Clywai Wil yn y capel un Nos Sul fod Hopcyn Tyddyn Isaf wedi saethu ci defaid Mostyn Hywel y Cynghorydd Sir drwy amryfusedd.

Ond y cyfan a ddigwyddodd oedd iddynt brynu tyddyn bach mewn sir arall, lle'r oeddent - hyd y gwyddai ac y maliai Owen Owens - yn dal i gecru fel dwy afr gythreulig wedi eu stancio yn uffern.

Wedi hynny symudwyd hi i Fryn Blodau, ger Ty'n Pant, wedi i'r lle hwnnw ddod yn gartref i John Roberts, Tyddyn, un o sylfaenwyr yr Ysgol Sul.

Ar ben hynny roedd wedi gorfod talu llawer rhagor nag yr oedd wedi ei ragweld i was am wneud gwaith y tyddyn yn ei absenoldeb a bu colledion oherwydd nad oedd, ynghanol ei brysurdeb fel Ysgrifennydd Cyffredinol, wedi medru rhoi'r sylw dyledus i'w gartref.

Aelod o'r teulu oedd y Parchg Thomas Ellis, Tyddyn Eli, hen, hen daid David Ellis, a phrif arloeswr Annibyniaeth yr ardal.

Tyddyn Ucha' amdani.

Tyddyn gwag ar dir ei thad, yn uwch i fyny'r mynydd, oedd Llety'r Bugail.

Rhoddwyd, hefyd, ddarpariaeth ar gyfer ei gostau teithio a chanpunt y flwyddyn i dalu i was am wneud y gwaith ar y tyddyn na fedrai ef ei hun ei wneud oherwydd pwysau ei ddyletswyddau.

Eu hymateb hwy yw troi'n erbyn y traddodiad yn gyfan gwbl, rhoi'r tyddyn ar rent ar ôl marwolaeth eu tad a mynd i fyw yn y dref.

Wil Gaerwen y galwai William Owen, Ned Tyddyn waun oedd Edward Owen ganddo, a Twm Siopblac oedd Tomos Willias iddo, ac yn y blaen.

Cyn i'r heddgeidwad gyrraedd, fodd bynnag, daeth Edward Owen, Tyddyn Waun, i Dyddyn Bach yn ôl ei arfer, i nôl llaeth i'r moch.

Roedd yn berchen ar ddwy ferlen a ddefnyddid fel ceffylau gwaith ar y tyddyn.

Fe'i gwelwyd yng nghyffiniau Tyddyn Bach yn ystod y bore a thystiai Ann Jones, Fferm Trefadog, iddi ei weld yn pori'i wartheg ar y lôn bost tua deuddeg o'r gloch.

Jones, Tyddyn Heilyn, Chwilog.

Pam yr oedd yn rhaid i'r hen euogrwydd hwnnw ddod trosti eto'n byliau'r dyddiau hyn wrth feddwl mor wahanol yr edrychai'r lle heddiw i'r tyddyn hir, unllawr, a gofiai'n groten - y "tyddyn Cymreig?" Doedd dim rheswm yn y byd iddi hi orfod ysgwyddo'r plwc cydwybod yn gyfangwbl ei hun.

Dau grŵp sydd: Gŵr Glangors-fach a'i ddwy ferch, etifeddion y bobl a blannodd y gors a gwneud tyddyn; a dau frawd, sydd wedi priodi dwy chwaer, a chymryd y tyddyn ar les ar farwolaeth yr hen ŵr.

Roedd Thomas Parry'n gyfeillgar â theulu Tyddyn Bach, ac wedi bod yno'n clipio ceffylau un noson.

Hysbyswyd bod yna gais cynllunio am ugain o fythynod ar Stad y Tyddyn ond cytynwyd i'w ohirio tan y cyfarfod nesaf gan fod galw am lawer iawn mwy o fanylion.

Ceisia aelodau'r teulu sydd yn dilyn merched Glangors fach i'r tyddyn greu realiti o ddelwedd y winllan.

Roedd gwahoddiad i chwech ohonom i'w sosial, ac aethom mewn hen Austin oedd gan Dic Tyddyn Bach, pedwar ohonom fel sardines yn y tu ôl ac yn chwys diferol.

Nid yw'r tyddyn yn cynnal tenantiaid a thalu'r rhent y mae ei angen er mwyn cadw merched y Gŵr yn y dref.

Felly, pan sylweddolodd yn hwyr un noson iddo adael ei waled yn llawn o arian ar ben postyn llidiart buarth tyddyn anghysbell yng nghyffiniau Llynnoedd Teifi ar noson o eira ar drothwy'r Nadolig doedd ganddo fe ddim dewis.

Ond ta waeth am hynny, roedd gwen ei chroeso i mi yn jam a fyddai'n werth ei fotlio.A Gres Owan, Tyddyn Waun fyddai'n arfer dweud, 'Nid yw ein gweithredoedd da yn ddim ond yr hyn y mae'n cydwybod yn ei orfodi arnom i guddio'n gweithredoedd drwg.

hogyn newydd yn 'r ysgol, meddai wil wil yn byw yn y tyddyn.

Ni fu erioed lawer o fywyd gwyllt ar Foel Hebog, Mynydd Brithdir na Mynydd Tyddyn.

Chafodd Dora Williams, Cerrig Gleision 'rioed fabi, na gwr iddi'i hun, ac wedi colli ''rhen bobol' yn nechrau'r tridegau ymrodd i droi tyddyn caregog yng ngwynt Porth Neigwl yn amgenach tir ac i fagu stoc a ddenai borthmyn yno o bellter mawr.

Eisteddodd disgynyddion William Davies, Fforest Uchaf, teuluoedd Nant y Gro, Culheol, Y Tyddyn Melyn, Maesgwilym, Tŷ Mawr a Phwllygod a Thŷ'r Gors a'r Waungrin a gwrando ar gatalog o weithredoedd eu tadau a'u teidiau, eu mamau a'u neiniau.

'Roedd Mr William Williams Tyddyn Callod, yn berchen ar fflyd o gychod rhwyfo a chanws.

Gwêl y Gŵr bob cam ar y llwybr sydd yn arwain at ddinistr y tyddyn.

Tyddyn pymtheg erw o dir gwael mynyddig oedd y Ffridd Ucha, tyddyn rhy fach i gynnal teulu, hyd yn oed yn nechrau'r ganrif.

Yn y Tyddyn Du, Maentwrog, y trigai, ac nid cywir mo'r honiad iddo fyw yn y Gerddi Bluog.

Fel y rhai y mae'r prif gyfrifoldeb arnynt am y sefyllfa, gwŷr Gŵr Glangors-fach a'i ferched am fodolaeth y lleill er nad yw Rhys ac Ifan, Elen a Sal yn ymwybodol nad ar eu pennau eu hunain y maent ym murddun y tyddyn.

Aeth y ddau ddyn draw i'r rŵm ford, ac yno fe'u clywodd yn hir drafod dyfodol y tyddyn gwag.

O gwmpas y fferm neu'r tyddyn byddai'n godro'r gwartheg ac yn gofalu am y moch a'r ieir.

Priododd yntau; a disgynnodd ar unwaith yng nghanol trafferthion hollol newydd iddo - amaethu tyddyn mynyddig, digon drud, a magu tyaid o blant, ymwneud â masnach ansefydlog a phorthmyn celwyddog.

Yn eu breuddwyd try'r tyddyn yn ardd ffrwythlon.

Edrychwch ychydig bach i'r chwith o Foel Hebog, wrth ichwi redeg eich golwg i lawr o'r Crib, cyn i Mynydd Y Tyddyn ddod i'r golwg a mi welwch, rhwng y ddau grib megis, Mynydd y Brithdir Mawr.

Dewiswch gaws calori-isel fel caws tyddyn, Edam a Camembert yn hytrach na chaws calori-uchel fel Cheddar, Stilton ac ati.

Newydd orffen ei ginio yr oedd William Parry, un o'r cymdogion, ac yn croesi cae gerllaw Tyddyn Bach pan glywodd sŵn ergyd, ond ni chymerodd fawr o sylw o hynny.

Roedd y tyddyn wedi meddiannu ei bersonoliaeth ac o ganlyniad nid oedd yn gallu meddwl amdano'i hun fel etifedd ei gyndadau:

Jones, Tyddyn Heilyn.