Roedd fel gwylio rhywun ar draeth yn ceisio codi castell tywod wrth i'r tonnau olchi trosto.

Yr oedd y profiad newydd hwn yn llawenhau'i ysbryd, a'i synnu, braidd, gan mor anesmwyth oedd hynt y llongau yn nygyfor y tonnau a oedd dipyn yn fwy ymchwyddol na neithiwr.

Teimlodd pawb oedd ar y bwrdd sigl y tonnau ar unwaith, a'u sŵn yn golchi ei hochrau gyda'r ewyn gwyllt.

Yr wyf fi yn hoff o glywed tonnau'r môr yn curo'r creigiau ac yn taflu'r ewyn i fyny fel rhwyd i ddal pelydrau'r haul.

Gadael y traeth yn sydyn am fy mod yn dychmygu bod tonnau'r môr yn adleisio galargan i'r sawl sydd dan faich, ond hwyrach mai o Iwerddon y dôi'r dagrau, am fod y wlad anobeithiol honno mor agos i'r traeth yma.

Daeth swn llesmeiriol tonnau'n taro'r creigiau i'n clyw, brysiodd sgwadron o hwyaid heibio a glanio fel pe ar orchymyn arweinydd i nofio'n gytun.

O fwd moroedd Bermiwda, ys dywed Euros Bowen yn ei gerdd iddynt, mae'r leptocephalii yn esgor ac esgyn i wyneb y tonnau ac yn cychwyn ar drugaredd Llif y Gwlff.

Cetyn oedd gan un o hogiau'r eroplêns ac o dro i dro, cawn olwg ar ddwy ferch y tonnau pan ddigwyddai toriad yn y cwmwl nicotinaidd.

Gwych o gyffelybiaeth yw'r un a geir yn y pennill cyntaf: y tonnau a'r graig yn noethi eu dannedd ar ei gilydd ond heb y mymryn lleiaf o sŵn i'w glywed.

i lawr â fo am gynffon y pwll drwy'r trochion a'r tonnau.

Siawns na fydd rhywun wedi 'nghlywed yn taro'r môr." Ond roedd rhuo'r propelor wrth gorddi'r tonnau wedi boddi ei sŵn yn cwympo o'r British Monarch.

Yr oedd i lwyddiant diwydiannol yr Wyddgrug, fel i lwyddiant diwydiannol rhai o drefydd Deheudir Cymru, ei broblemau, a daeth tonnau'r llanw Seisnig cyntaf i effeithio ar y werin Gymreig dros Glawdd Offa, er bod hwnnw wedi ei godi ganrifoedd lawer ynghynt.

Erbyn y prynhawn, fe giliodd y tonnau ac felly draw a ni hyd ehangder y traeth tua Llanddwyn.

Wrth gwrs, ni welai ddim - dim ond gorwel llwyd, ansicr, ac ymchwydd ewynnog y tonnau cecrus.

"Yn y dyfroedd mawr a'r tonnau% Dirwynai'r angladd yn araf ar hyd llwybr cul mynydd fel sarff drist ar ei thor.

Craig o ithfaen caled yn dal ei thir yn nannedd tonnau Môr Iwerydd yw Llydaw.

Cer di ddigon pell 'ta, Morys Wyllt, dos, draw am y traeth â chdi lle galla'i dy weld di'n corddi'r tonnau.

Eisteddais ar dywod y draethell Gan edrych ar wyneb y lli; Canfu+m fod y tonnau yn gwynnu Wrth ddyfod yn nes ataf i.

Yna'n sydyn clywodd sŵn chwythu rhyfedd yn y tonnau y tu ôl iddo.

Bydd pioden y mor a'r pibydd coesgoch i'w weld yn pigo ar y traeth, a hwyaid, mor wenoliaid a gwylanod ar y tonnau.

Os am ymlacio'n llwyr, gan ddianc yn gyfangwbl o reolaeth y byd o'i chwmpas, aiff Judith o dan y tonnau gwyllt.

Tydi'n unig sy'n gallu gostegu'r tonnau a disgyblu'r ddrycin.

Fel y ciliai'r tonnau ymgodai'r creigiau'n ymgodai'r creigiau'n dduon i wahodd yr adar arnynt, piod y mor yn gwichian yn stwrllyd ar bilidowcars mud, llonydd, anodd iawn eu gweld heblaw pan drwsient eu plu neu ysgwyd adenydd cyn setlo drachefn ar eu harsyllfeydd.

"Mae'n rhaid i mi beidio â'i gollwng," meddyliodd, gan barhau i gael ei lusgo drwy'r tonnau a chan gofio'r tro hwnnw y syrthiodd oddi ar ei geffyl ers talwm a chael ei dynnu ar hyd y ddaear gydag un droed yn sownd yn y warthol.

Cwbl nodweddiadol o fyrbwylltra Pedr yw ei gais, yn yr Efengyl yn ôl Mathew: Arglwydd, os tydi yw, gorchymyn i mi ddod atat ar y tonnau, ac iddo, wedi cael caniatâd, ddechrau cerdded ar y tonnau nes iddo edrych ar rym y gwynt yn lle ar ras y Gwaredwr ac o ddechrau suddo, gweiddi: A Arglwydd, achub fi.

Ceisiodd ei godi ei hun o'r dŵr wrth iddo gael ei lusgo drwy'r tonnau.

tonnau'n chwyddo yn y pellter fel mynyddoedd mawr symudol, ac yn nesu a thorri'n gesyg gwynion anferth a chlecian a chwalu ar y Maen Du.

Yna allan ag ef i archwilio'r dref a'i hadnoddau, a synnu bod glan y mor mor atyniadol, bod y machlud mor ysblennydd, a'r tonnau bychain, anesmwyth yn sibrwd yn rhamantus wrtho.

Gewin o leuad Awst sŵn tonnau man a chyfeillgarwch Hogia' Pentraeth yn ei gwneud yn fwy na noson hyfryd.

O'r nenfwd uwch eu pennau, o'r waliau o'u cwmpas ac o'r llawr oddi tanynt daeth tonnau gwynion o oleuni llachar.

Mae'r lleoliad wedi newid erbyn heddiw a'r genhedlaeth nesa'n cael eu difyrru yn sŵn tonnau Dinas Dinlle, Aberdaron, Aberffraw a Benllech.

Moel iawn oedd y tir ond roedd yno lewyrch fel petai tonnau fyrdd yr Iwerydd i gyd yn adlewyrchu haelioni'r haul ar yr ynys fach.

Efallai fod y wybodaeth mewn llyfr, efallai mewn nodau swn, efallai mewn tonnau a phelydrau goleuni ac yn y blaen.