Ond fel merched Cwffra, ar ôl ychydig flynyddoedd o'r bywyd hwn cartrefu a bod yn wragedd hyfedr oedd eu bwriad yn y pen draw.

Gwêl y corws o wragedd cyffredin a glywir yn y ddrama hon, agweddau ar fywyd na allent fod yn ymwybodol ohonynt mewn drama naturiolaidd.

Gwthiai hen wragedd fasgedi ar olwynion o'u blaen.

Y mae hanesion eraill am wragedd ar fwrdd llongau hwyliau ond nid yw pob un yn hanes hapus o bell ffordd.

Bwriad y gwragedd hyn oedd hel arian i wneud gwaddol a dychwelyd i'r oasis i briodi a bod yn wragedd da a ffyddlon.

Pan fyddan nhw'n cyrraedd y porthladd bydd y cotiau'n cael eu gwerthu i wneud cotiau ffwr drud i wragedd.

`Fe allwn i neidio allan nawr a buaswn i'n ddiogel,' meddai Bob wrtho'i hun, `ond beth fuasai'n digwydd i'r lori - a beth fuasai'n digwydd i'r holl wragedd a phlant sydd yn y strydoedd ...?'

Yn sicr roedd yn rhaid i'r rhan fwyaf o wragedd Cymru weithio'n galed iawn yn ystod yr Oesoedd Canol.

'Doedd mam perchennog y llais - un o wragedd Tai Teras - newydd adael ei gwr am longwr tir sych a ddaeth i Wersyll Penychain i ddysgu morio.

Yn enwedig y dyddiau hynny y byddai o'n mynd i weld ei wragedd niferus - a'i saith gant o gariadon.

mae Gal yn son am y siaradwyr/-wragedd Hwngaraidd sy'n 'dewis' siarad Almaeneg am eu bod eisiau 'statws a bri', ond nid yw'n cysylltu'r anghyfartaledd rhwng y ddwy iaith i leoliad grym o fewn y strwythur cymdeithasol ehangach).

O sbio'n ol, cildwrn tila iawn a gaent am eu gwasanaeth, ond cynhyrchodd y gyfundrefn honno genhedlaeth o wragedd ty a theuluesau dan gamp.

Mewn araith i wragedd y blaid gomiwnyddol, dywedodd hefyd fod Cuba wedi cyrraedd pinacl ei hanes a'i bod yn bryd penderfynu a ddylid tynnu'r baneri chwyldroadol i lawr.

A hithau'n dal i ddiferu ar ôl cymryd cawod o dan fwced dyllog, fe ddywedodd un wraig, Im Sarin, wrtha' i fod y prinder o ddynion yn gosod straen gynyddol ar wragedd sy' wedi diodde' cymaint yn barod.

Fe ddaw ei eiriau am y rhan o wisg pen Rhiannon a ddylasai guddio'i hwyneb ag adlais o gynghorion Tertullian ar wisg gwragedd, a llenni'n arbennig, a hefyd o eiriau canon y chweched ganrif sy'n gorchymyn i wragedd clerigwyr wisgo llenni.

Mae'r hen wragedd sy'n gofalu am yr eglwysi yn barod iawn bob amser i'ch tywys o gwmpas, ac ymhyfrydant yn ysblander yr amgueddfeydd crefyddol y maent yn eu gwarchod.

Mae'n debyg ei bod wedi newid ei thaid yn nain yn y nofel oherwydd bod hen wragedd o'r math yna yn elfen o bwys yn ei chymdeithas (sylwer ar y pwyslais ar ei nain a'i hen fodryb yn Y Lon Wen), ac hefyd fel bod Jane Gruffydd yn gallu ymuniaethu a hi.

Ymhell cyn canol y bore yr oedd hi'n tywallt hen wragedd a ffyn, a minnau'n mynd yn fwy digalon bob munud.

Canol mis Medi, aeth tair o wragedd Clwb Pencoed ar daith i Ynys Wyth gyda Clwb Bowlio Menywod Morgannwg.

Chwarae teg i Siân a phawb sydd gyffelyb iddi þ yn wir, mawrygwn wragedd y gwþr di-waith.

Cred Martin-Jones fod dadansoddiadau fel rhai Gal a Gumperz yn welliant ar waith Fishman a'u gyd-weithwyr/-wragedd, yn yr ystyr fod y safbwynt micro-rhyngweithiol yn gosod pwyslais ar broses yn hytrach na strwythur, ac nid yw mor haearnaidd ^a dull Fishman efo'i bwyslais ar normau cymdeithasol.

Mae caredig ferched Jeriwsalem yn arfer paratoi'r diod hwn a'i roi yn hael i'r rhai sy'n mynd i'w tranc." A synhwyrodd rhywrai o wragedd Bwlchderwin felly fod y cawr wedi rhoi un dan y belt i'r corrach?

Does ryfedd, o gofio'r gwaith trwm yma, nad oedd amser nac amynedd gan wragedd cyffredin y cyfnod i ysgrifennu llyfrau am fywyd gwraig yn ystod yr Oesoedd Canol.

Yr ieithwyr/- wragedd a oedd yn gweithio ar y Catalan a'r Occitan oedd y rhai cyntaf i wneud hyn - yn ogystal ^a gofyn beth oedd sefyllfa'r ddwy iaith mewn cymuned ddwyieithog, a pha un oedd yn cael ei defnyddio i ba pwrpasau, aeth y rhain ati i ofyn pam bod yr ieithoedd yn rhannu fel ag yr oeddynt, a sut yr oedd hyn yn newid dros gyfnod o amser.

Gwnaeth Gal astudiaeth ar ddefnydd iaith ymhlith siaradwyr/-wragedd Hwngarian yn Oberwart yn Awstria.

Edrychodd Gal ar sut yr oedd y ddelwedd o'r hunan (self- concept) oedd gan y siaradwyr/-wragedd Hwngarian yn effeithio ar yr iaith yr oeddynt yn siarad.

Nid agwedd haelfrydig sydd ganddo tuag at wragedd, ac eithio Branwen.