Yn wleidyddol, roedd y penwythnos yn llwyddiant mawr, a gobeithio y bydd yr ad-drefnu sy'n cael ei argymell yn y cynnig newydd yn ffordd i ni osod seiliau cadarn i'r ymgyrch angenrheidiol yma dros ddeddf iaith sy'n perthyn i'r ganrif hon.

Nid oes seiliau i adeiladu arnynt yn y Ddeddf.

meddwl rydw i am greulondeb rhai o'r pabau ac mae gen i ryw obsesiwn ynglŷn â'r chwilys, yna'r brwydro ofnadwy rhwng catholigion a phrotestaniaid, a'r creulondeb a'r poenydio a'r erledigaeth ar y ddwy ochr, a'r holl wrachod a gafodd eu llosgi, a ffanatigiaeth jonestown a arweiniodd naw cant o bobl i gyflawni hunanladdiad, heb sôn am y seiliau crefyddol y tu ôl i'r holocaust hynny yw fod yn cael ei hategu gan y celwydd taw'r iddewon groeshoeliodd crist, a'r defnydd o ddyfyniadau ysgrythurol i gyfiawnhau dienyddio gwrywgydwyr ).

Pwy fyddai wedi medru rhagweld hyn yn y pumdegau, a chyn hynny, pryd y gwnaed y gwaith ymchwil sylfaenol a osododd y seiliau i wneud datblygiadau o'r fath yn bosib.

Yr oedd ef am sicrhau seiliau athronyddol cadarn i waith y gwyddonydd ond yr oedd hefyd eisiau diogelu lle i'r argyhoeddiadau crefyddool.

Yn y cynnig yna mae'r seiliau ar gyfer dymchwel y Quangos, seiliau ar gyfer datblygu democratiaeth yng ngwir ystyr y gair, a seiliau i ddangos ein bod yn barod am hunan-lywodraeth.

Mae seiliau'n bwysig.

Ar y dechrau gweithiai o'i stydi yn "Hafan" gan ymroi ati i osod seiliau cadarnach i'r gwasanaeth.

Y ffwrnesi mawrion a'u geneuau aethus yn chwydu allan golofnau mwg a fflamiau troellawg cymysgedig a gwreichion i'r nwyfre, ac megys o dan ei seiliau yn tarddu allan gornentydd tanllyd o feteloedd yn llifo i'w gwelyau, y peirianau nerthol yn chwythu iddynt trwy bibellau tanddaiarol fel pe bai diargryn wedi talu ymwdiad a'r dyffryn .

Hyderwn y bydd cyhoeddi'r ddogfen hon -- law yn llaw â dulliau eraill o weithredu -- yn sbarduno trafodaeth ac yn ennyn cefnogaeth i ddeddfu er mwyn gosod seiliau cadarn i ddatblygu'r iaith Gymraeg yn iaith genedlaethol, fyw i Gymru gyfan fel rhan o'r broses ehangach o ddemocrateiddio ein gwlad.

Fel y dywed Branwen Niclas, Cadeirydd cyfredol Cymdeithas yr Iaith Gymraeg yn y rhagymadrodd i raglen y Cyfarfod Cyffredinol, 'Ym mlwyddyn ola'r mileniwm gwelwn gyfle allweddol i Gymdeithas yr Iaith arwain newidiadau sylfaenol yng Nghymru ac mae agenda'r Cyfarfod Cyffredinol yn gosod seiliau ar gyfer hynny.

Y mae ail- adeiladu seiliau cymdeithas yn dasg anodd, y mae adfer iaith sydd yn llithro o'n gafael yn dasg anos fyth.

Rhaid i'r Cynulliad ddileu'r cysyniad o ddarparu gwasanaeth 'Cymraeg wrth ofyn' a dim ond 'pan fo'n rhesymol ymarferol.'. Y seiliau egwyddorol cywir i unrhyw Fesur laith effeithiol ydyw dwyieithrwydd naturiol cymunedol a hyrwyddo'r Gymraeg fel norm ac fel priod iaith Cymru.

Ysgydwyd y byd barddol i'w seiliau gan ddatganiad Euros Bowen ei fod yn dymuno cadeirio'r Parch.

Mae'r Cyfarfod Cyffredinol yn galw, felly, ar y Cynulliad Cenedlaethol i ffurfio Deddf Iaith Gynhwysfawr a fydd yn gosod seiliau cadarn i drawsnewid sefyllfa'r Gymraeg yng Nghymru fel ei bod yn bresennol ac yn hyfyw ym mhob maes fel y gall holl bobl Cymru gael mynediad iddi.

gall seiliau hen draddodiad fod yn gyntefig iawn, ac i'm tyb i, egwyddorion cymdeithasau cyntefig sydd wrth wraidd pob crefydd.

Pwysleisiwn mai deddf i osod seiliau egwyddorol clir a fframwaith cadarn newydd ar gyfer twf a datblygiad yr iaith Gymraeg sydd ei hangen, ac nid ychwanegu darnau at yr hen Ddeddf. 12.

Gwelwn seiliau'r adfywiad yn cael eu tyllu tua hanner ffordd drwy'r llun.

Galwn ar i'r Cynulliad Cenedlaethol weithredu o ddifrif i greu deddfwriaeth newydd fydd yn gosod seiliau cadarn i drawsnewid sefyllfa'r Gymraeg a hynny o fewn ei dymor cyntaf.

Er mwyn sicrhau y bydd modd gwerthuso'r ceisiadau'n deg, disgwylir i'r cyfarwyddwr nodi seiliau'r costau canolog.

Fel ail reswm cyffredinol dywedir bod y cyfnod llewyrchus yma'n deillio o'r datblygiadau yn ein gwybodaeth am weithgarwch yr economi: fod syniadau Keynes, a'r datblygiadau mewn polisi%au a adeiladwyd ar y seiliau damcaniaethol hynny wedi galluogi'r Llywodraeth i gadw'r economi ar lwybr cul, heb ormod o chwyddiant na thyfiant.

Dyna'r prif fannau, ac yr oeddynt yn tynnu o dan seiliau'r holl farddoniaeth eisteddfodol, ac yn enwedig cerddi uchelgeisiol y Bardd Newydd.

Ond o weithio mewn cyd-destun ag iddo ymrwymiad Ewropeaidd cynyddol, a yw seiliau'r Gymraeg (yn addysgol, yn ddiwylliannol, yn ieithyddol, yn gymdeithasol) yn ddigon cryf i oresgyn y gofynion newydd a ddaw yn sgîl hyn?

Cais llawer o'r gwleidyddion ymarferol seiliau syniadol i'w gwaith.

Y bennod yr ymddiddorodd Peate fwyaf ynddi (a barnu wrth y dyfyniadau mynych a gododd ohoni yn ei waith diweddarach) oedd y ddegfed, 'Soul-Making', lle y ceisiodd Murry dreiddio i seiliau metaffisegol estheteg Keats.

Fe ddylai'r Gymraeg fod ymhlith yr ieithoedd hynny sydd yn gallu dal eu tir ac estyn allan, ond, heb seiliau cadarn a chynllunio bwriadus a strategol, wnaiff hyn ddim digwydd.

Yn sgîl y trafodaethau a ddigwyddodd rhwng Y Swyddfa Gymreig, PDAG a'r asiantau cynhyrchu cenedlaethol yn ystod y ddwy flynedd aeth heibio, gofynnwyd i PDAG geisio cysoni'r system o gyflenwi adnoddau er mwyn sicrhau fod grantiau cyhoeddi deunyddiau addysgiadol yn cael eu dyrannu ar seiliau tebyg i bawb ac yn gyson â threfniadaeth y Cyngor Llyfrau Cymraeg.

Gobaith Cymdeithas yr Iaith Gymraeg yw y bydd y ddogfen Arwain o'r Gadair fel ei rhagflaenydd Dwyieithrwydd Gweithredol a gyhoeddwyd gan Gymdeithas yr Iaith yn rhoi seiliau cadarnach i'r Gymraeg yn y Cynulliad Cenedlaethol.

Tra bod Ffair Gaeaf a Stori%au'r Tir Glas yn gosod eu cymeriadau'n solet iawn o fewn cymdeithas hawdd ei hadnabod a sicr ei seiliau, ac yn rhoi mwy o bwyslais yn y pen draw ar y gymdeithas nag ar yr unigolyn oedd yn rhan ohoni, erbyn cyrraedd Yr Wylan Deg a Stori%au'r Tir Du, mae pethau wedi newid yn arw.

Y gri i ddiwygio'r Eisteddfod yn uchel drwy'r cyfnod ( gan gyfateb i'r gri i ddiwygio Cymru ei hun ), nes cyrraedd uchafbwynt yn Eisteddfod Machynlleth pan unwyd y ddwy elfen elyniaethus, Cymdeithas yr Eisteddfod a'r Orsedd, yn swyddogol, a ffurfio corff newydd, Cyngor yr Eisteddfod Genedlaethol, a gosod yr Eisteddfod ar seiliau cadarnach ar gyfer y dyfodol.

GWLEIDYDDION YMARFEROL Yn fras, dynion yw y rhai hyn a gred, fel Karl Marx, fod llawer iawn o egni wedi bod ar waith i roi seiliau damcaniaethol ac egwyddorol i gred boliticaidd, ond mai eu dyletswydd hwy ydyw gweithredu.

Pwysig yw i ni, sydd yn sôn am seiliau Cristnogol i'n cenedlaetholdeb, gofio fod Iddewiaeth a Hindwaeth a chrefyddau eraill wedi cynhyrchu rhai o arweinwyr pennaf cenhedloedd yn y cyfnod modern.

Y mae'r ffaith hon, ynghyd â theneuwch y dystiolaeth hanesyddol am Arthur, wedi peri'n ddiweddar i rai ygolheigion droi'n ôl at y farn a gyhoeddwyd gan Syr John Rhŷs ganrif yn ôl, sef fod seiliau mytholegol yn gorwedd y tu ôl i'r traddodiadau amdano.

Ond prin yr oedd wedi camu deirgwaith pan ysgwydodd y tū hyd at ei seiliau, wrth i'r drws gael ei ddymu'n ddidrugaredd ac wrth i lais bariton anferth daranu dros y lle.

Bellach i'r naill awdur fel y llall, os mewn dulliau gwahanol i'w gilydd, y mae seiliau'r gymdeithas yn gwegian, ac mae'r pwyslais wedi symud oddi wrth natur yr hen gymdeithas at broblemau'r unigolyn o fewn y gymdeithas mewydd symudol ac ansicr, ac oddi wrth ddigwyddiadau allanol dwys neu ddigri at gymhellion mewnol unigolion yn ceisio ymdopi â bywyd.

Galwn ar y Llywodraeth a'r Gwrthbleidiau i ddiwygio Deddf yr Iaith Gymraeg 1993, a gosod seiliau cyfreithiol cadarn iddi, ynghyd â gweithredu strategaethau ymarferol a phellgyrhaeddol.

Seiliau cadarn i'n tai a seiliau cadarn i'n bywydau i'n cynnal pan fydd gofalon byd yn pentyrru arnom, a phoen a phrofedigaeth yn cipio'r llawr oddi tanon ni.

Rydym yn galw, felly, ar y Cynulliad Cenedlaethol i ffurfio Deddf Iaith Gynhwysfawr a fydd yn gosod seiliau cadarn i drawsnewid sefyllfa'r Gymraeg yng Nghymru fel ei bod yn bresennol ac yn hyfyw ym mhob maes fel y gall holl bobl Cymru gael mynediad iddi.

Yr athronydd o Gymro a fyfyriodd ddwysaf ac a gyfrannodd fwyaf i seiliau syniadol cenedlaetholdeb yw J.

Er mwyn cyflawni'r nod yma, bydd rhaid i'r Cynulliad sicrhau seiliau cymunedol cryf i'r iaith Gymraeg ar draws Cymru gyfan, ac, yn yr ystyr yma, y mae lles y Gymraeg yn mynd law yn llaw â lles gorau holl gymunedau Cymru.