Aeth yn ei flaen i sôn am yr angen i baratoi Cymru ar gyfer hunan lywodraeth; siaradodd Fred Jones am yr angen i fynnu gwell triniaeth i'r iaith Gymraeg, a thraddododd Lewis Valentine ychydig eiriau am bwrpas ac amcanion y blaid.

"Peidiwch â sôn, Meistres Williams.

O ganlyniad, mae'r cwmni%au ffôn ar hyn o bryd yn newid ein rhwydwaith genedlaethol o wifrau am rwydwaith o ffibrau optegol, ac mae sôn am ddod â ffibrau i'r cartref cyn hir er mwyn i ni fwynhau (os mai hwnnw yw'r gair) sianeli teledu di-ri a chysylltiadau cyfrifiadurol â'r byd y tu allan.

Pan fyddid yn sôn am ei gampau'n gwagio siopau o'u nwyddau oll byddai hithau'n dal dano'n dweud, 'Wel, ddaru o ladd neb, yn naddo?' A phan ddaru o ladd Huws Parsli am y tro cyntaf dyma hi i'r adwy eto: 'Toedd dda gen i mo'r hen gingroen afiach beth bynnag.

Dim sôn am boteli, gwydrau brwnt, blychau llwch gorlawn, pentwr o hen bapurau newydd.

Wrth iddi fynd i'r llys drannoeth teimlai Rhian yn falch nad oedd hi ddim wedi sôn wrth Lewis am ei thaith i Lanfairfechan.

Daw'r gair 'ystwyll' o'r gair Lladin am 'seren', a'r seren a arweiniodd y Doethion i Fethlehem yw'r un yr ydym yn sôn amdani.

Nid ydynt yn sôn fod y to'n gollwng neu fod y coed yn pydru.

Ydy hithau'n dwad Ddolwyddelan?" "Ydy, yn ôl pob sôn." "A'r un mor barod i frwydro?" "Ia, ddyliwn." "Gwytnwch a rhuddin hil Rhodri ac Owain Gwynedd o Benychain ym mêr yr esgyrn." Yna sibrydodd Elystan o dan ei anadl rhag i'r ddeuddyn arall ei glywed, "Os byth y bydd angen Ysgrifydd arni i ysgrifennu drosti mewn llythrennau cain, fe ŵyr hi at bwy i droi.

Cyn tewi, hoffwn sôn am un Americanwr arall a oedd yn seren ddisglair yn ei ddydd ac sy'n bwnc trafod o hyd: John Fitzgerald Kennedy.

Bu ef mewn amryw longau, rhai yn llwglyd, fel yr ydym wedi clywed sôn amdanynt, ac eraill â bwyd da a dywaid fod pob un o longau rhyw gwmni yn cael enw da am fwyd.

Gallai unrhyw ddigwyddiad neu achlysur roi cychwyn iddo - gweld ci defaid yn gweithio neu fustych yn pori, ac yn enwedig sôn am beiriant golchi.

Rhoddai ef y senglau i mewn, a gweithiai bartau'r senglau, y dyblau a'r pedwarau, a thynnu'r wythau allan yn olaf, heb sôn am danio'r ffwrnais ddwywaith bob twymad drwy gydol y twrn.

Er pan oeddwn yn hogyn clywais drigolion Uwchaled yn sôn yn aml amdano, a hynny gyda pharch ac anwyldeb.

Gwyddwn rywfodd, cyn i Mam ddweud hynny wrthyf, mai hwn oedd y wyrcws yr oeddwn wedi clywed cymaint o sôn amdano, ac wedi dysgu ei gasa/ u a'i ofni cyn ei weld hyd yn oed.

Sôn y mae am eiddo o'r enw Llyslew ym Mhorthamel yn Sir Fôn.

Gellir gwella'r blas trwy gymysgu stribedi mân o fetys efo sôs hufen neu mayonnaise ac ychwanegu lovage, teim a hadau carddwy.

meddwl rydw i am greulondeb rhai o'r pabau ac mae gen i ryw obsesiwn ynglŷn â'r chwilys, yna'r brwydro ofnadwy rhwng catholigion a phrotestaniaid, a'r creulondeb a'r poenydio a'r erledigaeth ar y ddwy ochr, a'r holl wrachod a gafodd eu llosgi, a ffanatigiaeth jonestown a arweiniodd naw cant o bobl i gyflawni hunanladdiad, heb sôn am y seiliau crefyddol y tu ôl i'r holocaust hynny yw fod yn cael ei hategu gan y celwydd taw'r iddewon groeshoeliodd crist, a'r defnydd o ddyfyniadau ysgrythurol i gyfiawnhau dienyddio gwrywgydwyr ).

Hefyd, mae amryw o aelodau'r staff yn cynnal sgyrsiau mewn ysgolion a chymdeithasau gwahanol, gan sôn am gasgliadau'r Oriel a rhai testunau arbennig.

Eto, nid am gynnwys y ffisig y byddai'n sôn, ond am ei liw.

Erbyn hyn, mae clywed Penderecki a Stachowski yn sôn am 'orfod talu'r ffordd' yn anghyfforddus o agos i brofiad Prydain yn ystod y blynyddoedd diwethaf.

Edrychid ar Sam gan ei ffrindiau fel un wedi drysu am ei fod yn sôn am "ddefaid y Ci Drycin", sef y cymylau, ac am g vmwl yn tisian, am y ferch ledrithiol yn galw arno--"Fachgen

Ond mae mudo yn act reddfol erbyn hyn ac mae un ddamcaniaeth yn sôn bod y mudo yn gysylltiedig â diwedd yr oes iâ ddiwethaf.

Mae'n siŵr bellach fod rhywrai o'r darllenwyr wedi ail gynhyrchu darluniau yn llygad eu meddwl o'r mawnogydd welsant wrth deithio tros ucheldiroedd, ac yn îs i lawr o ran hynny hefyd, digon yng Nghymru heb sôn am rannau eraill o Brydain, ond rhaid sylweddoli nad yw pob math yn addas.

Yn union fel mae peilotiaid yn ofni sôn am ddamweiniau, mae modurwyr hefyd yn amharod i grybwyll digwyddiadau anffodus cyn cychwyn ar daith.

Pan oeddwn yno yn nhalaith Efrog Newydd digwyddai fod cryn sôn fod disgynyddion y brodorion yn gwneud ymholiadau cyfreithiol i edrych a oedd posib iddynt gael eu tiroedd yn ôl, a doedd hynny ddim yn plesio y trigolion presennol.

Afraid sôn am gryfder y Saesneg yn ein cymdeithas yn gyffredinol; mae'n treiddio i bron bob cilfach ohoni, yn yr ardaloedd gwledig fel yn y trefi a'r dinasoedd.

"Mae Sinai yn feichiog eto yn ôl pob sôn," a daliodd ei law allan i dderbyn ei gil-dwrn.

Sôn am foment yn gyrru iasau i lawr asgwrn cefn!

'Dwn i ddim pwy rôi i gi yno, heb sôn am blentyn." "Ia, 'ntê, a'r cyflogau'n fychan." "Bychan, i%a; meddyliwch chi rŵan am John yma, yn cael dim ond pymtheg swllt yn yr wythnos ar ôl gweithio blynyddoedd am ddim, a sefyll tu ôl i'r cownter o fore gwyn tan nos, a'r hen ddyn hwnnw'n cerdded o gwmpas y siop, efo'i hen lygada ym mhob man.

Roedd Cathy yn fyrlymus ei chroeso gan fod ei thad wedi sôn wrthi am yr erthygl ac am ei wahoddiad i Anna ddod i weld y cwch.

Dyna fe, ddarllenydd - yn llafn main, tal, teneu, gwledig, - mewn gwisg ddiaddurn a digon cyffredin yn dyfod trwy ddrws y capel - am dano y mae coat winlliw o frethyn gwlad wedi ei wau yn lled fras, a hono wedi gweled ei dyddiau goreu; ac oblegid ei fod wedi tyfu ar ol ei chael, edrychai yn fer a chwta - gwasgod o stwff ac un rhes o fotymau yn cau i fynu yn y glos am ddolen ei gadach India oedd yn dorch am ei wddf - llodrau o ffustian rhesog; a phar o esgidiau mawrion cryfion, gyda dwbl wadnau am ei draed, wedi eu pedoli yn ol ac yn mlaen; a'u llenwi â hoelion, ac ymylau hoelion y rhesau allanol yn amgylchu ymyl y gwadnau, fel y gallesid tybio y buasai eu cario yn ddigon o faich i unrhyw ddyn, heb sôn am gerdded ynddynt.

'Well.' meddai, 'it has been here eight years or so, you know.' A, wel.

Yn ôl pob sôn, coeden anlwcus yw'r ddraenen.

Serch hynny, yn anesmwyth y gorweddodd mantell serennog yr actores ffilmiau ar ei hysgwyddau erioed ac roedd hi'n sôn am droi at yrfa fel gweithwraig gymdeithasol neu rywbeth tebyg hyd yn oed ar anterth ei phoblogrwydd masnachol.

Heb sôn am olchi llestri a nôl y glo a gwneud tân.

Mae sgrifennu cynghanedd fel gwneud jig-so - un ai mae o'n iawn neu dydy o ddim," meddai'r Prifardd Tudur Dylan Jones.

Pan ddywedodd hi fod yn ddrwg ganddi am farw John, meddai, 'Yn enw Duw, peidiwch â sôn dim am y diawl'.

O sôn am sisial a siarad, dylid egluro bod gan Doctor Jones ei Gymraeg arbennig ei hun, gyda'i reolau ei hun wrth dreiglo geiriau, a'u camdreiglo'n ogystal.

beth sy'n fy nigio fi'n fwy na dim yw'r holl sôn am gabledd dyna whitehouse yn dwyn achos o gabledd yn erbyn gay news a dyna'r ffatwa ar salman rushdie a sawl ffatwa sydd ar naguib mahfouz erbyn hyn?

'Roeddent yn rhad fel baw, deunaw oedd y sach a'r llyfrau!' Ond ni fedrai yr un o'r pâr hapus air ar lyfr Cymraeg, heb sôn am lyfr Sanscrit.

Roeddwn i'n gwybod mai fe oedd y dyn, a oedd yn ôl y sôn yn dad i mi; doeddwn i ddim yn ei adnabod.

A pheidiwch, da chi, â dechrau sôn am hawliau.

O sôn am Bwyllgor Sir Gaernarfon a gyfarfyddai yng Ngwesty Pendref y blynyddoedd hynny, erys llu o atgofion difyr yn fy meddwl, am y gwmni%aeth radlon a fyddai yno.

Nid mater o ddu a gwyn yw - ond yn aml wrth sôn amdano gall Cristnogion roi'r argraff ei fod yn beth syml iawn.

Nid gwaed ei nain a ffrydiau yn ei gwythiennau hi, ond gwaed ei mam, y fam honno na fynnai ei nain sôn amdani wrthi am mai un wyllt oedd hi.

A dyna ni wedi sôn am Colin Stephens: onid llawenydd pur yw i ddyn weld maswr yn rhedeg fel y gwnâi hwn brynhawn Sadwrn?

Eto, mae peilotiaid a chriwiau awyrennau yn ofni defnyddio'r gair 'crach' na sôn am unrhyw ddamwain i awyren cyn cychwyn allan ar siwrnai.

Byddai sôn am y brotest yn sicr o fod ar y teledu.

Byddai'n hoffi sôn am y wers 'English' honno pan gafodd dasg gan Mr Pritchard i lunio brawddeg Saesneg yn cynnwys y gair cakes.

Wrth sôn am fynychu'r capel yn blentyn noda hyn:

O gofio fod y mab yn cynrychioli gwedd ar y tad, nid yw'n syn nad oes sôn o gwbl yma am alar y fam (fel a geir mewn marwnadau i blant yn y cyfnod modern, megis awdl Robert ap Gwilym Ddu i'w ferch, a 'Galarnad' Dic Jones).

Telyneg yw disgrifiad y lilith o'r fferm sydd ganddo i'w gwerthu, ond lle y buasai bardd yn sôn am fwthyn uncorn, gwyngalchog, y mae'r lilith yn fwy modern ei awen ac yn sôn am garthffosydd a mod.

Mae'r holl elfennau yr oedd Y Gohebydd yn sôn amdanyn nhw i'w gweld yn y casgliad yma o ysgrifau gan newyddiadurwyr a ffotograffwyr ond, fel crwbanod yn cario'u cartrefi ar eu cefnau, mae llawer o'r drafodaeth ynghylch Cymreictod, neu ddiffyg Cymreictod, y gwaith.

"Mi ddois i'n gynnar, a wyddwn i ddim yn iawn lle i fynd, ond 'roeddwn i wedi arfer dwad i fan 'ma at Gwyn Gallwn deimlo rhyw ias yn cerdded y ddau wrth i mi sôn am y marw.

Pan oeddwn i'n blentyn capel gynt, fe ganwn yn y cwrdd y geiriau hynny sy'n sôn am 'Y Gþr wrth Ffynnon Jacob'.

I'r plant, yr oedd hyd yn oed meddwl am wyliau yn y bwthyn wedi ei ddifetha wrth sôn am Iona.

Cyn bod sôn am godi'r argaeau hyn yr oedd hen wraig hynod a elwid yn Gwenno Cwm Elan a ragfynegodd y datblygiadau newydd.

Yna, fel y daw yr adroddiad at ei derfyn gyda hanes ei dderbyniad i lawn aelodaeth o'r capel ym Mhennod XXV, dyna Hiraethog yn codi awgrym y mae eisoes wedi'i wneud ac yn sôn am garwriaeth Bob a Miss Evans.

'Roedd y bardd yn cydnabod oes y 'never had it so good' yng nghanol y pumdegau pan welwyd y pum miliwn o setiau teledu ar aelwydydd Prydain yn dyblu mewn degawd, a phan ddaeth y car yn hanfod yn hytrach nag yn foethusrwydd.

Paid â sôn dim mwy.' Ac felly y bu.

Paham sôn cymaint am datws?

Lleihau y mae gallu dynion i lunio eu hamgylchedd teuluol a lleol, heb sôn am yr amgylchedd cenedlaethol.

Williams (Desin Brynawel), a chyfle arall i Jacob sôn am y gwirionedd a'r gorchwylion o chwilio amdano sy'n gyffredin i labordy'r gwyddonydd a myfyrgell y diwinydd.

Ond prin y gallent hwy, hyd yn oed, gystadlu o ran harddwch â'r eglwysi cadeiriol, yr hen eglwysi clas (megis Llanbadarn Fawr) ac ambell eglwys blwyf, heb sôn am abatai a phriordai'r gwŷr wrth grefydd- casgliad nodedig o adeiladau gwych dros ben.

Coeden, a thwrci, a phwdin Nadolig, a sôs llygeirin a chnau a hufen.

Wrth sôn am yr Esgob, canolbwyntir yn arbennig ar ei gyfraniad i'r cyfieithiadau hyn.

Er y byddwn yn sôn am Feirdd Ynys Prydain fel mudiad neu gymdeithas neu urdd, rhaid egluro yn y cychwyn cyntaf nad oedd iddo na swyddogion parhaol na chyfansoddiad cenedlaethol am tua chanrif.

A dydw i ddim yn sôn am fynd â mymryn o eog adref i'r gath chwaith.

Clywais mam a nhad yn sôn llawer amdanynt.

"Mi glywaist fi'n sôn, mae'n debyg," ebr efô, toc, "am fodryb y misus acw - Anti Lw, chwedi hitha?" "Do.

Os na frysiwch chi, fydd dim amser i chi osod cynffon wrth chwannen, heb sôn am Anti Meg!' Fel pe bai'n ategu rhybudd y gath, dyma'r cloc yn y parlwr oddi tanom yn taro un ar ddeg.

Os ydych yn hoffi casglu ffosiliau does dim gwell craig na'r Garreg Galch yma ger Bwlch Kate Anthony sy'n llawn o'r crinoid bychan ac o'r cwrel Caninia, Lithostrotion, Cyringopora a Michelina, heb sôn am y braichiapod a'r gostropod (Bellerophon a Euromphalus).

Ni ddaeth y sôn am dranc meibion yr arglwydd Rhys i'w clustiau.

Mae'r Beibl yn sôn, yn tydi, fod gwraig yn 'debyg i long y marsiandi%wyr a hi a ddwg ei hymborth o bell'.

'Roedd y Capten yn sôn ei bod hi eisiau gair hefo chdi p'run bynnag.

Os ydi cynhyrchydd yn dweud 'Dwi isio cadair yn fama', rydach chi'n deud 'Pam?' Mae o neu hi'n deud wrthoch chi; iawn, dyma'r fath o gadair wnawn ni'i rhoi - oherwydd mae hi o fewn yr iaith weledol o'n i'n sôn amdani gynnau...

Nid wyf am geisio ail-ddweud hanes 'Fel Hyn y Bu', gan fod y gerdd yn ei ddweud ef yn gryno ddigon, a chan y bydd y rhai a glywodd Waldo'n ei adrodd yn helaethach, yn hynod anfodlon ar unrhyw ail ferwad a geir gennyf i, er ei bod yn weddus nodi fy mod innau'n ei gofio'n ychwanegu ambell damaid apocryffaidd, megis y sôn fod y brigâd tân wedi gorfod dod allan gyda'r heddlu i chwilio am y sbi%wr.

Agorodd ei llygaid a gofyn: '?Glwais i rywun yn sôn am ganeri?'

A dyma fi'n sôn wrtho fo am fy mhysan.

Apeliodd ar bawb i beidio ag yngan gair am y peth, ac yr oedd sail ei apêl yn un o'r datganiadau mwyaf annoeth a glywswn yn fy myw, sef na ddylem mewn unrhyw ffordd sôn am y daith nac am nifer y dynion oedd yn yr uned rhag ennyn drwgdybiaeth y Rwsiaid a pheri iddynt gredu ein bod yn danfon nifer luosog o filwyr i Rwmania.

Yng Nghymru er enghraifft, mae'n bosibl y byddai rhai yn teimlo'n llawer mwy cyfforddus yn gwerthu yswiriant neu drafod gwleidyddiaeth yn Saesneg tra'n hapus iawn i sôn am y tywydd neu'r teulu yn Gymraeg.

Lle digon diffaith oedd Nant y Gors a'r sôn oedd mai crafu bywoliaeth a wnâi Ham, ond ni welais i erioed neb hapusach.

Wedi darfod tyllu, byddai'r tyllwr yn mynd â'i ebillion oedd wedi colli min erbyn hyn i'r efail i'w hogi, felly gwelwch fod angen gof yn y chwarel, a llawer yw'r helynt sydd wedi bod yn yr efail rhwng y gof a'r gweithwyr, fel y cawn sôn ymhellach ymlaen.

Cofiaf amdano'n sôn am bobl yn gweddi%o.

Addunedais yn fy meddwl y tro hwn sôn am fwy o bynciau ond gan fod dyddiad cais y golygydd wedi mynd heibio ers tridiau ac fe fydd yn amser casglu llythyrau'n lleol ymhen ugain munud, rhaid gadael i'm bwriadau aros hyd amser tymhorol eto.RHITHIAU MYNYDD HIRAETHOG - Norman Closs Parry

Parhâi pobol i fyw wrth y stablau, ac ymhen blynyddoedd lawer wedyn dyma un yn digwydd sôn wrth Bill Parry am ddigwyddiad rhyfedd yno - eu bod wedi'u deffro'n ddiweddar gan oleuadau dros y lle, a hithau n ganol nos.

Penderfynwyd, felly, mai doeth fyddai dewis geiriau yn ofalus iawn wrth sôn am y sefyllfa ariannol rhag ofn i'r gweithwyr laesu dwylo.

Fe ddyffeiai hi Iestyn i sôn rhagor wrthi am ddyletswydd.

Er gwaethaf y gwahaniaeth pwyslais rhwng traddodiad y Dwyrain Uniongred, â'i sôn mynych am lygredigaeth a marwolaeth, â'r Gorllewin Catholig â'i sôn yntau am bechod ac euogrwydd, 'roedd yr eglwys gynnar yn un yn ei dealltwriaeth o weinidogaeth Crist fel aberth drud a offrymwyd i Dduw er mwyn cyflawni iachawdwriaeth dyn.

Tra'r oedd arweinwyr y tair plaid Brydeinig yn dod i'n haelwydydd sawl gwaith bob dydd, doedd dim sôn am Blaid Cymru o gwbl.

Pan ydym yn sôn am y ddarpariaeth bresennol yn y Gymraeg ar gyfer ieuenctid yr ydym yn syth yn meddwl am gyfraniad yr Urdd, y Ffermwyr Ifainc neu'r Ysgolion Sul.

Os caf ddychwelyd am funud i sôn am ddisgrifiadau gwyddonaidd Kate Roberts o fywyd fel yr oedd yn y ganrif ddiwethaf a dechrau'r ganrif hon, hoffwn nodi ymhellach fod llawer o arferion ac o feddyliau yn ei gwaith hi sydd bellach wedi diflannu; ond y mae'n bwysig ein bod ni'n eu hadnabod - yn gyntaf, er eu mwyn eu hunain, hynny yw, oherwydd eu bod; yn ail, er mwyn gallu adnabod mai un o themâu cyson Kate Roberts yw newid: mae hi'n dweud yn rhywle nad oes dim byd oll mor gyson â newid; yn drydydd, mae'r arferion a'r meddyliau hyn yn dweud cyfrolau am agwedd meddwl ei chymeriadau - ac os na ddown i werthfawrogi'u hagwedd hwy at fywyd fe gollwn ran dda o'r rhin a berthyn i'r llenyddiaeth.

Yr ydym yn gyfarwydd â nifer mawr o ddiffiniadau o'r pwnc, yn amrywio o ddweud mai 'Economeg yw'r hyn y mae economyddion yn ei wneud', i'r disgrifiad hwnnw sydd yn sôn am rannu adnoddau prin rhwng galwadau niferus.

Y prif siaradwyr oedd Gwynfor Evans, SO Davies, TI Ellis, Y Parch.

O ie, y gosb am ein twyllo, fe ddylen ni sôn am hynny' 'Cosb am dwyllo?' 'Ie, os byddi di'n cymryd arnat dy fod wedi cyflawni tasg, ond heb neud hynny, mi fydd yna gosb.' 'A be fydd honno?' 'Sypreis, was.

Bryd hynny yr oedd Sinn Fein am ddisodli'r Blaid Wyddelig fel erfyn gwleidyddol y mudiad cenedlaethol; y Cynghrair Gwyddeleg yn ymdynghedu i edfryd yr iaith Wyddeleg; y Gymdeithas Wyddelig Athletaidd yn trefnu chwaraeon traddodiadol Gwyddelig; y Mudiad Cydweithredol Amaethyddol, y Mudiad Undebau Llafur dan arweiniad rai fel Connolly, y theatr, y cwbl yn rhannau o'r Mudiad Cenedlaethdol - heb sôn am yr l.RB Yr oedd y rhwyd wedi ei thaflu mor eang fel nad oedd angen i ŵr ifanc wneud mwy na mwynhau chwarae bando (...) ar brynhawn Sul, ac yr oedd wedi ei dynnu i fewn i'r mudiad.

Nid oes gennym yn awr ond sôn am argraffiad diwygiedig o'r Beibl.

Un o'r peryglon pennaf a wynebai'r morwynion alltud oedd 'dyfod i gyffyrddiad a llyfrau o duedd lygredig a drygionus, a ffug-chwedlau, o'r rhai hyn, mae llenyddiaeth y Saeson yn llawn, yn fwyaf nodedig y rhan (sic) a fwriedir i'r merched."ø Sôn am nofelwyr Saesneg y mae 'G' yn yr erthygl ddifrifddwys hon.

Sôn am y drafodaeth rhwng Duw a'r enaid y mae Cradoc a'i amcan yw dangos cryfder aruthrol y rhwymyn cariad rhwng yr enaid a Duw.