Yn yr ail act mae Beelzebub yn cynllwynio er mwyn i'r Llywodraeth yn Llundain anfon tri ysbi%wr i Gymru i chwilio i gyflwr y wlad.
Cafodd Ben bwl o chwerthin nes ei fod yn wan wrth inni ddarllen am hyn ac hyd heddiw, pan mae na ddigon o fybls yn y bath, mae'n dal i chwarae bod yn hen wr o wlad y sebon.
Mynd yno, ac er nad oedd neb yn ein disgwyl nac yn gwybod dim oll amdanom, cawsom gyngor gan gapten i osod ein pabell gyda hwy, fel petaem yn ddau westai yn cael eu croesawu gan wr ty caredig, na wyddai am eu bodolaeth cyn hynny, i fwrw noson dan ei gronglwyd.
Os nad wyf yn camgymryd fe fydd dyfodol Gruffudd eto yn y fantol ac fe gaiff ei ergydio fel ceiliog gwynt rhwng y Tywysog a Dafydd yr hanner Norman o Lys Aber." Erbyn hyn 'roedd y sbi%wr yn awyddus i gychwyn i'w daith.
Yn ei hwyliau gorau nid oedd di*rrach cwmn;wr na Waldo yn y byd, a gallai ddiddanu cwmni o eneidiau hoff cytu+n am oriau â rheffyn diddiwedd o stor;au am hen gymeriadau annibynnol a hynod a adnabu.
Cyn-wr Cassie.
Fel y gellid disgwyl gan wr a fu'n athro hanes, yr oedd O. M. Edwards yn fwy cymedrol.
'Roedd John Evans yn sôn am yr argae a foddodd bentref Llanwddwyn yn Sir Drefaldwyn yn wythdegau'r ganrif flaenorol er mwyn cyflenwi Lerpwl â d^wr.
'Roedd Mr Williams yn wr uchel ei barch gan bawb.
Ni wn a oedd a wnelai hyn a'r ffaith fod Thomas Griffiths, tad mam, yn wr o feddwl annibynnol nad ai yn agos at le o addoliad.
Cerddi sy'n rhan o stori a geir ganddo'n aml, a rhaid cael y stori%wr a'r stori ynghyd i'w gwneud hwy'n wirioneddol effeithiol.
Ym mis Rhagfyr cafwyd yr ymosodiad cyntaf ar eiddo Saeson yng Nghymru gan Feibion Glynd^wr.
Dim ond ar ôl y briodas y daeth Reg i wbod fod Diane wedi cysgu gyda'i chyn-wr Graham y noson cyn y briodas.
Cyn-wr Karen.
Ac y mae Haman yr ysbi%wr yn ymateb fel yr oedd Lingen wedi dweud am '...' y Cymro uniaith (t.
Ystyrid ei bod, drwy ei g^wr Ernest Jones, cofiannydd Freud, yn gysylltiedig â'r budreddi a ddeilliai o Fienna.
Dychwelodd i Florida lle bu'n golchi llestri, gwerthu llaeth a gwerthu esgidiau cyn dod yn wr busnes llwyddiannus.
Yn ei araith cyfeiriodd at y gwaith oedd yn mynd ymlaen ar y pryd yn agos at Gefn Brith, sef Gwaith DÕwr Corfforaeth Penbedw yn yr Alwen.
Gan hynoted oedd ei oslef a chan mor arbennig oedd ei arddull, ac, ar un adeg, gan mor unffurf oedd ei wisg - crys coch a siwmper goch (ni hoffai siwt) - a chan ei fod mor gaeth i'w bibell a'i sbectol, yr oedd yn wrthrych parod i'r parodi%wr, er gofid mawr i'w fam, ac, weithiau, iddo ef ei hun.
Aeth bywyd cyfforddus newydd Diane yn fwy cymhleth wrth i'w chyn-wr, Graham, ddychwelyd i'w bywyd.
Byddai rhywun yn ei chael rywfaint yn haws maddau y pethau hyn hyn pe byddai Henry wedi profi ei hun yn dipyn mwy o wr gwyrthiau ers ei ddyfodiad i'n gwlad.
Nid wyf am geisio ail-ddweud hanes 'Fel Hyn y Bu', gan fod y gerdd yn ei ddweud ef yn gryno ddigon, a chan y bydd y rhai a glywodd Waldo'n ei adrodd yn helaethach, yn hynod anfodlon ar unrhyw ail ferwad a geir gennyf i, er ei bod yn weddus nodi fy mod innau'n ei gofio'n ychwanegu ambell damaid apocryffaidd, megis y sôn fod y brigâd tân wedi gorfod dod allan gyda'r heddlu i chwilio am y sbi%wr.
Farwodd o'n sydyn.' Ac felly y diflannodd cre%wr y chwedlau, a'r un fu'n eu hail-fywhau ger ein bron.
Collwyd hefyd wr a fynegi ei farn yn ddiflewyn ar dafod.
Gwrandawant ar naratif huawdl a hir-wyntog y stori%wr oedrannus sy'n medru darllen tynged ei ymwelwyr ym mherfedd ceiliog.
A chan fod Harris yn wr felly, a'i law ar y seiadau'n trymhau gyda threiglad amser, yr oedd gwrthryfel yn anorfod.
Cafodd berthynas gyda Graham, cyn-wr Diane, ond daeth hyn i ben oherwydd ei ddibyniaeth ar alcohol.
Ddaru'r stori%wr ddim cynnig math o esboniad pam yr oedd ysbryd hollol Brydeinig, yn ôl pob golwg, yn cydgartrefu â theulu bach o Iraniaid, na chwaith pam roedd gwyrda o gred Foslemaidd, oedd yn credu mewn adenedigaeth, yn cymryd y fath ddiddordeb mewn ysbrydegaeth.
Yr oedd yn wr a'i fryd ar y pethau a gadawodd fwlch ar ei ôl nas llenwir yn rhwydd.
Wel arhoswch chi, gadewch i mi feddwl am chwedl arall ichi..." Tyrrodd y plant o'i gwmpas a thoc dyma'r hen wr yn dechrau traethu - ac o, roedd hi'n hawdd gwrando arno!
Yr oedd ef wedi dysgu'r dechneg hon gan yr Iacha%wr Carismatig J.
Mae'n wir nad oedd e mor dal a'i frawd Edward nac yn debyg i'w dad fel yr oedd Henry a doedd e ddim mor hoff o lyfrau ac addysg a'i chwaer Elisabeth, ond serch hynny i gyd roedd Mary'n siwr y byddai ei hetifedd yn dod yn wr doeth, anrhydeddus un diwrnod - yn deilwng o enw ei dad, Richard Games.
Ysbrydolwyd y gerdd gan farwolaeth glöwr 48 oed, aelod o gapel y bardd a chyfaill iddo, a fu farw o glefyd y llwch.
Prifio'n wr bonheddig a wnaeth Elias, yn enwedig ar ôl priodi Lady Bulkeley (nad oedd fwy o ledi o ran ei tharddiad na finnau!).
Dim ond dechrau Tachwedd, ar ôl derbyn llythyr gan y cyfieithydd, y cafodd wybod pam - roedd yr awdurdodau yn ei amau o fod yn ysbi%wr Prydeinig, ac am gyhuddo'r cyfieithydd o crimes against the state.
Ymdriniaeth ymarferol ydyw gan wr craff sy'n deall techneg amaethu tan amodau arbennig ei fro, ei hinsawdd, ei gwyntoedd cyson a natur ei phriddoedd, (ceir yma un o'r enghreifftiau cynharaf o fap priddoedd), ac y mae ganddo gynghorion wedi'u seilio ar arbrofion cemegwyr y Gymdeithas Frenhinol.
Er mai celwydd yw sail y stori, dydi o ddim yn gelwydd maleisus ac mae'n amlwg i bawb, ond y stori%wr gwreiddiol, mai celwydd ydyw.
'Roedd Capel Celyn dan y d^wr a mudandod yn Aberfan.
Cefais gyfle yn y saith degau i ymweld a'r Llyfrgell Genedlaethol yn Aberystwyth gyda'r g^wr (OE Roberts) pan oedd ef ar fin cyhoeddi hanes bywyd y Dr John Dee.
Yn ogystal â'i brofiad helaeth ym myd darlledu mae hefyd yn wr o amryfal ddiddordeb allanol.
Y mae'r Athro Glanmor Williams yn cytuno â'r farn a fynegodd y diweddar R. T. Jenkins yn y Bywgraffiadur am de Gower, "Ei haelioni a'i ysblander fel adeiladydd yw ei glod pennaf", ond y mae am ychwanegu fod Gower, yn ogystal â bod yn wr dysgedig, yn esgob cydwybodol.
Ac roedd Tomos yn wr gonest hefyd.
hylifau glanhau, inciau llungopi%wr a chlytiau sydd wedi'u mwydo mewn olew neu doddyddion.
'Roedd y pyllau wedi cau a chymdeithas wedi ei chwalu, a'r ddelwedd o Gymru fel gwlad y glöwr wedi colli ei hystyr.
Y mae Ray yn wr a chanddo ddychymyg byw: y mae'n gweld ymhell.
Mwy o geir ar y ffordd &wr i'r de o Blasty Maen Gwyn; targed, Sierra gwyn, o flaen Sierra glas tywyll a BMW du.
Cyn-wr Sylvia.
Rwy'n wr sy'n caru heddwch a syniadau.
Pan oedd Ifan yn byw yn Llanddeusant, fe gynhaliwyd cyfarfod i drafod cais rhyw wr busnes a ofynnai am hawl i werthu cwn poeth yn y pentra.
Tybed ai'r llanc ieuanc a fu'n canu am dd^wr a fydd y dyn i roi terfyn ar y glastwreiddio hwn a dweud nad yw'r Sianel eisiau bod yn Sais?
Un rhinwedd a ddisgwylid gan wr bonheddig oedd haelioni at y tlawd.
"Oes gennyt ti stori arall inni, hen wr?
Roedd un o'r tai wedi'i brynu gan wr a gwraig o'r Rhondda, oedd yn rhedeg busnes yn Llunden ar y pryd, ac yn bwriadu ymddeol i Lan-y-fferi ymhen dwy flynedd.
Rai misoedd wedyn daeth yr Iacha%wr Carismatig, y Parchedig Peter Scothern, i ardal Llanbedr Pont Steffan i bregethu'r efengyl ac i iacha/ u cleifion.
Euthum at Iacha%wr Carismatig gan ofyn iddo am fy mendithio â grym yr Ysbryd Glân.
Er na allai warantu gwirionedd ei sylw nesaf, soniodd Rhys am wr ar dro yng ngwlad Groeg , ac yn darllen ar hysbysfwrdd yno: ....
A dyma fe'n mynd o gwmpas fel hen wr o wlad y sebon.
Edrychodd Ibn arno'n syn: 'Sbi%wr ydi o.
Ar wahân i'w grefft fel stori%wr, ei brif ogoniant yw cyfoeth naturiol ei iaith, ac yma gwelwn ddawn y bardd ar ei gorau.
Cyn-wr Carol Gwyther.
Cyn-wr Anna a chyn-wr Rachel.
RHIANNON TOMOS fu'n holi ei chre%wr, y cynllunydd Eryl Ellis, am ei brofiad a'i syniadau yn y maes.
Yn fwy na dim, yr oedd yn gymwynaswr parod; yn wr a'i galon yn fwy hyd yn oed na'i gorff, ac yn gyfaill ffyddlon a theyrngar.
Yn y cyd-destun hwn y mae'n berthnasol i grybwyll hefyd ein gwrthwynebiad i fwriad D^wr Cymru i godi gwaith carthion yn Llanfaes ger bedd Eleanor, gwraig Llywelyn ap Gruffudd a mam Gwenllian.
Cau glofeydd y Parlwr Du, Taff Merthyr a Betws, a hynny'n golygu mai glofa'r T^wr oedd yr unig lofa ddofn ar ôl yng Nghymru.
Y Bwrdd Glo yn cyhoeddi ei fwriad i gau glofeydd y T^wr ond y gweithwyr yn ennill yr hawl i feddiannu'r gwaith.
Cwblhaodd Ieuan Gwynedd ei gerdd olaf - a'i orau - dridiau cyn ei farwolaeth ac anodd peidio â chredu nad yw 'Cân y Glo%wr' yn tystio'n groywach i realiti bywyd yng Nghymru na 'Bythod Cymru'.
Daeth John yn weddi%wr mawr a dechreuodd arni'r noson honno gan weddi%o tan dri o'r gloch y bore.
"Roedd y dderwen yn rhy styfnig," esboniodd yr hen wr.
'Gwranda di yma, Dei Neith, ysbi%wr i ba giang wyt ti'r cythrel bach?' Dychrynodd Dei am ei fywyd a cheisiodd ei ryddhau ei hun o grafangau Bilo.
"Pethau celyd a llymion a ddywedid flyneddau yn ol yn y Seren am yr eglwys wladol, ac wele wr Llen tan yr enw 'Gwr lleyg', a ddaeth i'r maes yn rhyfeddol hyf a gorchestol i'w amddiffyn; ond cyn pen hir efe a ddychrynodd ac a synodd, a ofidiodd ac a gywilyddiodd, ac a ddiangodd, gan rym ei wrthwynebwyr, a'r holl edrychwyr yn chwerthin, a'r holl eglwyswyr yn cnoi penau eu bysedd".
Y peth mwyaf twp heddiw oedd dwy ddarlith gan swyddog o Sgotyn, pryd y llongyfarchodd un o'r serjentiaid ar ei waith yn chwarae ffug-ddrama (rhedeg ar ôl ysbi%wr Almaenaidd ar gefn beic o Castellamare i Naples) a gofyn cwestiynau hurt iddo y byddai plentyn ysgol yn amharod i'w gofyn.
Tri yn Llys y Goron, Caernarfon, ar gyhuddiad yn ymwneyd â 'Meibion Glynd^wr'. Dau yn ddieuog, ond Siôn Aubrey Roberts yn cael ei garcharu am 12 mlynedd.
Sbi%wr o Fenis sydd ar ei ffordd i Sluys.
Mae Teg wedi byw gyda sawl affêr mae Cassie wedi ei chael - 'roedd yn gwybod y cwbl am anturiaethau ei wraig ond dewisodd gadw'n dawel gan ei fod yn teimlo'n lwcus ei fod yn wr i Cassie.
Pan y'i gorfodwyd i gymryd rhan mewn ymladdfa annheg o unochrog rhoddodd gymorth ysbrydol i wr o'r enw Nestor ac oherwydd ei ffydd bu'n fuddugol er mor anghyfartal y gystadleuaeth yn eu herbyn.
A phan dwi'n cofio am y peiriant oedd gen i yn yr hen dy sydd yn awr yn eiddo i'r cyn-wr-i-fod mae'n ddigon i 'ngyrru yn benwan.
Hoffwn annog pawb i ysgrifennu at D^wr Cymru yn mynegi eu gwrthwynebiad.
Hyfryd oedd cael estyn croeso i wr a gwraig o'r Wladfa yn yr Ariannin.
Gwylltiai hefyd pan gyhoeddid dedfryd megis 'Marwolaeth drwy ddamwain' neu 'Marwolaeth drwy ymyrraeth Duw' ar ddiwedd cwest i farwolaeth glo%wr, ac yntau'n gwybod o'r gorau mai esgeulustod y meistri oedd yn bennaf cyfrifol am y drychineb.
Pan ddechreuodd Seasons roedd Twi yn dioddef yr oerfel ar glaw ar strydoedd Caerdydd; erbyn y diwedd cynigiwyd cartref parhaol iddo gan wrandäwr hael.