Sylweddolwyd hyn o'r cychwyn cyntaf.

Sylweddolwyd bod sgiliau a gwybodaeth ac ymwybyddiaeth hanesyddol y bobloedd frodorol yn hanfodol i fedru creu trefn deg a gwir gynaladwy.

Yn ugeiniau'r ganrif hon sylweddolwyd bod ein haul ar gyrion ein galaeth, y llwybr llaethog, ac yn un o gannoedd o filiynau o sêr a oedd yn troi o gwmpas ei ganol.

Rhagdybiwyd o'r dechrau y byddai diddordebau yr Eisteddfod a Chymdeithas Ddrama Cymru'n gorgyffwrdd, ond ni sylweddolwyd ar y pryd mor agos at ei gilydd oedd amcanion y ddau gorff.

Eto, ni lawn sylweddolwyd gan yr ymgyrchwyr cynnar na fyddai ei sefydlu ond megis dechrau, o safbwynt datganoli.

Ddechrau'r ganrif hon sylweddolwyd bod y nifylau hyn yn rhy bell i ffwrdd i fod yn ein galaeth ni ac eu bod, mewn gwirionedd, yn alaethau eraill.

Yn ystod yr wythdegau yn arbennig, sylweddolwyd bod rhaid ymateb i'r difrod a achoswyd gan yr amaeth newydd hwn i'r amgylchfyd.

A hynny'n fwy amlwg yn yr ymwybyddiaeth gyntefig, cyn y sylweddolwyd rhan y tad yn y broses o genhedlu.

Daeth y Gwasanaeth Iechyd i fodolaeth, ond bach iawn a sylweddolwyd i ba raddau y bu'n rhaid cyfaddawdu er mwyn cyrraedd y nod.

yn wir, sylweddolwyd bod ymdeimlad cryf yn ffrainc y wlad a fu'n rhyfela yn erbyn prydain am ddwy flynedd ar ar o blaid cael th rhwng y gwledydd.

Defnydiwyd gymysgedd o CorelDraw 3 a 4 a Paint Shop Pro 3 i greu'r graffeg; HTML Notepad yna Windows Notepad (pan sylweddolwyd bod HTML Notepad yn crap) i sgrifennu'r tudalennau HTML; Netscape Navigator 1.1 a 2 (fersiynau 32-bit) i brofi'r tudalennau; Word 6 i sgrifennu'r rhan helaethaf o'r cynnwys; a PageMaker 5 i gysodi a dylunio'r Tafod go iawn; a hyn i gyd yn rhedeg ar Windows 95 (ie, ie, ie, dwi'n sycyr, ond mae o werth o jyst am yr hwyl o allu gael tafod y ddraig fel eich saeth llygoden).

Yn raddol hefyd, sylweddolwyd nad haint newydd mo SDIC, ond hen haint a gadwyd o fewn terfynau mewn rhannau arbennig o'r byd, ond a ymledodd trwy'r byd i gyd fwy neu lai, oherwydd mwy o gymysgu rhwng poblogaethau.

Ar y llaw arall, mae naturiaethwyr y wlad wedi bod yn hynod o brysur yn achub y cyfle i astudio arferion y baeddod hyn.Er ei fod yn hysbys i bawb fod yr anifeiliaid hyn yn reddfol yn hoff o fes fel eu bwyd mewn coedwigoedd, sylweddolwyd yn fuan eu bod nhw hefyd yn hynod hoff o frwyn a hesg sy'n tyfu wrth ochr y mor.

'Gwrando' ar y sêr Yn ystod yr Ail Ryfel Byd datblygwyd RADAR, ac ar ddiwedd y rhyfel sylweddolwyd y gellid defynddio'r un dechnoleg i 'wrando' ar signalau o'r gofod.