Y disgwyl oedd mai'r trefi fuasai colli cynrychiolaeth rhan fwyaf.

Mae rhwydwaith o ganolfannau iechyd yn yr ardaloedd gwledig, a polyclinics yn y trefi, sy'n cynnig gofal iechyd o safon i bawb, am ddim.

Y mae'n un o'r trefi mwyaf llwyddiannus yn y wlad.

Erbyn heddiw ceir siop fferyllydd ym mhob stryd fawr, bron, yn ein trefi a'n pentrefi.

Y mae, wedi'r cwbl, wahaniaeth rhwng Battersea a Bayswater, rhwng Forest Gate a Finchley, ac adlewyrchir hyn yng nghymeriad y trefi ar lan y Gamlas.

Bu enwogion yn trafod trefi neu ardaloedd a olygai lawer iddynt yn Sense of Place ac roedd Movers and Shakers yn cyfarfod dynion a merched o Gymru oedd yn amlwg yn eu maes.

Afraid sôn am gryfder y Saesneg yn ein cymdeithas yn gyffredinol; mae'n treiddio i bron bob cilfach ohoni, yn yr ardaloedd gwledig fel yn y trefi a'r dinasoedd.

Ar gwahaniaeth cymeriad hwn yw sail y gred yn Westring, a rhai trefi eraill sy'n rhyddfrydol eu barn, ei bod hi'n wahanol i'r chwiorydd eraill sy'n denu Samsoniaid cefnog i'w parlyrau o flwyddyn i flwyddyn.

Enwi'r Drenewydd ym Mhowys yn ail o'r trefi newydd yng Nghymru.

Ymgasglodd bron i 200 o bobl ar strydoedd Caerdydd dydd Sadwrn (Ionawr 6ed 2001) i brotestio dros Ddeddf Iaith Newydd a'r diffyg Cymraeg ar strydoedd trefi a dinasoedd Cymru.

(i) Llythyr gan Gyngor Tref Pwllheli yn gofyn sut y pwysir a mesur y gynrychiolaeth yn y trefi o'i gymharu â'r wlad o fewn Dwyfor.

Roedd milwyr eraill yn codi pebyll - rhai glas a gwyn sgwâr a fyddai'n gartref i'r ffoaduriaid tra'u bod yn dal i ofni dychwelyd i'r trefi.

Peryglwyd nifer o ysgolion oherwydd bod teuluoedd ifanc wedi gorfod symud o bentrefi at stadau tai cyngor yn y trefi neu i chwilio am waith.

Dyna brofiad canol a dwyrain Ewrop hefyd; i bob pwrpas ymarferol addysg drwy'r famiaith a geid yn llawer o ysgolion bach y wlad, er mai gwahanol oedd y patrwm yn y trefi.

Er enghraifft, y gyfran o le a ddefnyddir ar gyfer ffermio, coedwigaeth, trefi a defnydd arall.

Terfysgoedd mewn trefi ym Mhrydain yn lledaenu o Gaerdydd.

Ond sut mae egluro ymddygiad treisgar mewn trefi cyfoethog yng Ngorllewin yr Almaen?

Hwylio ar wyneb y ceudwll oeddan ni, gan edrych i fyny i ben y clogwyni lle mae trefi bychain gwyngalchog yn disgleirio yn yr haul, fil o droedfeddi uwch ein pennau.

Plant trefi Prydain yn ffoi i gefn gwlad.

Un o'r trefi hyn yw Westring.

Un o'r trefi a foddir gan y gronfa fydd Hasankeyf.

Roedd rhai pethau wedi newid, a hynny er gwaeth, er enghraifft, meddwdod a chyflwr tai, a chyfleusterau carthffosiaeth fel yr amlygwyd hwy yn ail adroddiad Dirprwywyr iechyd trefi gan Syr Henry De la Beche.

Ychwanegodd nad oedd yn hollol fodlon fod trefi mawrion Lloegr yn gwneud dim namyn cynnig rhyw gydnabyddiaeth fechan yn unig i Gymru am rodd mor amrhisiadwy.

Saif y llecyn hwnnw yng ngenau Cwm Trefi, ar ochr chwith y geunant a red heibio.

Mae'n wir nad fel enwau mewn llyfrau hanes yr adwaenir hwynt gan lawer o'r cyhoedd: ychydig o'r bobl sy'n gyfarwydd â'r trefi hyn sy'n cofio bod y Normaniaid wedi ymosod yma, a'r Rhufeinwyr o'u blaen.

Ac ni ddylid anghofio chwaith yr hen ysgolion gramadeg a ffynnai yn rhai o'r trefi.

Nid yng Nghymru'n unig y cafwyd y math yma o amgylchiadau cymdeithasol a'u canlyniadau alaethus ar addysg - dyna oedd profiad cyffredin bron pob un o'r broydd ffatri%ol neu lofaol trwy Loegr benbaladr, a hynod o debyg oedd y geiriau a ddefnyddid yn adroddiadau'r arolygwyr ysgolion i'w disgrifio hwythau - broydd fel swydd Stafford a'r 'Black Country' drwyddynt draw, a rhannau o swydd Durham a siroedd gogledd Lloegr, ac wrth gwrs, trefi mawrion a dinasoedd Lloegr.

Y mae trigolion trefi glan môr yn y gogledd yn cwyno fod gwylanod yn bla yno.

Pryddest grefftus ac ynddi lawer o ofidio fod y trefi'n annog y gwladwyr mewn cyfnod o ddirwasgiad.

Er mai yno i'w hamddiffyn nhw y daeth y milwyr cyntaf, chaen nhw ddim mynd ar gyfyl y trefi na mwynhau eu hadloniant arferol yn eu gwersylloedd.

Roedd o'n digwydd o hyd ac o hyd mewn trefi a phentrefi, ond doedd o erioed wedi breuddwydio am wneud y fath beth ei hun!

Ar gyrion y trefi mae'r halting sites, rhes o garafannau a chartrefi ar olwynion yn bentref unnos, a phethau fel dwr, tai bach a man golchi wrth law.

Awgrymir fod anffitrwydd yn broblem mwy cyffredin yn y pentrefi a chefn gwlad nag yn y trefi.

Yn aml, mae dylanwad llywodraeth ganolog a lleol yn gwaethygu'r dirywiad trwy ddilyn polisiau o ganoli cyfleusterau yn y trefi mwy; mae'n dilyn hefyd mai yno mae'r gwaith.

Mae cefn gwlad wedi newid yn llwyr, mae pobl yn mwynhau'r un moethusrwydd a phobl y trefi, a lleiafrif bellach sy'n byw yn y wlad sy'n uniongyrchol dibynnol ar y tir am eu bywoliaeth.

Yn raddol, gwelid trafaelwyr o'r trefi ac o Loegr yn galw heibio i'r seiri gwledig a chynnig iddynt fylau i olwynion wedi eu tyllu'n barod.

Gellir awgrymu nifer o resymau am y teyrngarwch rhanbarthol hwn, sef twf gweinyddiaeth a datblygiad sefydliadau sirol, cynnydd cyfoedth y bonedd gwledig a'u tuedd gynyddol i briodi aeresau lleol, eu diddordeb mewn hanes, hynafiaeth a chyfraith, a thwf trefi sirol yn ganolfannau cymdeithasol, diwylliannol a gweinyddol.

Bydd camerau a chyflwynwyr BBC Cymru hefyd i'w gweld mewn trefi ar hyd a lled Cymru, yn cadw llygad ar y gweithgareddau codi arian lleol, ac yn dod a'r newyddion diweddaraf drwy gydol y nos.