Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

wyn

wyn

Bu Karen yn mynd allan gyda Gareth Wyn, Tony Morgan a Gavin cyn penderfynu priodi Derek.

A golau cochlyd y wawr yn sgleinio ar ei wyneb ac adlewyrchiad y goleuadau blaen yn disgleirio'n wyn yn ei lygaid ymddangosai fel y diafol ei hun, meddyliodd Gareth.

yr un teimlad ag a gâi wrth fynd i siopa 'da Janet i waelod Heol Eglwys Fair, wrth syllu ar y lamp fawr ar ffurf bachgen du'n dal gole yn y caffe crand gwyn 'na, a phawb yn wyn yn y siope, a'r tegane a phopeth, a'r bobl yn y llyfre - ar wahân i'r goliwogs - Jolly Wogs ...

Yn ôl Watcyn Wyn, ei ewythr Dafydd Williams a gynigiodd fod gweithwyr Brynaman yn cyfrannu tuag at gynhaliaeth yr ysgol.

Fel hyn y sonia Watcyn Wyn am y tylwyth mewn ysgrif goffa o'i eiddo i Ddafydd Williams, Pen-y-graig, Brynaman:

Dan arweiniad y Parch Eifion Wyn Williams, cynhaliwyd Cyfarfod Gweddi ar ddechrau y flwyddyn yn Jerusalem.

Pryddest gan Wyn Hobson a ffafriai Gwyn Thomas.

Bu bron i Stan ladd Gareth Wyn tra'n yfed a gyrru.

Yn un o'r cyfarfodydd hyn yr enillodd Watcyn Wyn un o'i wobrau cyntaf, a hynny am bryddest o bopeth, ar y testun 'Dafydd yn Lladd Goleiath'.

Ebe Watcyn Wyn amdano:

Mae Meleri Wyn James hefyd wedi gwneud defnydd da o'i chymeriadau deheuol yn cwrdd â rhai o'r gogledd.

Bu Dewi Wyn Jones, Swyddog Amaeth y Sir cyn ei benodi'n ddarlithydd yng Ngholeg Meirionnydd, a chryn ddiddordeb i hybu aredig fel gweithgaredd i aelodau'r mudiad ar ddechrau'r saithdegau hefyd.

Yr oedd awdl Hedd Wyn yn tra rhagori arni, a bu llawer o feio ar John Morris-Jones a Berw am y camddyfarnu.

Wedi hyn i gyd cafwyd sgwrs ddiddorol ar "Swyn Gwsg" gan Gareth Wyn Davies.

Ymhlith yr actorion eraill mae John Ogwen, Trefor Selway, Olwen Rees, Nichola Beddoe a Huw Garmon a ddaeth i amlygrwydd yn Hedd Wyn.

Os medrwn ei hadu a chael glaw yn fuan, yna gallwn ddisgwyl porfa ffres at yr hydref ac i'r wyn bach yn y gwanwyn.

Fel gyda newid rheolwr mewn clwb, roedd llechen pawb yn lân pan oedd y rheolwr cenedlaethol yn newid ac roedd yn rhaid cych-wyn o'r cychwyn eto.

Chwarddodd Wyn.

'Roedd y Prifeirdd Geraint Bowen a Dic Jones wedi gallu creu portread rhamantaidd, delfrydol ac oesol-gadarn o'r amaethwr a'i fyd, ond erbyn hyn rhaid oedd gofyn y cwestiwn: 'Tra bo dynoliaeth a fydd amaethu'? Mae Ceri Wyn Jones yn ymdrin â'r gofidiau a'r anawsterau a oedd yn llethu ffermwyr ar ddiwedd y ganrif, baich a oedd yn drech na llawer ohonynt.

Nes i mi, oedd yn dod o gwm diwydiannol yn y de sylweddoli fod tymor wyn bach yn galw am ofal a bugeilio ymroddedig, ac wedi'r wyna, oedden, roedden nhw nôl yn eu seddau.

Fi sy'n ennill!' Ni thynnodd Llio ei golwg oddi ar ei hwyneb a synnodd wrth weld pa mor wyn a syth ledd ei dannedd.

Dywed Dr Geraint Wyn Jones yn ei Iyfr pwysig Agweddau ar Ddysgu Iaith fod tebygrwydd rhwng baban yn dysgu mamiaith a'r proses o ddysgu ail iaith.

Dyddiadur Dyn Di-waith - Owain Wyn Davies (tud.

Ceir disgrifiad o'i angladd gan Watcyn Wyn.

Mae eu henwau nhw i gyd i lawr yn y fan yma gen i." "Dewch i fyny i'r ffau," sibrydodd Wyn.

Breuddwyd Hedd Wyn oedd ennill y Gadair ond bu raid iddo frwydro yn erbyn nifer o anawsterau.

Ni dderbyniwyd unrhyw g^wyn swyddogol.

Mae'r awdl hon yn mynd â ni yn ôl i gychwyn y ganrif wrth i Ieuan Wyn ystyried eto y dioddefaint a fu yn Nyffryn Ogwen yn ystod Streic y Penrhyn.

"Ac yn chwarae tric er mwyn cael hwyl," ebe Wyn, "ond bod yr hwyl wedi troi'n chwerw." Aeth Llinos a Del i edrych dros y berth i'r cae lle roedd y ddau ferlyn yn pori.

Mae'r llawlyfr bychan 70 tudalen gan Bethan Mair a Meleri Wyn James yn cynnig canllawiau - yn hytrach na chynghorion - ynglyn â phob agwedd o drefnu priodas o'r ddyweddïad i'r mis mêl a'r diolch am yr anrhegion.

Mynd i'r Brifysgol yng Nghaeredin fu fy hanes y flwyddyn ddilynol a chan fod Dafydd Wyn, fy mrawd hynaf, newydd raddio o'r Royal (Dick) Veterinary College yno, yn y mis Gorffennaf cynt, roeddwn innau'n medru camu i'r gymdeithas Gymraeg yr oedd ef yn gybyddus â hi.

Yn Tywysog Ola Cymru, cyflwynodd y ddarlledwraig Elinor Jones, y canwr Dafydd Iwan, yr hanesydd Richard Wyn Jones a'r awdures Angharad Tomos eu safbwyntiau personol ynglyn â'r teulu brenhinol.

Dusty Springfield, Stanley Kubrick, Dirk Bogarde, Cardinal Basil Hume Syr William Lloyd Mars-Jones, Emyr ( Feddyg) Jones, Meredith Edwrads, Elfed Lewis, Peter ( Goginan) Davies, Guto Roberts, Ioan Bowen Rees, Mathonwy Hughes, J.E.Caerwyn Williams, Raymond Edwards, Elen Roger Jones, Ifor Wyn Williams, Dick Richardson, Moc Morgan, Clive Jenkins, Esme Kirby, Syr Harry Llewellyn, Harriet Lewis, Eirene White, Gwyn Jones( Llenor ) yn marw.

Tros yr iaith ac addysg, er enghraifft, mi ddangosodd Wyn Roberts yn glir sut y mae hynny'n gweithio - cân di bennill fwyn i'th nain ac, os enw'r nain honno yw Dafydd Elis Thomas, mi ganith hithau'n berlesmeiriol i tithau.

Mae prinder adlodd i besgi wyn ar ambell ffarm ac mae eraill, lle bu gwrteithio am ail dyfiant, yn ceisio ennill crop ychwanegol o silwair yn yr hydref.

Yng nghwmni ei ewythr Owen yr aeth Watcyn Wyn i'r pwll glo i ennill ei damaid am y tro cyntaf, ac yntau'n grwt wyth mlwydd oed.

Gorfodwyd y Llywodraeth i wahodd CBAC i sefydlu Pwyllgor Datblygu Addysg Gymraeg democrataidd, ond torrodd Wyn Roberts ei air i roi cyllid iawn i'r corff newydd.

Dyna'r ffordd orau i ddal cathod gan eu bod nhw mor hoff o browla yn y tywyllwch." Gwyddai pob un ohonynt fod Wyn wedi deffro o'r diwedd, a'i fod cystal â neb am ddefnyddio'i ddychymyg ar ôl iddo agor ei lygaid yn iawn.

Yr oedd Mr Ieuan Wyn Jones, yr Aelod seneddol yn bresennol, ynghyd a nifer eraill o wŷr amlwg yr Ynys.

Yn y cyfnod hwn y duedd oedd i'r prifeirdd ddod o gefndir academaidd y colegau; cymharol ddiaddysg oedd Hedd Wyn, ac yn erbyn ei ewyllys yr ymunodd â'r Fyddin.

(Model - Fframwaith Ymchwil Addysg Gymraeg/Ddwyieithog: Iolo Wyn Williams.

"Mae Wyn yn iawn, ond am un peth," meddai Einion.

Hanes carwriaeth sydd yma ond carwriaeth sy'n llawn poen a chreulondeb a'r hanes wedi'i adrodd gan awdures brofiadol, Shoned Wyn Jones.

Roedd llywodraeth De Affrica newydd basio deddf yn dweud na fedrai pobl liw fyw ochr yn ochr â phobl wyn.

Dêm Fira Lyn, os da y cofiwch, a ganai'n bersain am y glas adar a ehedai dros wyn elltydd Dover pan oedd y Wlad yma mewn dirfawr berygl o gael ei goresgyn gan estroniaid oerwaed o wlad arall ddrwg.

Davies, Tryfal, Ffestiniog, a'i lwyddiant ef, efallai, gyda ymroad rhai fel Dewi Wyn Jones, oedd yn bennaf gyfrifol am y cynnydd a'r llwyddiant ym mhrofion medrusrwydd y mudiad yn y chwedegau.

Bu cudyll o hofrennydd uwch ein pennau drwy'r prynhawn a'i chysgod swnllyd, symudol, yn dychryn wyn y ffridd i bob cyfeiriad cyn glanio i lyncu criw o actorion a throi porfa'r ddôl yn gryndod o nerfau.

'I Edward Wyn,' atebais yn syth, fel pe bai rhyw fymryn o furmur hen adlais yn fy ysgogi.

Y weithred yma, o dderbyn pum cant o gopi%au o lyfrau lliwgar, syml Collins, oedd yr un gymwynas fawr a wneuthum dros lyfrau Cymraeg yn ôl Wyn Burton, Llyfrgellydd Ysgolion ar y pryd.

Dyma drydedd nofel Shoned Wyn Jones ac mae nofel sydd yn ddarllen byrlymus rhwydd fel hon yn haeddu derbyniad gwresog.

Islwyn Edwards oedd dewis Nesta Wyn Jones am y Goron.

Yr oedd dylanwad dwy o gerddi hir Shelley, Prometheus Unbound a The Revolt of Islam, ar awdl Hedd Wyn, a cheir creadigaethau debyg i Arwr Hedd Wyn a 'Merch y Drycinoedd' yn y ddwy gerdd hyn.

Ychwanegodd mai ond ar y Sadwrn cynt y cyrhaeddodd Wyn y wlad.

holodd Wyn.

Sut i... Drefnu Priodas gan Bethan Mair a Meleri Wyn James.

Maen rhaid fy mod yn wyn fel y galchen.

Sylwodd Anna fod William wedi cochi'n ofnadwy, nes bod y plorynnod ar ei dalcen yn wyn ar wyneb y croen.

Eifion Wyn oedd y gorau yn ôl Tafolog, ond yr ail yn ôl y ddau feirniad arall, ond.

Ieuan Wyn a Tom Parry-Jones oedd y ddau orau.

Yr oedd wedi ei choluro ei hun fel doli, ei hwyneb yn wyn, ei gruddiau'n goch tywyll a'i gwefusau yn goch golau golau.

Y ddau deithiwr fydd yn cael eu noddi ar y daith 150 milltir yw Huw Lewis o Aberystwyth a Dylan Wyn Davies o Lanfihangel ar Arth, Pencader.

Neshaodd draw tuag ataf a gwenodd gyda'i cheg ac roedd ganddi ddannedd bychan, miniog, rheibus mor wyn â bywyn oren newydd ei blicio ac mor ddisglair â phorslen.

Cerddi eraill: Hedd Wyn oedd yr ail, ond iddo ef y dymunai J. J. Williams roi'r Gadair.

Ymhlith y cyfranwyr mae beirdd fel Nesta Wyn Jones, Carys Jones, Tudur Dylan Jones, Margiad Roberts a'r golygydd ei hun, Myrddin ap Dafydd.

Ond un o'r cysuron mwyaf i mi oedd fel y dysgodd ganu Hen Wlad Fy Nhadau mor ddiffwdan (gyda holl urddas pysgodyn aur mud, marweddog) ar amrantiad (drwy osmosis) yn y ddywededig gynhadledd ar lan hen Afon Ddyfrdwy ddofn, yng nghwmni yr anwylaf gwnewch-i- mi-fedd-mewn-unig-fan Wyn.

"Mae yna ddarn o bysgodyn ym mhen draw'r cawell." Gafaelodd Wyn yn ysgwydd Einion a dywedodd wrth y lleill am fod yn ddistaw.

Bydd y beirdd yn sôn am yr haul yn gosod aur ar y dail, neu'r lleuad yn gosod arian, ond gŵyr pawb call mai ffansi bardd yw hyn ac nad oes mewn gwirionedd ond rhyw fymryn o oleuni melyn neu wyn yn syrthio ar ddail coeden gyraints duon yng ngardd y bardd.

Gall y rhain newid eu lliw a throi'n wyn fel y bo'r galw.

Yr ail oedd Ieuan Wyn, ac ef y dymunai Dic Jones ei gadeirio.

Yr oedd chwant cnoi yn ei ddannedd; y poer tan daflod ei enau yn wyn a phluog fel poer y gwcw; ei ben yn boen a'i gorff yn llesg ac yn llaith ac yn darfod o fodfedd i fodfedd.

WYN JAMES sy'n dweud hanes Sais a Chymro a fu'n allweddol eu cyfraniad at gywyd diwylliannol Cymru yn y ganrif ddiwethaf, yn naill yn Esgob Tyddewi ar adeg pan oedd yr Esgobaeth yn cynnwys y rhan fwyaf o ddalgylch yr Eisteddfod, a'r llall yn un o'r 'hen bersoniaid llengar' ac yn enedigol o'r ardal.

Fel llawer o'r straeon gwerin cyfoes, mae lle i amau mai stori o America ydi hi'n wreiddiol - er bod y sawl sy'n ei hadrodd yn taeru'r du yn wyn i'r hyn a ganlyn "ddigwydd i ffrind"...

Cyhoeddwyd ei bryddest mewn llyfr ar y cyd ag awdl anfuddugol Alafon a thelynegion ail-orau Eifion Wyn ym Mangor.

Mae'r Pecyn Adnoddau yn cynnwys wyth casét o'r 30 rhaglen a ffolder gynhwysfawr o nodiadau gan Linda Wyn, Coleg Menai.

'Roedd awdl Eifion Wyn yn seiliedig ar Gwlt y Werin.

'Roedd awdl arloesol Eifion Wyn yn llawer gwell awdl na'r awdl fuddugol.

Ffrainc yn gwahardd mewnforio cig eidion o Brydain, a bu 'rhyfel ^wyn' rhwng Ffrainc a Phrydain.

Bu llawer o ddadlau ynghylch ystyr awdl Hedd Wyn, a llawer o anghytuno.

dyfalodd Wyn.

Teitl y gyfrol honno yw Mae'r Dall yn Gweld, a'r awdur yw Enid Wyn Baines.

Yn dilyn y newyddion, mae Ieuan Wyn Jones, AS Ynys Môn, wedi gofyn am sicrwydd gan gadeirydd yr Awdurdod, David Rowe-Beddoe, y bydd y swyddfa'n aros yn agored.

(Myfyrdod ar y gwcw lwydlas neu'r aderyn prengoch glas (o wyn elltydd Dover draw), neu'r hudol Dr Red(efallai)waed o Gaint - o waldiwch fy mhen hefo potel sôs coch (neu salad crîm), yr wyf ar ganol hynllef gyda'r waethaf...

'Ni thrig dim da yn ei Ddinas... Cynwysa, ym mhob caniad, olud o iaith a meddwl; ond iaith ydyw wedi ei throi'n drythyllwch, a meddwl wedi ei ddarostwng i oferedd, 'meddai Eifion Wyn.

Bu llawer o ddyfalu pwy oedd yr Arwr yn yr awdl, a phwy oedd 'Merch y Drycinoedd'. Yr oedd yr ateb i'w gael ym marddoniaeth Shelley, hoff fardd Hedd Wyn.

Catrin Jones yn Unig gan Meleri Wyn James.

Dywed Syr John Wyn o Wydir i William Morgan dderbyn addysg yng Ngwydir, a thystia'r bardd Siôn Phylip fod yno 'ysgol ragorol rad'.

Roedd Wyn wedi drysu'n lân.

Chwaer fabwysiadol Gareth Wyn.

Nid oes gan Watcyn Wyn air am y Dafydd Williams hwn fel un o frodyr Cwmgarw, er ei fod yn crybwyll ei fab o'r un enw.

Ieuan Wyn, Aled Rhys Wiliam.

Yn ail iddo, ac yn gyntaf deilwng gan J. J. Williams, 'roedd bardd ifanc cymharol ddiaddysg ac anadnabyddus o'r enw Ellis Humphrey Evans, neu Hedd Wyn.

Ac roedd Wyn yn amlwg yn dechrau deall, gan fod wyneb Orig yn fwy difrifol na wynebau neb arall.

Ond ddydd Iau diwethaf mi sylwodd staff yr atomfa bod rhywfaint o'r gwymon ger yr orsaf wedi troi'n wyn.

Mae ffilmiau epig a hanesyddol yn boblogaidd nwan ac mae llwyddiant Hedd Wyn wedi rhoi Cymru ar y map fel lle sydd â golygfeydd gwledig dramatig ac wedi profi bod gynnon ni adnoddau ac arbenigrwydd i'w cynnig." Mae gan Gyngor Gwynedd staff arbennig sy'n canolbwyntio ar geisio profi bod heip Sgrîn Cymru yn wir.

Dechrau hel yr wyn benyw Miwl a Hanner-brîd at ei gilydd i'w cadw mewn porfeydd gwell ar gyfer yr arwerthiannau fis Medi.

Ond ceisiodd Wyn ei pherswadio fod raid i'r Llewod i gyd fynd yno.

Watcyn Wyn eto sy'n sôn am y gwr hwn fel un o frodyr Cwm-garw.

Tynnwyd ei gyfeillion a'i gyd-ddisgyblion oddi wrth yr aradr a'r oged, a'u gyrru, fel wyn mudion, o'r meysydd i'r Rhyfel Mawr; gwyr ifainc heb gasineb yn eu calon at yr Almaenwyr.

Yn gyfangwbl i'r gwrthwyneb gyda Meleri Wyn James.

meddai Wyn.