Ar ôl dysgu am seintiau Ynys Llanddwyn a sylwi ar fanylder darluniau botaneg y chwiorydd Massey, denir yr ymwelydd i mewn i stiwdio Charles Tunnicliffe ym Malltraeth.

Trodd nifer o benaethiaid y wlad at y ffydd newydd ­ aeth rhai yn ddisgyblion i'r seintiau.

Yn wyneb hyn, gellir ond diolch i'r drefn mai nid yr hyn a wnawn ni sydd yn ein gwneud ni'n seintiau, ond yr hyn a wnaeth Crist drosom ni.

Mae'r llinellau o gerrig yn Karnag yn debyg i rengoedd o filwyr ac yn ôl un stori, byddin o filwyr paganaidd yn bygwth un o'r hen seintiau Celtaidd oeddent yn wreiddiol.

Cyfeiria'r bardd at anwadalwch y planedau, ac ymbil ar Dduw a'r seintiau i beri heddwch rhwng y ddwy diriogaeth.

O Iwerddon y daeth mudiad Ffrud a Charon, efallai, ac o ogledd Cymru, Deiniol a Thysilio, seintiau y cysegrwyd eglwysi iddynt yn Llanddeiniol a Llandysiliogogogoch.

Byddent yn aml yn enwi'r eglwysi a godent ar ôl y saint y buont yn ddisgyblion iddynt Ar ôl y seintiau hyn y daeth yr enwocaf o'r seintiau Cymraeg, Dewi Cymaint oedd ei glod ef fel, erbyn dechrau'r ddeuddegfed ganrif, y daethai Tŷ Ddewi yn eglwys y cyrchai iddi bererinion o bob rhan o'r wlad, ac yr oedd dwy bererindod i Dŷ Ddewi yn cael eu cyfrif o'r un gwerth ag un i Rufain.

Yng Ngolwg Duw, cawn ein hystyried yn seintiau drwy aberth rhywun arall.

Yn ne ddwyrain Cymru y cafodd y ffydd newydd fwyaf o afael ar y dechrau, ac oddi yno y daeth rhai o'r cenhadon (y seintiau) cyntaf.

Efallai y dylai'r eglwysi hefyd arddel ychydig mwy o onestrwydd ynghylch y broses o greu seintiau.

Y MAE trigain a deg o hen eglwysi yng Ngheredigion, deugain ohonynt wedi eu cysegru i seintiau Celtaidd; y mae'r mwyafrif wedi cadw eu henwau gwreiddiol.

Gan fod y Celtiaid paganaidd yn addoli'r meini ac yn eu cyfrif yn gysegredig, bu'r seintiau'n ddigon call i beidio â dinistrio'r cerrig ond eu troi at bwrpas Cristnogaeth drwy naddu croesau arnynt.