'Esgusodwch fi, Mister Arlywydd,' meddai un arall o'r cynorthwywyr dan ei anadl, 'ond Mrs Thatcher yw'r ddynes hon, ac nid Mrs Gandhi.' Fe wn i hynny'n iawn,' meddai Brezhnev yn ddiamynedd, 'ond Croeso i'r Undeb Sofietaidd, Mrs Gandhi yw'r geiriau sy wedi eu sgrifennu ar y darn papur yma o'm blaen i.' Mae'r stori yn ddameg berffaith o'r hyn y mae'r bobl yn ei farnu a aeth o'i le yn hanes yr Undeb Sofietaidd.

'Fe allet feddwl mai dim ond 'Cofio' a 'Menywod' 'rwy'i wedi sgrifennu erio'd!' meddai wrthyf un noson.

Ar yr un pryd y mae'n bur ochelgar ynglŷn â defnyddio'r gair 'dylanwad'; e.e., ar ôl brawddeg aneglur sy'n awgrymu fod rhaid fod arferion y Trwbadwriaid wedi dylanwadu ar arferion y Gogynfeirdd, 'fel y rhaid bod y naill wedi dylanwadu ar y lleill, neu eu dyfod o ffynhonnell gyffredin i ddechreu', â rhagddo i sgrifennu.

Oherwydd Cymru i mi yw'r Gymru Gymraeg, y rhan honno o'r wlad lle mae pobl yn dal i siarad, sgrifennu ac anrhydeddu eu mamiaith.

Maen amser da i sgrifennu - geiriau neu gerddoriaeth.

Maen nhw'n siarad fel hyn - 'Mae o ddim gyn fi' neu 'Le ma gwraig fi?' ond maen nhw'n sgrifennu, 'Nid yw gennyf' a 'Pa le mae fy ngwraig?' Iaith Afallon ydi hon wrth gwrs.

* Sgrifennu polisi grantiau.

Mae'n awgrymu mai gwadu'r gwirionedd fyddai sgrifennu am y bobol ifanc mewn unrhyw arddull arall, yn union fel y byddai ' n gwadu ' r gwirionedd i osgoi ' r rhegfeydd a'r rhyw.

Mae sgrifennu cynghanedd fel gwneud jig-so - un ai mae o'n iawn neu dydy o ddim," meddai'r Prifardd Tudur Dylan Jones.

Fi a John yn sgrifennu caneuon ar acwstig gitar a chaneuon Saesneg oedden nhw.

Y mae'r tair merch sydd heddiw, a minnau'n sgrifennu, yng ngharchar Bryste wedi eu rhwystro rhag siarad yn eu mamiaith wrth eu mamau, yn pigo cydwybodau hyd yn oed aelodau seneddol Cymreig y Blaid Lafur.

Mae'r amgylchiadau a arweiniodd at sgrifennu 'Cofio' yn ddiddorol.

Fydd hi ddim yn hir yn awr cyn y bydd rhyw Gywir Wleidyddyn yn torchi ei lewys er mwyn mynd ati i ail-sgrifennu pob stori am gwningod i blant fel eu bod yn adlewyrchu y gwirionedd newydd hwn.

Byddai yntau'n sgrifennu i ddweud pryd y byddai'n cyrraedd (bys hanner awr wedi pump o Fangor gan amlaf), a byddai hi'n agor y ffenestri.

Er ei fod yn sgrifennu o fewn cwmpas byr, y mae'n cywiro llawer o gamgymeriadau am fywyd Theophilus, ac yn ceisio unioni'r cam a gafodd trwy roi ystyriaeth i'w holl weithiau llenyddol a'i waith fel offeiriad cydwybodol.

Cyfraniad arloesol y ddrama ddideitl hon i dechneg sgrifennu theatrig yw'r 'distawrwydd llethol' ar y diwedd.

Ond os 'dach chi'n sgrifennu darn o farddoniaeth rydd, wel, allech chi fod yn newid honna o hyd a dal ddim yn siwr a ydy hi'n iawn.

Yr oedd hefyd gynnig gwrthgyferbyniol, oddi wrth gangen arall yn ymyl y gyntaf, yn galw am fabwysiadu'n ffurfiol y polisi a gymerid yn ganiataol yn llawer o sgrifennu cyhoeddus rhai o'r arweinwyr, Polisi perchentyaeth

Pan oeddwn yng Nghymru ychydig wythnosau yn ôl, gofynnwyd i mi a fyddwn yn fodlon sgrifennu am fy argraffiadau o fywyd yn yr Almaen heddiw.

Er ei fod yn sgrifennu ar hyd ei oes ar hanes Cymru, pylodd ei sêl at wladgarwch, a throdd yn y pen draw at Sosialaeth.

Hwyrach mai dim ond teidiau oedd gan y nofelwyr: wedi'r cwbwl dim ond gyda Daniel Owen yn wythdegau'r ganrif ddiwethaf y dechreuwyd sgrifennu nofelau o ddifri yn Gymrag, ond roedd yna draddodiad hŷn o sgrifennu cofiannau y gellid tynnu arno.

Nid dyma'r math o sgrifennu yr oeddem wedi arfer ag ef gyda'i gymeriadau afreal a'i sefyllfaoedd ffantasiol.

Tan heddiw, pan ddychwelais ar ôl ymweliad bythgofiadwy â Phrâg, a chael y papurau newydd yn llawn o'r hyn a oedd wedi digwydd yn yr Almaen dros y Sulgwyn, a ffacs ar fy nesg, yn gofyn a oeddwn yn dal yn awyddus i sgrifennu'r erthygl.

`Cael ysgwyd llaw â 'nghefnder yn ei gegin ei hun'; sgrifennu am arferion byw yr Americanwyr cyffredin; `cael cyfle hefyd i ysgwyd llaw â rhai o'i ddynion cyhoeddus'; rhoi blas o wleidyddiaeth a pholisi; `gweled hefyd rai o olion y galanasdra ofnadwy diweddar'; fel newyddiadurwr o'r iawn ryw, cyfleu rhywfaint o gyffro'r funud.

(Pe bawn i yn anghywir, buasai Mr Hulse wedi sgrifennu i gywiro'r gwall: ni wnaeth hynny, felly mae'n rhaid fy mod i'n iawn.)

'Pan fydda i wedi sgrifennu englyn mae'r hen demtasiwn yna, i ffonio fe a gofyn ei farn.

Wrth eirio'r arysgrif gwawdiai Pilat y genedl wrthnysig trwy sgrifennu'n foel fod y truan gwrthodedig yn 'Frenin yr Iddewon'.

Cafodd ambell un ei bigo gan yr awen yn un swydd i sgrifennu'n y llyfr, gan lunio penillion a gyfeiria at ryw ddigwyddiad arbennig yn hanes fy rhieni, neu at yr achlysur pan roddwyd y llyfr o'u blaen - ffordd i guddio'u personoliaeth eu hunain gyda chyfeiriadau bachog at rywun arall.

Dywedodd hefyd iddo sgrifennu at dy dad a Ledi Huntingdon.

Yn ogystal a bod y llyfr wedi'i sgrifennu'n raenus, mae'r cyfanwaith yn wead rhyfeddol o gain.

Am amryw resymau, mae'n gorfod sgrifennu yn Saesneg.

Y mae ugeiniau o lyfrau wedi eu sgrifennu ar yr agoriad hwn yn unig.

Mor ofer oedd disgwyl i Tegla ddal ati i sgrifennu rhagor o storiau plant ar ôl hyn: fel petaem yn gofyn i awdur cainc Branwen sgrifennu cofnodion pwyllgor !

Mewn gwirionedd, yr hyn wnaeth e oedd dangos effaith cyfalafiaeth - cydymdeimlo'n llwyr â'r glowr yr oedd e." Roedd y darlun yn Cwmglo yn un cwbl gywir yn ôl un o ffrindiau Kitchener Davies o'r Rhondda, y nofelydd a'r bardd Rhydwen Williams, un o'r ychydig prin sydd wedi sgrifennu'n blaen am fywyd y cymoedd glo.

Ac mae academydd, Gareth Thomas, sy'n sgrifennu llyfrau am dor-cyfraith, hefyd yn dangos diddordeb mawr yn yr hyn sy'n digwydd.

na sgrifennu gair.

'Gwell i tithe fynd ffor 'ny c'lo!" Wrth sgrifennu hanes siwrne hir a gwag fel hyn, mae'n rhaid i mi gael dweud i mi fwynhau'r dydd yn Aberteifi.

Anodd dweud erbyn hyn beth oedd bwriad Iorwerth Glan Aled wrth ei sgrifennu, ac er ei bod yn ddigon actadwy, anodd dweud faint o actio a fu arni, ond dyma'r gwaith, yn fwy na thebyg, a sbardunodd Robert Jones Derfel i sgrifennu ei ddychan ar ffurf drama â'r teitl Brad y Llyfrau Gleision.

Dyma frawddeg gyntaf Enid Baines 'Roedd ymddiried y dasg o sgrifennu hanes bywyd Arthur Rowlands i mi fel gofyn i un na lwyddodd i wau jersi blaen fynd ati i wau un fair-isle.

Y mae'r stori am ei wraig yn dinistrio llawysgrif yr hyn a ystyriai hi yn stori hyll Dr Jekyll gan ei orfodi ef yn ei salwch i'w hail-sgrifennu i gyd, yn stori ynddii hun.

Gwaith blin oedd sgrifennu ar glawr rhychiog garw y gist, ond blinach fyth oedd cael allan beth a fynnai John ei ddweud wrth Marged.

Pan ddaeth Kitchener Davies yn gynta' yn y gystadleuaeth sgrifennu drama drigain mlynedd yn ôl, fe wrthododd y beirniaid roi'r wobr iddo.

Ei groeso i'r Chwyldro Ffrengig a barodd i Edmund Burke sgrifennu ei Reflections.

Yn wir, roedd yn anodd inni anwybyddu'r ddau yna, gan eu bod yn sgrifennu mor rymus a threiddgar am y Gymru Gymraeg.

Ymlaen â ni felly i drafod y Llên Gwerin Cyfoes yma, a hynny drwy edrych ar rai o'r straeon a'r credoau sydd yn cael eu hadrodd a'u sgrifennu heddiw, yn aml iawn o dan fantell straeon newyddion - (a pheidied neb â dweud fod golygyddion a gohebwyr yn ymarfer y ddawn o greu llên gwerin i werthu eu cyhoeddiadau).

Ond os oes arnoch eisiau gosod y gwaith allan yn ofalus yna gwell ei sgrifennu ar y sgrîn yn y ffont yr ydych am ei defnyddio.

A Saesneg oedd iaith popeth a ystyriwn yn werthfawr mewn bywyd, yn enwedig fy llyfrau, ac yr oeddwn erbyn hyn wedi tyfu'n dipyn o lyfrbryf Ac wedi dechrau sgrifennu hefyd .

Ond er iddi fynd ati i geisio'n goleuo; wedi llwyddo y mae hi i sgrifennu llyfr sydd cyn anodded i'w ddeall - os nad yn anos i'w ddeall - na'r gweithiau gwreiddiol mae'n ceisio eu hegluro.

Ar un adeg roedd hi'n anodd iawn i lenor o Gymru yn sgrifennu yn Saesneg gael hynafiaid fel hyn - yn sicr, nid hynafiaid mo Herbert a Vaughan, a dim ond soffistigeiddrwydd academaidd yw ceisio'u galw yn Eingl-Gymry.

A'r ferch yn byw mewn pentref pell fe sgrifennai John ati bob pythefnos, neu'n gywirach byddai'n cael gan rywun arall wneuthur felly drosto, gan na fedrai na sgrifennu na darllen.

Er gwaethaf bod llawer o'r cyfeillion wedi gosod i lawr y peth cyntaf a ddaeth i'w meddwl, a rhai, o bosibl, wedi rhoi'n y llyfr un o'r hanner dwsin dyfyniadau a gludent oddi amgylch yn arbennig i'r pwrpas, ac eraill wedi pendroni'n hir cyn dechrau sgrifennu, 'does yr un dau gyfrannwr wedi dweud yr un peth.

Ar y cefn roedd wedi sgrifennu, 'Philip Nore, bob amser â'i drwyn ar y maen ...' Byddai rhywun wedi chwerthin pe na byddai'n gwybod mai malais oedd y tu ôl i'r llun.

Ond, wrth reswm, nid yn ôl y fformiwla yma y mae'r rhan fwyaf o'r beirdd cyfoes yn cyfansoddi, yn enwedig os mai vers libre Saesneg y mae nhw'n ei sgrifennu.

Yr oedd ganddo ddawn arbennig i sgrifennu'n ddiddorol am bobl a phethau o gylch Ffestinioig.

Am nad oedd yr ochr yna i tywyd y cymoedd wedi cael cyfiawnder mewn llenyddiaeth Gymraeg yr aeth Rhydwen Williams ati i sgrifennu cyfres o dair nofel am ei ieuenctid ef.

Yr oedd clywed am hyn yn gymaint o ysgytwad imi fel yr addewais i sgrifennu rhywbeth ar gyfer y lleianod.

Ond wrth geisio sgrifennu yn Gymraeg, y mae'n ansicr ohono ei hun ac o'r herwydd yn ddibynnol ar eraill am feirniadaeth a chywiriad.

'Dydw i ddim am i chi feddwl fy mod i'n hunangyfiawn, ond nid wyf fi erioed wedi sgrifennu yn unig er mwyn gwneud arian.

Fe ddywedodd cyfaill am un arall o'r gohebwyr tramor mawr, Nicholas Tomalin, ei fod yn `sgrifennu damhegion a gadael i eraill greu'r credo'.

Rhaid imi gychwyn a gorffen sgrifennu'r ddarlith hon cyn cyhoeddi ystadegau'r cyfrifiad a fu y llynedd ar y Cymry Cymraeg yng Nghymru.

Câi'r pleser o ddweud, "Dyna'n union fuasech chi'n ei ddisgwyl ganddo fo." Adwaenai bob awdur cyn iddo sgrifennu ac nid oddi wrth yr hyn a sgrifennodd, a darlun o'r adnabyddiaeth ydoedd pob tudalen iddi hi.

Wrth sgrifennu nofel, mae amser i newid cywair a chyfeiriad, i grwydro ar hyd ambell lwybr cymharol ddiamcan oddi ar briffordd y stori, i hamddena a gwagswmera.

maent i gyd yma, ac ar du ôl drws y granar yn Hafod Elwy - yn ôl Huw Williams yn ei gyfrol Fy Milltir Sgwâr, mae'r pennill traddodiadol yma wedi ei sgrifennu:

Os oes gen ti unrhyw syniadau, cofia sgrifennu'n ôl ar unwaith.

Beth bynnag, yn ôl a gofiaf, pan fu rhaid iddo ddangos y 'cerdyn' hollbwysig yn y diwedd, fe ddywedwyd yn garedig wrtho fod Pantycabal wedi bod yn gyfan gwbl yn yr iawn, er ychydig yn ddihiwmor o bosib, a'i fod ef, Waldo, wedi troseddu wrth beidio â dangos y cerdyn, ond y câi ef ei esgusodi'n llwyr pe bai ef yn sgrifennu ychydig o'r hanes ar gân i'r Pembrokeshire Police Gazette; ac yno, onid wyf yn camgymryd, yr ymddangosodd y gerdd am y tro cyntaf.

basai'n beth trist, yn drychineb yn wir, tasai sgrifennu yn y dull realaidd o bryd i'w gilydd yn mynd yn infra dig.

Bwriad y Clwb yw hybu cydweithrediad ymhlith Cymry Cymraeg sy'n sgrifennu neu'n darlledu am chwaraeon; helpu i gyhoeddi llenyddiaeth am chwaraeon yn yr iaith Gymraeg ac anrhydeddu Cymry Cymraeg sydd ar frig eu camp.

Yn ei herthygl ar 'Sut i Sgrifennu Stori Fer' dywed mai'r unig symbyliad a ddylai fod gan rywun i geisio ysgrifennu yw'r rheidrwydd i ddweud rhywbeth am fywyd:

Yn lle gofyn i ddyn mor sâl drwsio'i gar, fe ofynnodd iddo sgrifennu stori ar gyfer cylchgrawn Cymry Llundain.

Fe fyddaf yn manylu ar ei flynyddoedd yn Llanrhaeadr mewn darlith yno ymhen rhyw ddeng niwrnod - os gallaf sgrifennu'r ddarlith mewn pryd - ac felly fe fodlonaf ar amlinellu'r hanes yn unig yma.

dyletswydd gwyr fel Mr Llywelyn-Williams na wyddant ddim am y bywyd gwledig yw sgrifennu am y traddodiad dinesig a diwydiannol y gwyddant amdano.

Roedd y gymeriadaeth wedi ei hangori mewn hen chwarelwr cwbl gredadwy (o Ddeiniolen, mae'n siwr!) Roedd rhythmau iaith lafar John Ogwen yn gweddu yn gwbl fanwl i rythmau cryf y sgrifennu a'i gymeriad yn rhan o'r gymdeithas a ddisgrifiwyd mor hoffus gan Gwenlyn ei hun yn y rhaglen fywgraffyddol a gyflwynodd y gyfres.

Gwyddai fod Llefelys yn darllen llawer a phenderfynodd sgrifennu ato i ddweud beth oedd yn bod ac i weld a oedd ganddo unrhyw ateb i'w gynnig.

Ond yr wyf yr un mor ymwybodol o'r perygl i genedl fach longyfarch ei hawduron am yr unig reswm eu bod yn sgrifennu yn y famiaith.

Jenkins yn sgrifennu ei lith eleni, mae'n siŵr y buasai'n ychwanegu 'a'i refferenda'.

Hanner canrif ynghynt, roedd Evelyn Waugh wedi sgrifennu nofel gyfan, Scoop, yn rhoi pin yn swigen gohebyddion hunandybus yr Ymerodraeth Brydeinig.

Darllen a sgrifennu oedd hoff bethau Llefelys wedyn a threuliai oriau bob dydd yn y llyfrgell.

Ddeng mlynedd yn ddiweddarach ysgogodd mynyddoedd Gilfach Goch ddarn arall o sgrifennu a barodd dipyn mwy o gyffro trwy'r byd nag a wnaeth Huw Menai: Yma, yn How Green was My Valley Richard Llewellyn, wele gynnig myth a allai gymryd lle admabyddiaeth uniongyrchol o draddodiad.

Ie'n wir, os ydi'r llenor o Eingl-Gymro'n onest ag ef ei hun, bydd yn rhaid iddo gyfaddef mai mewn iaith estron y mae'n sgrifennu.

Os mai alegori y mae Gwenlyn Parry yn ei sgrifennu, yna mae dehongliadau yr Athro Dewi Z.

Mae hwn yn cael ei sgrifennu gan bobl ifainc Beddau, Rhondda Cynon Taf, gyda'r cyfansoddwyr John Hardy a Luke Goss.

Daw'r awydd wedyn i sgrifennu yn Gymraeg i brofi iddo ei hun ac i'r cyhoedd ei fod yn wir Gymro.

I ble ac at bwy y byddai rhaid imi sgrifennu neu ffonio ar ôl hyn?' Ac yn wir, rhaid dweud fod llawer dyn i'w gael sydd wedi ymsuddo ym mheirianwaith bywyd i'r fath raddau nes ei bod yn anodd iawn meddwl amdano fel person: gyda'i holl gyfryngau wrth ei benelin, gyda'i holl effeithiolrwydd at ei alwad, nid yw'n neb na dim - fel dyn.

Defnydiwyd gymysgedd o CorelDraw 3 a 4 a Paint Shop Pro 3 i greu'r graffeg; HTML Notepad yna Windows Notepad (pan sylweddolwyd bod HTML Notepad yn crap) i sgrifennu'r tudalennau HTML; Netscape Navigator 1.1 a 2 (fersiynau 32-bit) i brofi'r tudalennau; Word 6 i sgrifennu'r rhan helaethaf o'r cynnwys; a PageMaker 5 i gysodi a dylunio'r Tafod go iawn; a hyn i gyd yn rhedeg ar Windows 95 (ie, ie, ie, dwi'n sycyr, ond mae o werth o jyst am yr hwyl o allu gael tafod y ddraig fel eich saeth llygoden).

Serch hynny mae'n wir bod ffontiau sans-seriff megis Helvetica neu Geneva yn haws i'w gweld ar sgrîn y cyfrifiadur, felly mae'n syniad sgrifennu'r testun yn Helvetica neu Geneva ar y sgrîn, ac yna, os oes gennych lawer o destun, ei newid i rywbeth fel Times ar y diwedd.

Byd fin de siecle ydyw, er fod rhai o'r straeon wedi eu sgrifennu ymhell cyn y nawdegau; byd blinedig, byd lle mae'r unigolyn yn ei chael yn anodd i ddirnad ei le a'i bwrpas.

Petai'n onest, pa lenor o Gymro na fyddai'n cyfaddef iddo gael ei demtio i sgrifennu yn Saesneg am ryw reswm neu'i gilydd?

Efallai y cymer ychydig mwy o amser na'r disgwyl, ond fe gyrhaeddwn ni yna yn y pen draw.' Gan na allwn rannu eu hoptimistiaeth, bu+m yn gohirio sgrifennu am hyn oll o un diwrnod i'r llall.

Os dywedaf ar y dechrau fel hyn nad oes gennyf ddim gwybodaeth dechnegol am gerddoriaeth, fe ofynnir ar unwaith paham yr wyf yn mentro sgrifennu amdani ynteu?

Er mwyn achub y diwylliant hwnnw y mae awdur dan bwysau i sgrifennu llyfrau ac i gyfrannu llithiau nad ydynt y gwaith gorau y medr ef eu gwneud.

* "Mae gen i dyst nad oedd mymryn o fai arna i ond yn anffodus fedr o ddim darllen na sgrifennu ac mae'n ddall a byddar..." LLOCHES

Mae fyny i bobol eraill ddweud os ydw i'n fardd neu os ydw i'n sgrifennu barddoniaeth o safon.

Yn y cyfamser, roedd y galwadau'n cynyddu o du cymdeithasau a chwmni%au drama lleol, a'r sgrifennu'n cael ei wneud yn oriau mân y bore ar ôl gorffen gwaith y dydd yn y garej.

Bydd pobl ifainc oed ysgol uwchradd yn canu, rapio a thapio trwy ddarn comisiwn arbennig gan y cyfansoddwr John Hardy, wedi ei sgrifennu ar gyfer myfyrwyr a Cherddorfa'r BBC.

Y rheswm am hyn (a rheswm arall dros ddweud mai llyfr arbennig ydyw) yw mai gwŷr yn unig sydd wedi sgrifennu ynddo, ac ar ben hynny, gweinidogion yr Efengyl ydynt i gyd.

Ni phetrusodd fy nghof eiliad wrth sgrifennu'r geiriau yn awr.

Fe ddeuthum ar draws hen Iyfr y dydd o'r blaen wedi ei sgrifennu gan ddau ffariar o Glwyd.

Ar ôl dychwelyd i'r Almaen, ceisiais sgrifennu'r erthygl gytbwys a oedd gennyf mewn golwg, ond rywsut ni fedrwn gysylltu'r pethau cadarnhaol a wyddwn am yr Almaen, fy mamwlad, gyda'r hyn a oedd yn digwydd o'm cwmpas bob dydd.

Mae yn ymdrin a sawl agwedd o sgrifennu Robin gan gynnwys ei ddefnydd diddorol ac arloesol o iaith lenyddol a'i dechnegau naratif.

Yr un math o ysgogiad sydd gan John Owen wrth sgrifennu am bobol ifanc y cymoedd heddiw.