Yn y ddeunawfed ganrif yr oedd yn arfer gan foneddigion a ymddiddorai mewn ysgolheictod a dysg estyn croeso i wyr galluog i'w tai.

Yn y dyfodol rhagwelir y bydd Tai Cymru yn disgwyl i'r Gymdeithas ddatblygu ei stoc gyffredinol ar gyfer anghenion arbennig ac y

Y mae Swindon wedi tyfu'n gyflym yn ystod y blynyddoedd diwethaf ac y mae llawer o ystadau tai mawr wedi eu hadeiladu ar ymyl y dref.

Mae Cymdeithas Tai Clwyd Cyf yn cydnabod ac yn derbyn ei chyfrifoldeb fel cyflogwr i ddarparu Ogweithle ac amgylchedd gweithio diogel ac iach ar gyfer pawb a gyflogir ganddi.

ac mae Proffesor Dalton wedi awgrymu y gallech chi a'ch teulu gael y tŷ 'ma nawr - gan fod tai'n brin iawn yn y pentre 'ma, ac fe fydd rhaid i chi gael rhywle ..." "Fe fyddwn i'n falch iawn o gael y tŷ os yw e'n wag, Cyrnol Grant.

Cymdeithasau Tai

TAI LLAWN Ar y briffordd allan o'r dre heibio'r Castell y mae fferm Felin Ysguboriau ac yr oedd yno lond ty - tri ar ddeg o bobl.

oedd un o'r rhesymau pam y gwelwyd symud i'r chwith ar gychwyn y 1980au (fel digwyddodd gyda gweddill y mudiad cenedlaethol yr adeg honno) a dechreuwyd canolbwyntio ar amgylchiadau cymdeithasol ac economaidd sy'n ffurfio cyd-destun iaith, gyda sylw cynyddol ar faterion fel tai a thwristiaeth.

"Rydym wedi cadw cymeriad y tai." Dywedodd, hefyd, fod y Cyngor yn falch o'r un math o waith adnewyddu a wnaethpwyd yn ardal Hirael, Bangor, lle roedd y tai yn edrych yn amrywiol, ac nid yn undonog o gwbl.

Ymatebodd y Prif Swyddog Technegol ei fod yn gwerthfawrogi'r sylwadau ac y canolbwyntid yn ystod y ddwy flynedd nesaf ar y gwaith sydd yn aros i'w wneud ar y stoc tai.

Cysga'r gweision yn y tai allan (outbuildings), gan fyned i'w gwelyau pan fynnont; gofyn y morwynion am ganiatâd i fyned allan yn y nos ac yna cyferfydd y dynion â hwynt yn y tafarndai; yn y ffordd hon ceir llawer o anfoesoldeb.

CYFLWYNWYD adroddiad y Swyddog Cynllunio Lleol y cyflwynwyd ers y pwyllgor diwethaf polisi%au tai y cynllun lleol newydd i gyfarfod arbennig o'r Pwyllgor Iechyd a Thai a pholisi%au diwydiant a chyflogaeth i gyfarfod arbennig o Bwyllgor Datblygu'r Economi.

'Gyda'r system hon, gall pobl ddatrys eu problemau tai eu hunain ac, ar yr un pryd, gallan nhw gyfrannu at ddatblygu cymdeithasol,' meddai.

Araf iawn fu cymdeithasau tai i wneud eu marc yn yr ardal hon.

Roedd y Cyngor yn falch iawn o'r waith sydd eisoes wedi ei wneud ym Methesda, "fel y tai yn Gordon Terrace," meddai Mr Lewis.

A dyna'r celyn wedyn, arwydd o fywyd tragwyddol, sy'n cael ei ddefnyddio o hyd i addurno tai adeg y Nadolig.

Adeiladwyd cyfran helaeth o stoc tai cyngor yr ardal yn ystod y cyfnod hwn a hynny'n bennaf gan y cyn-gynghorau trefol.

Y perygl mwyaf i ni fyddai caniatįu i'r Bwrdd Iaith, Tai Cymru, Quangos Addysg ac yn y blaen fynnu cael hunan-lywodraeth.

Dylid gorfodi Awdurdodau Addysg, Cynllunio, Tai, Hamdden Gwasanaethau Cymdeithasol i ymgynghori â'r Fforymau Ieuenctid ar faterion perthnasol i anghenion pobl ifanc.

Siopau disgownt, bwytai Indians di-sglein, tai teras sydd wedi gweld dyddiau gwell - fe fyddwch yn eu pasio i gyd cyn cyrraedd canol tre' Castell-nedd.

Un, dau, tri Greenhill oedd ein tai ni a rhifau saith, wyth a naw yn eu dilyn ymhen ychydig, ond yn y bwlch rhyngddyn nhw roedd tomen fawr o rwbel y cyfan a oedd yn weddill o rifau pedwar, pump a chwech.

Meddyliwch fod pentre fel Felin Fach, pentre gwledig sy'n llai na Tai Nant, yn rhedeg theatr lewyrchus.

'Roedd y rhaglen gyntaf i gyflwyno'r pwnc, trwy gymharu cyfoeth a thlodi a thrwy gyflwyno y syniad o'r hyn sy'n normal - amgylchiadau a sefyllfaoedd y byddem ni yma yng Nghymru yn ystyried yn normal ond sy'n hollol wahanol i'r hyn a ystyrir yn normal yn y byd ar y cyfan yn nhermau incwm, tai, trafnidiaeth, hyd oes ac yn y blaen.

I ychwanegu at y dryswch, y mae mwy o Saeson yn flynyddol yn prynu siopau yn y Gymry wledig, yn cadw tai bwyta a gwestai, yn sefydlu meysydd carafanau a chrochendai.

Ers Deddf Tai 1998 mae'n ddyletswydd ar awdurdodau lleol i ddarparu lle i fyw i'r digartref.

Y Tîm ar gyfer Gêm y Tai.

Mae darpariaeth Anghenion Arbennig cymdeithasau tai wedi newid yn fawr iawn yn ystod y flwyddyn ddiwethaf gyda dyfodiad darpariaethau a chanllawiau dylunio newydd Tai Cymru, a newidiadau i'r system gyllido.

Doedd y Cymry yn yr ardal lle y cafodd hi ei magu ddim yn gwrthwynebu tai haf, ac roedd nifer go lew ohonyn nhw o gwmpas: rhai'n perthyn i enwau cyfarwydd megis Mackintosh, Dunlop, a Rowntree, teuluoedd a oedd yn berchenogion ar geir crand a chychod hwylio.

Y mae tai teras, tai pâr a thai sengl i gyd yn weddol agos at ei gilydd.

Golyga y gall grwpiau Cymorth i Fenywod gynnwys yn y dyluniad nodweddion nad ydynt ar gael mewn tai i anghenion cyffredin, megis ystafell chwarae, mwy o ofod ystorio, mesurau diogelwch ychwanegol ac ystafelloedd gwely mwy ar gyfer teuluoedd gwely mwy ar gyfer teuluoedd cyfan.

Dyma fi a Robin El, wrth ddžad adra o'r ysgol yn tynnu'u cyrc nhw, new yr oedd y lôn yn un foddfa o dar 'run fath â'r Trinidad Lake, ac yr oedd yn rhaid i drigolion y Waen fynd trosodd i gae Tai Croesion i fynd heibio.

Ond er hynny roedd rhai o'r tai yn dal yn ddilewyrch y tu ôl i'w rheiliau rhydlyd a'u gerddi bychain.

Rhoddi tro drwy fynwentydd y cedyrn a gwympasant - a sefyll ar rai o'r meysydd a'r llanerchi ag ar ydym yn y pedair blynedd a basiodd mor gynefin â'u henwau ag yr ydym ag enwau ein mamau a'n chwiorydd, ar tai y'n ganwyd ynddynt.'

Doedd dim asiantau gwerthu tai yn yr Oesoedd Canol ond mae gennym ni ddisgrifiadau gwych o ambell dy pwysig o'r cyfnod.

Roedd y rhai hyn yn perfformio fel 'Byscars' o flaen y caffes a'r tai bwyta.

Prif nod Cymdeithas Tai Eryri yw darparu tai i gyfarfod ag angen.

Ydych chi wedi sylwi ar hysbysebion gwerthu tai yn y papur newydd neu mewn swyddfeydd asiantau gwerthu tai?

Gallai amddiffyn tŷ a theulu oddi wrth bob aflwydd ac yn aml gwneid croesau o fedw a cherddinen a'u gosod uwchben drysau tai.

(ii) Awdurdodi'r Prif Swyddog Cynllunio i benderfynu'r ceisiadau canlynol fel a nodir gyda'r amodau priodol:- Cais llawn - stablau ac ystorfa bwyd preifat I ganiatau'r cais os na dderbynnid gwrthwynebiadau gan drigolion y tai cyfagos.

Yr oedd yn dda gan Gymorth i Fenywod yng Nghymru gael ymgynghori a gweithio gyda Tai Cymru, a Ffederasiwn Cymdeithasau Tai Cymru yn y gwaith o lunio'u canllawiau newydd hyn mewn perthynas â llochesau.

Ond wrth iddo fynd yn ei flaen gwaethygodd y tir eto; âi'r ddaear yn llai ffrwythlon, a nifer y tai yn llai ac yn llai.

Efallai wir fod y ffaith nad yw ein cymunedau Cymraeg wedi diflannu'n llwyr yn destun clod i ymgyrchwyr a aeth ati wedi 1984 i greu polisiau iaith newydd yn ein hysgolion, ym myd tai a chynllunio ac a greodd hyder newydd o ganlyniad i'r ymgyrchu.

Croesawai'r Eglwys gelfyddyd y paentiwr hefyd, a ymarferai â'i grefft ar y muriau gwyngalchog a darlunio golygfeydd Beiblaidd ac eglwysig yn lliwgar a byw; yn naturiol, fel yr âi tai'r ysgwi%eriaid yn fwy uchelgeisiol, câi'r paentiwr fynedfa iddynt hwythau'n ogystal.

Da iawn nhw, mae nhw ddigon craff i sylweddoli na fedr tai ddim siarad, ond mae mynd gam ymhellach a sylweddoli fod y bobl sydd yn byw mewn tai yn siarad â'i gilydd y tu hwnt i'r bobl yma.

CYFLWYNWYD adroddiad y Prif Swyddog Iechyd Amgylchedd fod y wasg wedi dangos cryn ddiddordeb yn adroddiad NURAS ar yr Arolwg Cyflwr Tai yn y Dosbarth a gyflwynwyd i gyfarfod arbennig o'r Pwyllgor ac ymatebwyd i nifer o holiadau ganddynt.

Yr adeg honno roeddynt yn dai hardd mewn rhan ddymunol o'r dref, ond dros y blynyddoedd, wrth i'r perchenogion heneiddio oedd cyflwr eu tai wedi dirywio.

Mae llawer o fudd mewn datblygu lloches newydd gyda chymdeithas tai, boed yn fater o adfer hen adeilad neu adeiladau o'r newydd.

Bydd y rhain yn gyfrifol am wasanaethau lles, addysg, masnach, tai, cynllunio, yr heddlu, amaethu a physgota a datblygu diwydiannau bychain.

Teimlem, ac yn wir pery'r teimlad hwn o hyd, y dylai pobl if ainc a geisiai adeiladu tai neu adnewyddu hen dai, gael blaenoriaeth.

Ni wn am harddach tai na ffermdai unigryw yr Engadin - y pyrth mawr bwaog ar gyfer troliau, y ffenestri dyfnion ciwbig, y rhwyllwaith haearn, y patrymau a'r arfbeisiau a'r adnodau Romaneg ar wyngalch neu hufengalch y talcenni, heb son am banelau a nenfydau a meinciau pin y parlyrau gyda'u stofiau anferth addurnedig.

Gwerthodd hefyd y tai a feddiannodd megis Pembrey House, Gwesty'r Ashburnham, tafarndy'r Ship Aground a gwiath glo Cwm Capel gan wneud elw da bob tro.

Rwan mae 'na rai pobl ddall sy'n dal i gredu nad oes gan tai ddim i wneud â'r iaith Gymraeg.

Byddai canlyniadau'r arolwg yn werthfawr er cryfhau polisi%au tai y cynllun lleol newydd a gosod sylfaen ar gyfer strategaeth tai y Cyngor drwy ddatgelu gwybodaeth ynglŷn â'r cymunedau hynny lle 'roedd angen gwirioneddol yn bodoli ar gyfer tai rhesymol eu pris.

A phwyso ar ei gilydd fyddai llawer o'r tai yno, am fod yr hen weithfeydd glo wedi tanseilio cynifer o adeiladau.

Ymatebodd y cenedlaetholwyr mewn dwy ffordd i ergyd farwol y bleidlais nacaol, ymgyrchu o blaid cael y bedwaredd sianel i Gymru ac ymgyrchu yn erbyn problem gynyddol y tai haf.

'Roedd tai bychain yng nghanol coedwig bambw ar un ochr, a chaeau tyfu reis (paddy fields) gydag ambell i ychen yn y canol yr ochr arall.

Gwyddom yn dda fod y ceffyl i'n hynafiaid yn anifail cysegredig a bu'n arfer unwaith i osod penglogau ceffylau yn sylfeini tai, adeiladau fferm ac eglwysi yn y gred eu bod yn gyfrwng i'w diogelu rhag ysbrydion drwg a melltith.

Dim syndod, felly, taw diffyg tai i'r gweithwyr oedd prif broblem yr awdurdodau lleol.

Yr oedd nifer o'r tai wedi eu prynu gan y cyn denantiaid ac yr oedd rhai ohonynt wedi datgan eu gwrthwynebiad i dalu am gysylltiad i'r brif bibell.

Dylai'r Cynulliad ddileu Tai Cymru fel Quango a chryfhau darpariaethau Cymdeithasau Tai Lleol yn y sector rhentu gan eu galluogi i brynu mwy o dai o'r stoc dai presennol yn hytrach na'u gorfodi i godi tai newydd.

Mae'n holl bwysig fod cyswllt rhwng yr ochrau hyn gan mai nhw sy'n pwysleisio fod Datblygu a Rheolaeth yn rhan annatod o Tai Eryri.

Doedd dim hyd yn oed gi neu anifail yn crwydro'n ddiamcan rhwng y tai.

Digon gwasgaredig oedd y tai a'r bythynnod, ac wedi iddi nosi fyddai yna ddim golau heblaw'r lleuad, os o gwbl.

Aeth Algis Geniusas â ni i fynwent uwchlaw'r hen ddinas yn Vilnius, heibio i'r tai ble'r oedd cŵn bach y drefn gomiwnyddol wedi arfer byw, i fyny y tu hwnt i'r fynwent swyddogol lle'r oedd pwysigion y sustem Sofietaidd yn gorwedd dan eu marmor trwm, draw i fryncyn bychan lle'r oedd cyrff y gwladgarwyr i gyd.

Unig bwrpas y tai cyrddau a godwyd yn yr ardal ar ddiwedd y ddeunawfed ganrif a dechrau'r bedwaredd ganrif ar bymtheg oedd bod yn fannau cyfarfod i ddynion gael clywed Gair Duw yn cael ei ddehongli.

Wedi cyrraedd Tai'r Peilotiaid piciwch i mewn i weld yr arddangosfa o fywyd gwyllt a'r hen ddodrefn.

Tegeiriannau'r trofannau a welwn yn ein siopau blodau ac yn tyfu mewn tai gwydr cynnes.

Os plaen a syml oedd tai cyrddau'r cyfnod, felly hefyd oedd amryw o'r pregethwyr.

Mewn ffordd, roedd y beirdd hyn yn debyg i'n hasiantau tai ni heddiw.

Roedd toi rhai o'r tai yn cael eu chwalu, y drysau a'r ffenestri'n clecian ac, yn wir, roedd hi'n rhy beryglus i bobol fynd allan ar adegau rhag ofn i'r gwynt eu cipio.

Pan gwblheir y rheini sydd ar y gweill ar hyn o bryd, bydd dau draean o'r llochesau yng Nghymru wedi ru darparu drwy gymdeithasau tai yn hytrach nag awdurdodau lleol.

Ieuenctid ac oedolion ifainc sydd yn cael eu heffeithio fwyaf gan ddiweithdra cynyddol, prinder tai addas a rhesymol ac amgylchfyd greithiol a threuliedig.

Honnwyd eu bod yn sefyll ar ben tai a bryniau gyda'r nos, gan annog y Scuds ymlaen ar eu taith i Tel Aviv.

Ar y grib nefolaidd cawsom hufen iâ, gwin a gwledd o olygfa i lawr dros y pîn i'r smotiau tai a'r twr eglwys a oedd fel rhithlun yn nhes haul y dyffryn.

Adeilad pren ydyw, fel cymaint o'r tai du a gwyn sydd i'w gweld ar y ffin rhwng Cymru a Lloegr.

Y Farchnad Rydd sydd i'n rheoli; hynny yw, rhyddid i rai gydag arian a grym o ran tai a gwaith a dylanwad.

Fe fyddan nhw'n gwybod ai ffrwydryn yw'r parsel.' Cyn bo hir roedd pobl yr ystad yn Longstanton yn cael eu symud o'u tai.

Ymhlith y staff parhaol mae dros gan mlynedd o brofiad gweithio gyda chymdeithasau tai.

Faint o Gymry Cymraeg sydd nid yn unig wedi gwerthu eu tai i Saeson ond sydd, hefyd, wedi gwerthu a bradychu'r Gymraeg wrth esgeuluso trosglwyddo'r etifeddiaeth Gymraeg i'w plant?

Dechreuwyd cario arwyddion gwerthwyr tai i ganol y maes o bob cyfeiriad.

Yng ngogledd Iwerddon, er enghraifft, mae talcenni tai wedi eu haddurno'n drawiadol gan ddarlunio'r gwahanol safbwyntiau gwleidyddol.

Y Llywodraeth yn rhoi'r hawl i denantiaid tai cyngor brynu eu tai.

Gyrrwyd crynodeb o Ddeddf Eiddo at bob awdurdod unedol gan alw arnynt i bwyso ar y llywodraeth ganol am fwy o rym gweithredol yn eu hardaloedd ac i ystyried anghenion cymunedau wrth lunio polisïau tai.

Yn hwyrach y noson honno a ninnau ar ein trydydd peint edrychasom eto ar Iwerddon a chofio mai arweinydd mudiad yr iaith a ddewiswyd yn Llywydd cyntaf y Weriniaeth, ac yna treuliasom noswaith ddifyr yn dyfalu pa un o'r tai bonheddig yng Nghymru a fyddai orau gennym fel plas i'n llywydd, a pha un ohonynt a ddylai fod yn Chequers Cymru.

Cyfeiriodd rhai o'r aelodau at safon uchel y gwaith cynhaliaeth ar y tai Cyngor yn y Dosbarth ac fod y tenantiaid yn gwerthfawrogi hynny.

Crwydrai'r gweision dibriod dros y wlad yn y nos ac y mae'n ffaith gydnabyddedig fod y morwynion yn eu derbyn i'r tai.

Fe arhosodd y gwas suful Huw Onllwyn Jones i gymryd cyfrifoldeb am y sector preifat; fe ddaeth Rhys Dafis o Tai Cymru i ofalu am y sector cyhoeddus a Meirion Prys Jones o Orllewin Morgannwg i daclo addysg.

Mae'n debyg fod costau petrol a'r ofnau yn sgîl llosgi rhai tai haf wedi helpu ymhellach yn y cyfeiriad hwn.

Heb son am yr hen wreigan ymarferol honno sy'n defnyddio tai bach y Rex pan yw'n ymweld a'r ardal bob yn ail wythnos.

I ddechrau, rheolwyd y Gymdeithas yn uniongyrchol gan Bwyllgor Rheoli gwirfoddol, yr oedd llawer o'i aelodau hefyd ar Bwyllgor Cymdeithas Tai Gwynedd.

SHEILA MAXWELL Profiad eang yn y maes tai gyda'r awdurdod lleol a chymdeithasau tai.

Peryglwyd nifer o ysgolion oherwydd bod teuluoedd ifanc wedi gorfod symud o bentrefi at stadau tai cyngor yn y trefi neu i chwilio am waith.

Mae'r disgrifiadau yn canmol y tai i'r entrychion ac yn pwysleisio pob pwynt da ynglŷn â nhw.

Rydach chi'n gweld pobl efo tai, plant, ceir, bol cwrw - alla'i ddim fforddio bol cwrw!

sicrhau fod y drefn gynllunio yn gwasanaethu'r gymuned leol, bod tai newydd yn diwallu anghenion lleol, ac na roddir caniatâd i gynlluniau a fyddai yn niweidiol i'r gymuned yr iaith Gymraeg neu'r amgylchedd.

I'r perwyl yma galwyd mewn tai bwyta i astudio'r fwydlen a chael rhywbeth bach i godi'r galon ar yr un pryd.

Perchnogion tai yn unig." A dyna ddatgelu'r gwirionedd.

Gwarchod pawb, nacia, nid y fo ddaru gorddi'r môr a'i chwipio fo dros ben y cloddiau i ganol y tai.

'Roedd y tai yn ddi-olwg, ac heb weld paent newydd ers blynyddoedd.

Cyflwr y ffordd/pafin Cyflwr y tai Faint o oleuadau stryd Taclusrwydd cyffredinol Faint o sbwriel