Cytunodd cadeirydd y tribiwnlys y dylai gwrandawiad llawn gael ei gynnal i honiadau bod y fyddin yn gwahaniaethu'n annheg ar sail hil.

Tribiwnlys Moriarty yw hwnnw.

Hanes cymhleth yw hanes Tribiwnlys Flood a Moriarty - enwau'r barnwyr sydd yn eu cadeirio.

Williams yn y cyfarfod i ddweud na ddylid rhoi'r wybodaeth o ganlyniad y cyfarfod hwnnw ond trwy law Mr S Maes o law cafodd Waldo nodyn i ddweud y câi ef aros tan y tribiwnlys, ac y byddent yn ailystyried ei sefyllfa wedyn.

Medrid mynd â'r achos o flaen tribiwnlys ond gan nad oedd gan unrhyw un a gyhuddid o fod eisiau dymchwel llywodraeth etholedig y wlad hawl i gael gwybod pa weithred neu ddatganiad ar ei ran a oedd wedi achosi'r amheuon gwreiddiol, amhosib oedd paratoi amddiffyniad effeithiol.

Er na fydd tribiwnlys Cymraeg na Chymreig, pan fydd tribiwnlys yn eistedd yng Nghymru ac yn delio ag achos Cymraeg, mae'r ddeddfwriaeth yn rhoi iddo'r hawl i alw ar arbennigedd Cymraeg ac yn gosod dyletswydd arno i ystyried anghenion penodol plentyn o Gymro.

Sefydlwyd Tribiwnlys Flood i archwilio cambriodoli arian ym myd cynllunio a datblygu, yn Nulyn yn bennaf.

Un o'r achosion diweddaraf o hyn oedd dyfarniad bwriadol, haerllug y Tribiwnlys Diwydiannol drwgenwog hwnnw ym mae Colwyn rhyw flwyddyn yn ôl, nad oedd gan Gyngor Sir Gwynedd yr hawl i fynnu bod gan ymgeiswyr am rai swyddi wybodaeth o'r Gymraeg.

Yma, atgynhyrchwn ddatganiad olaf yr awdur a'r ymgyrchwr Ken Saro-Wiwa i'r Tribiwnlys Milwrol a wynebodd ym 1995.

Erbyn hyn, mae apêl yn erbyn y dyfarniad hwnnw wedi ei glywed (ddau fis yn ôl) gan y Tribiwnlys Apêl yn Llundain; ac yn yr apêl hwnnw, Cyngor Gwynedd a orfu þ roedd hi'n fuddugoliaeth fawr.

Erbyn hyn hefyd 'roedd Waldo wedi clywed mai cwbl gyfeiliornus oedd y datganiad a roddodd Mr S iddo am y pwyllgor: 'roeddent hwy wedi pasio i gadw Waldo yng Nghas-mael yn sefydlog ac nid yn unig tan y Tribiwnlys fel y dywedasai Mr S.

Nid mater ethnig neu hiliol ywiaith, meddai'r Tribiwnlys Apêl.

Aeth Tribiwnlys Moriarty trwy fywyd y cyn Brif Weinidog â chrib mân.

Yn fuan, oherwydd swmp y dystiolaeth, bu'n rhaid sefydlu tribiwnlys ar wahân i archwilio taliadau preifat i wleidyddion.