Cydnebydd Tegla i'r gyfrol gael "canmol mawr arni gan wyr cyfarwydd a chondemnio mawr arni gan wyr cyfarwydd, yn ôl eu dehongliad gwahanol ohoni%.

Daeth anrhydedd a chlod i ran cerddor ifanc o Lanfairdechan, sef John Williams, mab Mr a Mrs Leslie Williams, Tegla, Bangor, ac ef a gyfansoddodd um o'r Carolau.

Nid felly y'i porteedir gan Tegla.

Dywedir fod Tegla ei hun yn wahanol i bob aelod arall o'i deulu yntau.

Diflannodd bron y cyfan o'r allanolion a'r digwyddiadau ategol arferol- diflannodd pob cymeriad arall am y rhan orau o'r hanes ond Sam ei hun a'r bodau lledrithiol y bu gyda hwynt Llwythir a gyrrir yr hanes â delwedd ar ôl delwedd, llun ar ôl llun, dyfalu ar ôl dyfalu, fel petai Tegla am gyrraedd pinaclau y profiadau mwyaf amhosibl eu dweud ac yn methu â theimlo ei fod yn ymdrechu digon.

Faber a Faber gyfrol dan yr enw 'An Athology of Welsh Short Stories', pedair ohonynt yn gyfieithiadau o rai Cymraeg ac un o'r pedair stori dan y teitl 'The Strange Apeman' gan Mr Tegla Davies.

John Rowlands, Tegla y Nofelydd

Mae'n syndod cymaint o wahaniaeth barn a fu am Tegla fel nofelydd.

Go brin fod Tegla chwaith wedi manteisio'n llawn ar bosibiliadau dramatig y Rhyfel Degwm.

Tegla Davies yn adnabyddus i bob Cymro llengar a gwladgarol.

Ni cheir unrhyw argraff o waedu gwerin ym mhortread Tegla o John Williams.

Yr oedd yna lun plentyn mewn sgert neu drywsus pen glin a sana beic a thamishantar yn gorwedd ar ei fol ar lawr yn darllen ar gornel isaf cas glas y gyfrol a adwaenwn i o Nedw, Tegla Davies.

Mor ofer oedd disgwyl i Tegla ddal ati i sgrifennu rhagor o storiau plant ar ôl hyn: fel petaem yn gofyn i awdur cainc Branwen sgrifennu cofnodion pwyllgor !

Ond nid dyn un enwad yn unig oedd Tegla na dyn un maes.

Rhydd Tegla gopi o'r gwreiddiol a'r cyfieithiad ochr yn ochr yn Y Llenor (gweler ~r Atodiad).

Yn sicr doedd Tegla ddim yn anifail gwleidyddol iawn.

Wrth ddewis ymdrin a llipryn o brif gymeriad, clwtyn llestri o ragrithiwr a neidiodd ar wagen y Rhyfel Degwm er mwyn taflunio delwedd arwrol ohono'i hun i dwyllo cymdeithas hygoelus a ffug-barchus, yr oedd Tegla fel petai'n ensynio'n anuniongyrchol mai tan siafins oedd y frwydr wleidyddol, ac nad oedd yr holl helyntion ond rhyw ddrama ddisylwedd.

Yr unig gyfeiriad a geir gan Tegla yn ei hunangofiant at Eisteddfod~Machynlleth yw iddo "fethu â mynd i'r Eisteddfod ond gwrandawn yn astud ar y radio%.

Nid oedd haul y Tegla 'enwadol' yn machlud wrth iddo ymadael o'r Gadair ymhen y flwyddyn chwaith, oherwydd yn yr un Gymanfa fe'i dewiswyd--gan fod y flwyddyn ganlynol yn flwyddyn dathlu deucanmlwyddiant tro%edigaeth John Wesley-i siarad ar y pwnc hwnnw yng Nghymanfa'r flwyddyn ddilynol ym Mae Colwyn.

Tegla Davies oedd y cyfodai rhywun ieuanc â 'chynddaredd sanctaidd' yn ei enaid, yn berchen ar weledigaeth gliriach nag a gafodd ei genhedlaeth ef ei hun.

Mae'n disgrifio'r ymweliadau hyn yn ei atgofion mewn geiriau sy'n ei ddangoS 'ar ei elfedeiddiaf', a defnyddio ymadrodd Tegla: Ym mis Mawrth yr oedd cuwch ar Foel Famau heb nemor wen haul: ond gwen oedd ar y moelydd a dyffryn Alun fis Mai.

Plentyn y gweledigaethau oedd Sam, fel Tegla:

Tecwyn Lloyd, wrth gwrs, yw ein dadansoddwr gorau o storiau Tegla er iddo fethu wrth gloriannu Gwr Pen y Br~n pan ddaeth allan gyntaf.

Tegla Davies i holi'n ddifrifol, i ba bwrpas?

Tegla Davies iddo ef ei hun, fel pawb o'i gyfnod, gael ei ddal ynghanol y dadrithiad.

Roedd wedi dweud y flwyddyn gynt y dylai Tegla fod wedi gadael i W^r Pen y Bryn gwblhau'r drwg a oedd ynddo, yn hytrach na'i achub, a throi'r nofel yn bregeth gyda thri phen iddi (An Introduction to Contemporary Welsh Literature).

Nid wyf ~n meddwl bod hyd yn oed Tegla wedi ysgrifennu llyfr yn hollol yr un fath ag ef.

Ni wyddai Dr Peate--mwy na neb arall--mai Tegla oedd "Another Adjudicator", a diau mai un o lawer oedd ei lythyr protest ef.