Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

ty

ty

'Ty Ddewi,' "Mae eigion golygon glas/ Ac o'u mewn y gymwynas" a 'Gwanwyn', "Chwychwi sydd a'r llygaid dwfn, a'u gwib trwy'r golau i rin eich gilydd").

Ty Apple yn reit fawr.Y teulu i gyd yn byw yno - hi, ei brodyr, gwraig a phlentyn ei brawd hynaf yn ogystal a'i mam a'i thad.

Tyrd tithau'r ffordd hyn, Glyn.' Aeth i fyny grisiau arall a'i arwain i ystafell fechan lân a thestlus yng nghefn y tŷ.

ac mae Proffesor Dalton wedi awgrymu y gallech chi a'ch teulu gael y tŷ 'ma nawr - gan fod tai'n brin iawn yn y pentre 'ma, ac fe fydd rhaid i chi gael rhywle ..." "Fe fyddwn i'n falch iawn o gael y tŷ os yw e'n wag, Cyrnol Grant.

TAI LLAWN Ar y briffordd allan o'r dre heibio'r Castell y mae fferm Felin Ysguboriau ac yr oedd yno lond ty - tri ar ddeg o bobl.

Mynd yno, ac er nad oedd neb yn ein disgwyl nac yn gwybod dim oll amdanom, cawsom gyngor gan gapten i osod ein pabell gyda hwy, fel petaem yn ddau westai yn cael eu croesawu gan wr ty caredig, na wyddai am eu bodolaeth cyn hynny, i fwrw noson dan ei gronglwyd.

Mae'n ddrwg gennyf orfod eich codi o'r gwely, meddai'r Arolygydd yn swta, ond mae gennyf warant i chwilio'r tŷ yma,' a chan chwifio'r papur yn ei law camodd dros y trothwy.

'Tydi'r ystol yn y ty gwair, yn pwyso'n erbyn y gowlas, 'run lle ag y bydd hi bob amsar.' 'Ond, Miss Willias.' 'Ewch i' 'nôl hi, Norman.

Daeth y floedd 'roedda ni'n ddisgwyl amdani cyn hir, nes oedd ffenestri'r tŷ cyngor yn crynu.

Ganed fy nhad ym Mhen-dre, Ty Nant, Plwyf Llangwm, fferm fechan oddeutu hanner milltir o Benyfed.

Bydd yr hen dwb golchi sy'n nghefn y ty yn cael ei sbyddu am bryfaid genwair bach rhai rwyf wedi eu casglu'n ofalus drwy'r haf - a dyna fi'n barod am ymweliad â'r Ddyfrdwy i drotio am lasgangen yn ystod y tri mis hwn!

Yr enghraifft a ddenodd sylw yn syth oedd y ffaith fod Victoria 'Posh Spice' Adams a David 'Kicker' Beckham yn bwriadu prynu ty haf yn Abersoch -- lle gyda 64% o dai haf eisioes.

blyb ac mi ddaw'r hen gath i lawr fel bwlet a heibio fi i'r tŷ.' Mae rhyw dueddiad ynof i anobeithio pan na fydd pethau yn dwad yn rhwydd, a daw Robin Tŷ Mawr i'm meddwl.

Daeth llawer iawn o bobl i'n tŷ ni i ddechrau, ac wedyn i Bethel, lle'r aethpwyd a hi, ac y cynhaliwyd cwrdd, a'r capel yn orlawn.

Roberts, Ty'n y Gilfach.

Mae cefnogaeth swyddogol iddynt – mae cyngor tref Carhaix wedi trefnu i 6 o'r Basgiaid gael ty cyngor.

Ar ol gweithio'n galed i fagu'r giang, ni chafodd Tomos Huws a'i wraig ddim am eu llafur ar wahan i'r hawl i lywodraethu'r ty.

Dechreuodd ddyrnu'r drws a gweiddi bod arni eisiau mynd i'r tŷ bach.

'Fuo hi ddim dwyawr yn y tŷ acw na fu raid i mi dorri 'ngwinadd i gyd!

Roedd tŷ'r gweinidog -Bodathro, fel y gelwid ef - yn ffermdy, mewn gwirionedd, gyda nifer o dai allan, gardd a pherllan fawr lle y cadwai ei dad nifer o ieir.

Fe berthyn i'r gwladwr pur y ddawn annaearol i fod yn yr union le pan fydd pobl ddieithr yn cyrraedd, ac 'roedd Elis Robaitsh, Tŷ Cam, wedi ei fendithio'n helaeth â'r ddawn hon.

Y gath yn gwrthod dod i lawr o ben y goeden o flaen y tŷ, galw ar y frigâd dân a'r rheini efo ystolion mawr yn dringo i'w nôl hi.

Roedd y dynion bach od yn byw gyda'i gilydd mewn tŷ ym mhen draw'r l_n.

Yn aml cedwid mes yn y tŷ i gadw'r adeilad yn ddiogel oddi wrth fellt.

Roedd y cyfreithiau Cymreig yn gorchymyn i weision y brenin godi naw tŷ, gan gynnwys neuadd, ystafell wely, cegin, capel, ysgubor, odyn, ystabl, bragdy a thŷ bach, ar gyfer eu harglwydd.

Pam nad yw'r nofel yn gwneud fawr mwy nag enwi'r gwir wrthddegymwyr - Ffranc Bryan y Bryniau, John Jones y Rhos Uchaf a Samuel Jones y Tŷ Glas?

Chlywais i erioed neb yn dweud am yr un tŷ yn Blaenau fod yna fwgan ynddo.

Sied bach yng nghefn y tŷ oedd surgery'r meddyg.

Mae hi'n amlwg o'r sylwadau uchod fod lle i wella yn nhrefniadau'r cwmniau ac fod angen rhoi'r 'ty mewn trefn'.

Arferai Mr Roberts weithio fel coitsmon mewn plasty ond erbyn y cyfnod hwn roedd mewn gwth o oedran ac yn gaeth i'r tŷ; a chofiaf Mrs Roberts yn egluro i mi fel yr arferai hi fynd i'r Belle Vue bob nos i geisio peint o gwrw i'w gŵr efo'i swper.

Mewn tua dwy awr go dda, gyda rhyw 'Excuse me' go wan, codais a mynd i'r tŷ bach.

Dydw i'n hoffir un ohonyn nhw ar ffafr fwyaf y gellid ei gwneud a mi fyddai fy nhroi allan o'r ty gynted a phosib.

Yr oedd hi'n dechrau nosi nawr ac ni allent weld ond ffurf y tŷ mawr rhyngddynt â'r awyr, rhiw silŵet llwyd ar "sgrin" ruddgoch y machlud tua'r de-orllewin.

Yr ysgol ac ati Byddai yr "hunt" yn cyfarfod ar sgwar Pentraeth, ac roeddem yn adnabod y rhan fwyaf o'r "grooms" a'r byddigion hefyd o ran hynny, ond mae y cwn hela fel llawer o bethau eraill wedi peidio a bod Fe anghofiais son am siop Ty Llwyd oedd ar y sgwar, siop Jane Davies oedd i ni pan yn ifanc, pethau da a rhyw fan bethau oedd ganddi ar y pryd hynny, wedyn daeth yn dipyn mwy ddaeth Mrs Evans a'i dau wyr Hugh a Tommy oedd wedi colli ei mam (merch Mrs Evans) yn ifanc.

Nid oedd y coed fythwyrdd i ddod i mewn i'r tŷ ar unrhyw gyfrif cyn Noswyl Nadolig, ac nid oedd neb i gael gwared ohonynt cyn Nos Ystwyll.

Mae cofnod ar gael sydd yn tystio i ffyddlondeb arbennig Hugh Evans, Ty'n y Gilfach, yn y capel hwn, pan nad oedd neb ond ef am gyfnod i gyflawni swydd blaenor.

Yn awr, trwy'r ffenest, fe pe'n croesddweud popeth a ddywedais eisoes, dyma dŷ ar ei ben ei hun gyda mur o'i gwmpas - tŷ tua'r un maint a'n tŷ ni gartref.

Wedi hynny symudwyd hi i Fryn Blodau, ger Ty'n Pant, wedi i'r lle hwnnw ddod yn gartref i John Roberts, Tyddyn, un o sylfaenwyr yr Ysgol Sul.

"Dos di yn syth i nôl Cymro, ac i ddweud yr hanes am Dad wrth Mr Bassett, Idris," meddai Cadi, "ac fe aiff Deio a minnau i'r tŷ i gynnau tân ac i hwylio swper." "O'r gore," meddai Idris, ac i ffwrdd ag ef.

Yn yr ail ran hon, ceid cutiau bychain crynion ag arnynt do o wellt neu frwyn ­ byddai eu lloriau'n is na'r ddaear oddi amgylch er mwyn cadw'r tŷ'n gynnes ac o afael y gwyntoedd.

Roedd gwaith Thomas Jones a Gomer wedi bod o'r safon a ddisgwyliech ond hyd yn oed heddiw mae pobl yn sylweddoli na fedrir adeiladu tŷ ar dywod.

Ceir yn y cylchgronau merched cynnwys amrywiol megis newyddion, ffasiwn, ryseitiau, y sêr (horoscopes), newyddion am bersonoliaethau'r byd adloniant a gwleidyddol, gwelliannau i'r ty, colofn llythyrau, tudalen broblemau ac yn y blaen.

Maen wers seml, os ydych chi'n gwahodd ci ffyrnig ich ty rhaid ichi ddisgwyl cael eich brathu ganddo hefyd mae gen i ofn.

Yr oedd croen y tŷ capel o lechi yn ogystal a'i do.

Doedd e erioed wedi mynd i ffwrdd a gadael y cŵn ar eu pennau eu hunain yn y tŷ?

Yr oedd am fy helpu pe bai gen i ddigon o nerth i ymlusgo am y tŷ hefo fo.

Mae cemegwyr yn gwndeud gwrteithiau hylif i blanhigion ty.

Ond buont yn ein tŷ ni ryw dro, a gadawsant rywbeth ar eu hôl, ac y mae darllen yr hyn a sgrifenasant yn eu dwyn i gof - pwy, sut, o ba le, yr oeddynt, ac yn sgîl hynny lu o bethau eraill.

Cyn i'r llawenhau fedru cychwyn o ddifrif mae LIWSI yn ymryddhau oddi wrth y grwp sy'n cadw reiat a chamu y tu allan i'r ty unwaith eto.

Tŷ mawr braf a golgyfa ardderchog..." "Ble mae e?

Ond yna, yn y diwedd, wedi bod yn dod i Lŷn at y tŷ a'r cwch am flynyddoedd, ymddeol yn gynnar a dod i Lŷn i fyw yn fewnfudwr.

Tŷ y mae rhywun yn byw ynddo.

Merched du llachar yw gwragedd Cwffra, merched cryf, llon, ac yn eu plith ambell un dawel, feingorff, na fyddai ei symud drwy'r tŷ yn ddim amgenach na chwyth o berarogl neu dincial isel tlysau arian.

Hoffai pawb hefyd ddiolch i Myrddin Jones, "Dinas", William Williams, "Lon Isa% ac Eric harper, Tŷ Newydd am eu caniatad parod iawn i gael mynd ar eu tir.

Gallai amddiffyn tŷ a theulu oddi wrth bob aflwydd ac yn aml gwneid croesau o fedw a cherddinen a'u gosod uwchben drysau tai.

Arweiniodd y llwybr ni ymlaen at ochr y tŷ gwydr ac agorodd y bwtler ddrws i mi a safodd o'r neilltu.

Gof oedd y tad a bu ef un tro yn wynebu Tŷ'r Cyffredin gyda chwyn yn erbyn y Truck Act.

Yn ogystal â'r ugain punt, 'roedd ganddo ddeuddeg swllt a dwy geiniog yn ariandy cynilo'r llythyrdy ac ychydig o bapurau punt yn y tŷ - swm bach eitha' taclus ac ystyried ei sefyllfa.

Ni ddaw dim da o'i thorri ac ni ddylid dod â'r blodau i'r tŷ ar unrhyw gyfrif, gan y bydd marwolaeth yn y teulu yn fuan wedyn.

Cyrraedd tŷ Alun a Jan cyn deg.

Robert Richards, brodor o Borthmadog, i fugeilio'r Eglwys, ar y cyd ag Eglwys Ty'n Rhyd, Cerrigydrudion.

Dywedodd Mr Thapa a'i bartner Nicola Thapa fod raid iddyn nhw werthu'u tŷ gan na allen nhw dalu'r morgais.

Bellach, rwyf newydd basio pentref lle mae criw o bobl fel pe baen nhw'n codi tŷ gwiail mewn modd cydweithredol.

Achos yr holl helynt oedd y sgubell a gedwid gan y cwpl ifanc yn seremoni%ol o flaen eu ty ac roedd rhywun neu rywrai wedi'i dwyn.

Efallai nad oedd â wnelo hyn ddim â'r peth, ond sylwais fod gan ŵr y tŷ lle yr oeddwn yn aros reiffl wrth law.

Nid tŷ ha.

Dywedodd fy mam wrthyf drannoeth fod rhyw dderyn wedi dweud wrthi am y digwyddiad.Euthum i ddawns yn y Cei unwaith.Roedd fy ffrind, Twm Fowey House (y Dr Thomas Gwilym Jones, un o benaethiaid Lever Brothers Port Sunlight wedyn) yn fy nghynorthwyo i smyglo fy siwt orau o'r ty wrth i mi ei thaflu o ffenestr y garet i lawr ato ac yntau yn sefyll ar yr allt wrth dalcen y ty.

(Fel yr â LIWSI i mewn i'r ty, pylir y synau traffig i roi lle i'r synau tu mewn.

Tra oedd yn cerdded fel hyn, ei meddwl yn bell oddi wrth y bobl o'i hamgylch, agorodd merch ffenestr llofft tŷ cyfagos a galw allan, "Pamela, be wnei di yma?" Trodd Pamela i weld pwy oedd yno ac meddai'r ferch wrthi drachefn, "Rown i'n meddwl amdanat ti ychydig eiliadau cyn iti ddod i'r stryd.

O ganlyniad nid yw pobl leol, yn enwedig prynwyr tro cyntaf, yn medru cystadlu o fewn y farchnad chwyddiedig a phrynu ty ar forgais sy'n gyfesur a'u hincwm.

Gwnaeth stafell dywyll iddo'i hun yn y seler y tŷ lle y cedwid y glo ac y gwneid cwlm i'r roi ar y tan.

Un bore Gwener fe welwyd Jim yn crymu o dan bwysau cant o lo ar ei ffordd i gwt glo Ty'r Ysgol yn ystod arddangosiad celfydd i ni'r plant gan y prifathro o grefft taflu lasso.Bu'r demtasiwn yn ormod i'r gwr o Batagonia.

Wedi i'r ymwelwyr gyflwyno anrheg ( blodau, potel o ddiod, llyfr, tegan ac ati) mae gwraig y ty yn rhoi iddyn nhw "glico tou coutaliou" (melys y llwy) sef darnau melys o ffrwyth ffres gyda sudd trostynt.

Pan ddechreuodd Vera John lanhau i Edward Morgan gyntaf, nid oedd yn hoffi'r syniad o weithio mewn tŷ lle'r oedd yna ddau gi.

Gwyddom, os tynnir i lawr y babell ddaearol hon yr ydym yn byw ynddi, fod gennym adeilad oddi wrth Dduw, tŷ nad yw o waith llaw, sydd yn dragwyddol yn y nefoedd.' Ie, diddorol yntê?

Camodd Mr Williams yntau o'r cerbyd ac estyn bocs o'r cefn a'i gario at y tŷ.

Yn ystod y misoedd diwetha', mae wedi dweud pethau am aelodau fel Peter Hain ac Elfyn Llwyd a fyddai'n enllib y tu allan i furiau siambr Tŷ'r Cyffredin.

Ond roedd hi'n anodd ofnadwy, gan nad oedden nhw erioed wedi bod yn eu tŷ eu hunain dros y Nadolig o'r blaen a doedd Carol erioed wedi gorfod prynu'r nwyddau Nadolig.

Ac aeth hen rigymau chwarae fel, 'Beth ydi Tŷ bach haearn, drws yn ei dalcan, Buwch goch i mewn, buwch ddu allan?'

Yna'r gŵr yn rhoi ei ben heibio i'r drws, ac yn galw i'r tŷ, "Na, 'dydi hi ddim yn bwrw, 'd â i ddim â sach heddiw." Yna'n taflu hen gôt dros ei war a'i chau â phin sach ac yn troi'r bin at ei ysgwydd.

Mi aeth Twm Dafis yn ol i'r ty i nol ei feic.

Cawsom hyd i'r tŷ aros mewn lle prydferth wrth odre rhaeadr anferth gyda golygfa odidog ar draws Karamoja.

Erbyn dechrau'r mis, dylai'r tŷ gwydr fod yn glir ar gyfer plannu cnwd yn ei forderi os symudwyd y planhigion a oedd mewn blychau a photiau i'r ffrâm oer i gael eu caledu.

A daeth cyfle yn awr i wraig y tŷ fod mewn gwaith arall, rhan amser neu lawn amser, a gall fforddio talu i arall ofalu am ei phlant.

Brathodd ei gwefus a chrychodd ei thalcen mewn gofid ac nid oedd atgoffa'i hun bod ei mam wedi aros yn y Ty Mawr am fwy na thair wythnos cyn hyn, yn fawr o gysur.

Dyma fo'n dweud wrthyn ni wedyn, pan oedd o'n blentyn, fod gan ei dad o dŷ ar Topsham Road a bod yna un stafell yn y tŷ a bwgan ynddi, ac y byddai ei dad yn ei chadw dan glo bob amser.

Yna ymhen rhai wythnose, fe alwodd Jac yn tŷ ni, yn chwys drabŵds i gyd.

Nid hawdd yw cyffredinoli ynghylch pa bryd y dylid symud y planhigion o'r tŷ gwydr i'r ffrâm oer er mwyn eu caledu.

Elen: Yr haul ar ffenestri'r ffrynt trwy'r prynhawn, a'r prisgau wrth gefn-tŷ yn torri'r gwynt rhew .

Rhowch blanhigyn ty bychan yn y tywyllwch am bythefnos cofiwch ei ddyfrhau fel na fydd yn marw.

Nid yw'r tŷ yn bell o'r harbwr ac o'm stafell fechan gallaf weld y llongau bychain yn hwylio'n ôl ac ymlaen i Gymru.

"Mi weles i e'n mynd drwy'r clos pan o'wn i'n dod allan o'r tylcie moch, a sgidie tŷ am ei draed e a'i got ar agor yn hedfan

'Roedd yr hyn ddigwyddodd wedyn fel ffars Brian Rix; nhad yn neidio o'i wely, y tŷ'n ysgwyd, drws ystafell gysgu mam a nhad yn agor a chau, drws ystafell gysgu ni yn agor, yr ystafell fel bedd, Wili a Glyn yn y gwely mawr yn cuddio o dan y blancedi a finna yn y gwely bach un lygad ar agor yn gwylio'r digwyddiadau, a gweld nhad un llaw yn dal y 'long johns' i fyny a belt yn y llaw arall yn colbio'r gwely.

Fe gafodd pawb sioc pan briododd e Luned - er nad oedd neb yn i beio hi am gadw tŷ iddo fe.

Dechreuodd Janet ar ei gyrfa addysgol yn ysgol Tŷ Mawr, Capel Coch, ac Ysgol Gyfun Llangefni.

Ni ddylid tyfu tomatos a chucumerau yn yr un tŷ gwydr gan fod gofynion amgylchfyd y ddau gnwd mor wahanol i'w gilydd.

Owan Jos Ty'n Llech ddwedodd wrtho pan oedd yn dyrnu'n y Fadog 'Cau dy geg, neu cad dy din allan o gyrraedd blaen fy nhroed i'.

Heb guro, agorodd Abdwl ddrws cefn y tŷ a cherddodd i mewn i'r gegin.

Yna sgrechiodd gan ofn wrth weld bod llew yn gwarchod y tŷ...

Mae mawnogydd hefyd yn cynnwys carbon sydd, ar ffurf carbon deuocsid, yn rhannol gyfrifol am yr Effaith Tŷ Gwydr.