Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

tywyll

tywyll

Mae'r rhain yn ddyddiau tywyll yng Nglwb Pêl-droed Abertawe.

Cefais lonydd i gilio i'r coridor tywyll wrth ymyl y gegin, i atal y ffrwd o'm trwyn ac i lyfu 'nghlwyfau.

Nid oedd yn rhaid i'w lygaid duon ei hanwesu ac i'w gyhyrau wingo dan ei groen tywyll pan fyddai'n rhwydo na theimlai hi ei gwaed yn byrlymu yn ei gwythiennau a'i chalon yn chwyddo.

Roedd cerrig llwyd, anwastad y waliau yn bochio allan, yma a thraw, gan greu corneli a llecynnau tywyll.

Roedd yn hanner tywyll yno am fod rhai o'r bylbiau wedi ffiwsio ers talwm, a neb wedi rhoi rhai newydd yn eu lle.

Mi fydden ni blant yn eistedd yn y parlwr tywyll a byddai Bigw yn estyn ei bag.

Bu digon o drafod ganddynt ar lên Cymru yn gyffredinol, o Ganu Llywarch Hen i Tywyll Heno, o Drws y Society Profiad i Un Nos Ola Leuad.

Arogl y cytiau tywyll ac anadl boeth y lloi wrth darllen am roi bys i lo bach i'w annog i yfed o bwced yn hytrach na sugno'r deth.

Un dunplat oedd hi wedi ei henamelo mewn glas tywyll a llythrennau llwydwyn.

'Dydw i ddim yn dweud.' 'Pwy sy'n dy licio di, 'ta?' 'Wn i ddim.' 'Pwy sy'n caru dy wallt hir tywyll ac yn ysu am gribinio ei fysedd drwyddo?...Bertie?' Chwarddodd Bigw yn bryfoclyd.

Roedd egni bywyd yn gryf yn y llygaid tywyll, a doedd dim rhwnc yn ei gwddf.

Hwn oedd ein hymweliad cyntaf â'r Cyfandir Tywyll.

Gelwir y Garreg Galch yn "ffug-brecia% oherwydd fd yna ddarnau o graig lliw tywyll yng nghanol y graig Iwyd frown, ac nid oes neb yn siwr sut y daeth y darnau lliw tywyll i fod yn y graig.

Ni allai'r bobl ifainc weld ei wyneb; roedd miswrn gwyrdd tywyll yn cuddio'r cwbl.

Yr iâr yn unig sy'n eistedd ar yr wyau gan fod ei lliw brown tywyll yn ei galluogi i ymdoddi'n rhwydd i'r cefndir grugog, ond byddai'r ceiliog, gyda'i blu llwyd yn sicr o dynnu sylw at safle'r nyth.

Un diwrnod daeth Idris i gwm tywyll, ynghudd dan geseiliau mynyddoedd uchel oedd yn drwch o goed pinwydd gwyrdd.

"Y cyfan rydw i ei angen yn awr ydi cornel fach glyd i roi fy mhen i lawr." "Mae'na le yn y stabal," meddai'r tafarnwr yn gyndyn, ond heb feiddio edrych ym myw llygaid tywyll y cardotyn.

Yn lle hynny, daeth rhes o fechgyn i'r cae, a phob un yn cario hambwrdd yn llawn o bethe gwyrdd tywyll, a thu mewn cochlyd, yn llawn hade duon.

Ond yr oedd ffenestri'r ysbyty wedi eu cau â sachau tywyll ac yr oedd llenni duon mawr trymion yn cau am bob ffenestr.

Yna martsiodd ymlaen yn hyderus tuag at gysgod tywyll y porth.

Yr oedd hi'n weddol dal, i'm tyb i, a chanddi dorreth o wallt tywyll, yn tueddu i fod yn grych, a dim un blewyn gwyn.

Ond yn sydyn, dechreuodd wichian yn afreolus wrth i'w frychau tywyll welwi fel brychni'r haf yn y gaeaf.

Ffordd y dyn gwyn o gael y dynion tywyll i redeg ar ôl peli iddyn nhw oedd hyn i ddechrau, - ond mae hynny wedi newid erbyn hyn hefyd, wrth gwrs!

Mae un genre rhamantus arall wedi canolbwyntio ar dirluniau tywyll a phortreadau dosbarth gweithiol.

Yr oedd tri diwrnod mewn cell hanner-tywyll ar fara-a-dþr yn ormod o gosb am edrych ar wyneb merch.

Byddain fagddu ar rywun o droi at Tywyll Heno am gysur ar awr go ddyrys yn ei fywyd.

yn berifferol i'r retina, ac felly er mwyn gweld pethau tywyll mae'n well cael y golau i ddisgleirio ar y rhan hon o'r retina.

Cyfareddir dyn wrth wylio'r cerbydau coch neu wyrdd tywyll yn mynd i mewn ac allan o'r twneli, gan esgyn neu ddisgyn o lefel i lefel, ac o bont i bont, uwchben hafn gul Afon Alvra.

Mae'r lliwiau'n rhan o gyfansoddiad gofodol y llun, glas clir yr awyr a melyn y das yn gwrthgyferbynnu â gwyrdd tywyll y blaendir.

Y rheswm dros y cynnwrf oedd y cysgodion duon oedd i'w gweld yn llinyn tywyll ar lawr y dyffryn.

Mae'r golau hwn yn amharu ar nifer y ser y gallwn eu gweld (yn yr un modd ag y mae golau'r ystafell yn eu rhwystro rhag weld pethau tywyll y tu allan pan edrychwn allan o ystafell gyda'r nos.) Dywedwn fod golau'r lleuad yn effeithio ar ddisgleirdeb yr awyr, neu ar ba mor dywyll yw'r awyr.

"Dyna fo!" llefodd y llanc pryd tywyll.

Hen aeaf hir, tywyll, caled oedd hwnnw.

Yr oedd wedi ei choluro ei hun fel doli, ei hwyneb yn wyn, ei gruddiau'n goch tywyll a'i gwefusau yn goch golau golau.

Roedd mynedfa'r Graig yn agored - sgwaryn mwy tywyll na gweddill y graig o'i gwmpas.

Pan gafwyd gwerthiant da i dâp o sesiynau ac EP gan Tynal Tywyll, grŵp a oedd wedi ymddangos ar label yr Anrhefn ac wedi rhyddau senglau ar eu liwt eu hunain, roedd y tri myfyriwr yn gweld dyfodol i'r cwmni ar ôl dyddiau coleg.

Gwallt melyn, yn donne dros i gwar hi, llyged glas tywyll yn llawn chwerthin, a gwefuse...

Pobl fyrion, o bryd tywyll, hir eu pennau, oeddynt - ceir eu bath yn aml ymysg y Cymry hyd yn oed heddiw.

Un o ser mwyaf disglair byd y teledu ar hyn o bryd yw'r gŵr dwys, pryd tywyll sy'n honni ei fod yn meddu ar allu goruwchnaturiol i ddefnyddio'r cyfrwng er gwella afiechydon ac anhwylderau o bob math.

Yna, roedd hi mewn byd gwahanol, byd tywyll yn llawn o goed tal a'u brigau'n gwau trwy'i gilydd, byd dirgel ci%aidd y carlwm a'r cadno, y ffwlbart a'r fronwen, byd y wiwer a'r draenog a'r twrch daear a'r holl anifeiliaid eraill na chofiai mo'u henwau.

Dychmygai weld ffurf sinistr, tywyll y dewin yn sefyll wrth bob llidiart a choeden, ond yr oedd pobman yn dawel a dim ond sŵn ei draed yn atsain ar y ffordd oedd i'w glywed.

Ond roedd Victorias tywyll ei wedd ac Ausra benfelen yno yn wenau ifanc i'n croesawu ac yn barod i ymarfer eu Saesneg.

'Roedd wedi ei gwisgo mewn siwt felfed, glas tywyll o'i gwaith ei hun, gan mai teilwres oedd, yn dysgu'r grefft gan ei thad.

Tywyll hefyd oedd ei wallt.

Mwy o geir ar y ffordd &wr i'r de o Blasty Maen Gwyn; targed, Sierra gwyn, o flaen Sierra glas tywyll a BMW du.

Wrth archwilio fel hyn natur euogrwydd unigolion, mae'r awdur hefyd yn dweud llawer, yn anuniongyrchol, am berthynas yr Almaen â darn tywyll o'i hanes y bu'n well ganddi'n aml ei gadw dan glo.

Twyma'r domen wrth iddi gynyddu, gan fod y bacteria sy'n peri i'r defnyddiau bydru'n gompost tywyll yn gweithio arno.

Pwyntiodd ei dad â'i fys at y clogwyn tywyll fry uwch eu pennau.

Beti, Beti dere'n ôl!' Deuai ei eiriau ati dros affwys tywyll, yna sylweddolodd pwy ydoedd, ei wyneb rhychiog yn ddagrau i gyd.

Dim defaid yn unlle a'r caeau porthiant fel ynysoedd gwyrddlas wedi eu hamgylchynu gan greigiau miniog fel glasiers mewn môr o binwydd tywyll.

Mewn man tywyll allan yn y wlad mae'n bosibl gweld llawer mwy o ser gan nad oes yno oleuadau artiffisial i oleuo'r awyr.

Go brin y gall y rhan fwyaf ohonom gofio enw cynllunydd y set hyfrytaf a welsom erioed; ac er mor amlwg yw eu gwaith, sêr tywyll y 'stafell gefn ydyn nhw, oll ac un.

Fel ei mam, Huana, yr oedd Gwenhwyfar yn dlws a llywethau'i gwallt du yn disgyn yn drwm dros ei hysgwyddau a'r ddau lygad fel dwy eirinen yn las tywyll uwch dwy foch goch.

Heledd yn chwerthin yn hapus, Heledd yn dywysoges drasiedi ar lwyfan tywyll.

O faes awyr Belem yng nghar y Weinerts, yna i Ogledd y dref ar hyd ffyrdd di-darmac, drwy resi dirifedi o gabanau unllawr, drwy heidiau o blant mewn trwsusau llac a festiau, a rhywle yn y fan honno, rhwng cþn a chymdogion hanner noeth, tywyll eu croen, y dyn yn y siaced law, DR.

Tegeirian tal, cain ei wedd, o liw pinc tywyll ydyw, a'i arogl hyfryd o sbeis a mymryn o 'carnation' yn cryflhau fin nos er mwyn denu'r gwyfynnod i'w beillio.

Ond gwraig bryd tywyll a orweddai ar y gwely hwnnw y bore y gelwais innau heibio.

Yr oedd yr awdl rymus hon yn sugno maeth ac ysbrydoliaeth o'r gorffennol, i'n hatgyfnerthu ar gyfer y blynyddoedd tywyll o'n blaenau.

Caeodd ei dad ddrws y cartre a chychwynnodd y teulu'n ddistaw ar hyd y coridor hanner tywyll.

Roedd y brithyll yn yr afon yn dywyllach na rhai o afonydd eraill, ac yn fwy melyn odanynt a'r smotiau ar eu cefnau yn goch tywyll.

O dan y cymylau tywyll a'r niwl disgynnodd amdo'r nos yn gynt nag arfer.

Brwd alaw ei bêr delyn - ddistawodd, Ys tywyll ei fwthyn; Hyd erwau gloes drwy y glyn Aeth o ymaith a'i emyn.

Safai'r garreg ar ei thalcen gan adael twll tywyll yn y llwybr.

Yr oedd bwrdd crwn ynghanol yr ystafell, o bren tywyll, bron yn ddu, a'r traed yn gorffen mewn siap palf llew.

Trwy wneud hyn mae'r golau o'r gwrthrych yn taro ar y 'rhodenni' ac felly os yw'n wrthrych tywyll mae gennych well gobaith o'i weld.

Nid oedd f'ymateb y tro hwn lawn mor frwd a phan ddarllenais y llyfr gyntaf dros hanner can mlynedd yn ol, ac eto mae'r stoi'n dal yn un afaelgar, yr hanes am fab i grydd o bentref bach Llangernyw yn gadael ysgol yn ddeuddeg oed ac yn llwyddo i gyrraedd prifysgolion Glasgow a Rhydychen: Ar ol peth trafferth medrodd fy mrawd John a minnau berswadio Mam i adael inni gysgu yn y gwely ym mhen tywyll y gweithdy.

Saith mlwydd oed oedd yr unig ferch ddibriod yn y cwmni, creadures fach â llygaid duon, cudynnau o wallt gludiog, pigog, a'i thrwyn fel rheol heb ei sychu.Ac fel rheol cariai ar ei braich fachgen bach oedd yn ddigon pwysig i wisgo ffe\s coch tywyll.

Gyda'i gwallt melyn, trefnus, ei gwisg o siwt las tywyll a'r 'brooch' ac yna ffrog las ysgafnach, y briefcase.

Tu mewn mae'r chwe briger a'r pistil hefyd yn las, a'r unig liw arall a welir fydd y paill melyn.Fe gynhyrchir hyd man tywyll, ond mae bwlb dan y pridd a gall oroesi'r gaeaf felly.

Mae'n rhaid bod mewn man tywyll iawn ymhell o unrhyw oleuadau, ac mae'n rhaid gadael i'r llygaid addasu i'r tywyllwch.

Er mwyn sicrhau fod lwc yn eu dilyn, bydd llawer tîm yn cael plentyn bach i fod yn fascot iddynt - adlewyrchiad hwyrach o'r adeg honno pan oedd aberthu plant i blesio'r pwerau tywyll yn beth cyffredin.

Os y clywch rywun yn gweiddi fel cyw mul un o'r nosweithiau tywyll yma, y fi fydd o, mae'n siwr gen i - yn cael fy intyrffirio.

Gallai ei dychmygu'n awr, yn gorwedd yn ddu ar ochr y mynydd yn y fan acw, a niwl fel cap llwyd am ei phen, fel rhyw hen wrach yn gwneud hwyl am ei ben, ac yntau;'n ymbalfalu tuag ati ar foreau tywyll fel hyn, a dim gwaith i ddechrau arno yn oerni'r bore; dim ond mynd o gwmpas a'i ddwylo yn ei boced i fegera.

Rhinwedd y tyddynnwr anhysbys o safbwynt llysieuwr yw na wellodd y tir ac oherwydd hyn mae'r caeau'n frith o flodau gwylltion yn y gwanwyn a'r haf; gwyn y llygad eglur, melyn y gribell felen, coch ysgafn y bengaled a choch tywyll y teim ynghyd â nifer o degeiriannau fel y tegeirian brych Dactylorhiza maculata y tegeirian brych cyffredin D.

Diddorol Diflas Golau Tywyll Tawel Swnllyd Diogel Ddim yn ddiogel Del Hyll Glan Budr

Daeth Miss Lloyd i agor y drws a rhyw gochni tywyll anarferol yn llenwi ei hwyneb ac yn lledu i lawr ei gwddf.

Y fam a'r baban wrth sgil y dyn tywyll ar gefn mul, ac ar ol cael twymo, cael ei danfon ymlaen i stordy oedd ddim yn bell.

Gwelai Geraint ben ac ysgwyddau tywyll yn ymddangos o'r cysgodion, ac aeth chwys oer drosto.

Ond `tywyll ddiwrnod - diwrnod cymylog a niwlog' yn hanesyddiaeth preswylyddion y palasdai gorwych hyn, a welwn heddiw yn weigion, oedd diwrnod gosodiad i fyny y llywodraeth newydd yn Montgomery.