyfnod cyn hanes.

Dywed mai o'r Alban yr oedd ef wedi cyrraedd Rhydychen ac mai pobl yr Alban a oedd wedi gofalu amdano; oni bai amdanynt hwy, mi fuasai wedi bod fel 'brân gloff ar yr adlodd oblegid 'nid oedd y Cymry wedi arfer ymgyfarfod, ac ychydig iawn o drafferth oedd neb yn gymeryd i ddangos mai Cymro oedd' Y gwir yw, petasai OM wedi mynd o Aberystwyth yn syth i Rydychen yn hytrach na via Glasgow, mi fuasai wedi bod ymhlith cyd Gymry o'r dechrau cyntaf, ac odid na fuasai wedi clywed am Glwb Coleg Aberystwyth.

ê Phryderi i Rydychen er mwyn talu gwrogaeth i Gaswallon a ddaethai yno o Gaint, a phrioda ferch a chanddi gysylltiadau ê Chaerloyw.

Efallai na ddylid amau'r posibilrwydd iddo fod yn rhyw fath o ddisgybl gynorthwywr i'r Esgob cyn mynd i Rydychen, ond edau go wan i ddal gafael ynddi fyddai damcaniaeth felly.

Enw prifathro'r Ysgol Ramadeg (oedd heb symud i'w safle bresennol ym Mryn Goodman) oedd William Hathom Mills, brodor o Orton Waterville, ac yn y Cloisters yr oedd y ficer yn byw sef Bulkeley Owen Jones o Gaerhirfryn a'i wraig Fanny o Rydychen.

Mae Thomas Wiliems yntau yn beirniadu 'scolheicion y prifyscolion Rydychen a Chaer Grawnt' oherwydd eu dibristod.

Yn awr, hefyd, y daeth i gysylltiad â llyfrau printiedig ar raddfa weddol eang; o'r braidd y gwelsai lawer o'r rheini cyn muynd i Rydychen.

Dechreuodd ef ddarllen llenyddiaeth Gymraeg yn llanc, ac wedi myned I Rydychen gwnaeth ffŵl o'r drefn afrywiog a ddechreuodd ei wneuthur yn fathemategwr, trwy ymroi i ddarllen Cymraeg a gwrando ar ddarlithiau John Rhys.

Y canlyniad fu iddo ddechrau paratoi i symud o Rydychen, o'i swydd fel ficer Eglwys Fair ac o'i Gymrodoriaeth yn Orid.

Puleston Jones o Glasgow i Rydychen gydag OM Edwards, ac y mae'n werth ailadrodd ei eiriau ef wrth sôn am Gymdeithas Dafydd ap Gwilym.