Ymddengys y darlun braidd yn wahanol i mi.

Os mai dyma eich darlun chi o lyfrgell, yna ewch draw i'ch llyfrgell leol ac fe gewch eich synnu!

Un diwrnod, gofynnodd i un o'r plant: 'Pam wyt ti'n rhoi mynydd i mewn ym mhob darlun 'rwyt ti'n wneud?

Fel petai'n benderfynol o ddymchwel ein darlun cyfeiliornus fe sgrifennodd Saunders Lewis un o'r nofelau mwyaf telynegol a luniwyd yn Gymraeg.

Adlewyrchir y darlun hyn yn y pedwar fframwaith poblogaeth.

Cadwai nhw mewn bocs pren gyda'i drysorau eraill: darlun brown a melyn o'i gariad cyntaf, y llythyrau a anfonodd ati a'i hances lês.

Darlun cyfansawdd sydd yma gyda Christ yn cael ei bortreu fel yr Aberth a'r Archoffeiriad.

Mae'r pentrefi'n amlwg yn amrywio o ran maint a staws - rhai gyda nifer o dai sylweddol, a gerddi, a llwybrau dymunol rhwng y coed ar y ffiniau - darlun chwedlonol a rhamantaidd o flaen fy llygaid - eraill yn fwy clod a diaddurn.

Dyw tasg y gohebydd ddim yn gyfyngedig chwaith i egluro pwy yw pwy yn y lluniau hynny, fel y gall y gwyliwr cul ei feddwl ddathlu ergyd sy'n taro'r gelyn a thrista/ u pan fo'r un darlun o alanast a dioddefaint yn digwydd dilyn ergyd a drawodd un o'n `bechgyn ni'.

Fe berthynai'r saint, yn fras, i'r oes Arthuraidd, a rhan o'r darlun hanesyddol o Arthur yw'r portread ohono a geir yn y Bucheddau, er ei fod yn sicr yn cynnwys elfennau chwedlonol.

Yma, mewn man gwag yn cynnwys fflagiau siâp hecsagon, taenwyd hen ryg Twrcaidd coch ar lawr ac ar y ryg roedd cadair olwyn, ac yn y gadair olwyn roedd gŵr oedrannus, yn amlwg yn darfod, yn ein gwylio ni'n dod gyda llygaid du y diffoddwyd yr holl dân ynddynt ers amser maith, ond a gynhwysai o hyd uniongyrchedd glo-ddu y llygaid yn y darlun a grogai uwchben y silff ben tân yn y cyntedd.

Wrth edrych ar ei byd masnachol, mae rhywun yn gallu cael darlun o natur cymdeithas LA Awgryma clefyd y 'coupons' di-ri am rhyw sentan neu ddwy i ffwrdd oddi ar fwyd, nad yw bywyd yr Americanwr cyffredin yn fêl i gyd, er waetha' delwedd y teulu bach llewyrchus.

Nid drame de these sydd yma ond darlun sy'n caniatau i emosiynau cymysglyd dyn redeg yn rhydd.

"Deud yr oeddwn i wrth Snowt," meddai Rees wrthyf, "mai er mwyn y darlun y trefnais i'r arddangosfa.

gweld y darlun.

R'on i'n gwrando ar lais profiad a sylweddoli ar yr un gwynt fod y ffin yn denau a niwlog rhwng cofnodi darlun gwrthrychol o'r erchyllterau a chofnodi darlun oedd wedi'i osod yn ofalus i roi argraff wrthrychol.

Bu deall y darlun hwn yn dipyn o benbleth i'r esbonwyr, a'r duedd fu edrych arno fel enghraifft o barodrwydd y mynaich canoloesol i weu chwedlau er hyrwyddo eu buddiannau eu hunain.

Ac yn sylweddoli mai darlun o ryw lecyn y mae hi'n 'i weld bob dydd ydi o - yn 'i weld, ond 'rioed wedi edrych arno fo.

Os yw llunio darlun boddhaol o'r canrifoedd cynnar yn anodd oherwydd prinder ac amwysedd y dystiolaeth, y mae gwneud hynny gyda'r cyfnod diweddaraf yn anodd oherwydd swm aruthrol y defnyddiau.

'Mae pob fersiwn o'r darlun symbolaidd ac adnabyddus yma yn gosod nid yn unig sialens dechnegol ond yn ein galluogi i godi nifer o gwestiynau am sefyllfa bresennol ei gwlad.

Er mwyn cyfleu hyn ni wna ragor nag awgrymu ffurf y môr, y felin, y tir gwastad gan adael i'r awyr lywodraethu'r darlun cyfan.

Mae casglu ffeithiau pendant i adeiladu'r darlun yn rhagdybio fod y pethau hyn yn bendant, sicr a di-newid.

Byddai'r Dug hwnnw'n cyfeirio at ei filwyr fel 'scurn of the earth' ac mae'r darlun yn ei gyfrol yn ategu hynny i'r eithaf.

Fe roddai darlun fel hwn flewyn o chwaeth i gegin lom Nefoedd y Niwl a thestun siarad am fisoedd i werin ddiniwed Bol y Mynydd.

Er hynny mae'n ddiddorol tros ben gweld sut y mae ysgolhaig a dreuliodd oes lafurus yn y maes yn gweld y darlun.

Yn ogystal â'r caledi, fe ddangosodd ddirywiad y Gymraeg a'r troi at Saesneg - darlun-mewn-drych o waith John Owen heddiw.

Nid creu darlun pert yw celfyddyd ddifrifol, ond yn hytrach math o athroniaeth ymarferol, neu ymgorfforiad o arwyddion sy'n cyfleu rhyw agwedd o'r byd.

'Stori o' - nid 'am' - mae'n wir, ond buasid wedi disgwyl darlun llawnach o dipyn o'r cyfnod.

Cymysg yw'r darlun cyfan: lle i obeithio yn sicr, ond lle i bryderu hefyd.

Ar y llaw arall, cyfleir darlun dirmygus neu chwerthinllyd ohono wrth adrodd am y gwrthdaro rhyngddo a'r sant.

Byddent yn werth mynd drwyddynt yn hamddenol a gofalus pan na fyddai'r un darlun arall ar ei meddwl i darfu ar bopeth.

Dyma'r pethau bach sy'n cwblhau'r darlun o fywyd cyfnod.

Dyna'r darlun llwm a dreir gan ffigurau lloches eleni.

Roedd y darlun yn un o swyddog mewn ystum ffurfiol yn gwisgo lifrai llawn o tua chyfnod Rhyfel Mecsico.

Yna'r darlun cymysg a gawsai o Janet Hannah yn yr ardd ac wyneb Robin yn syllu'n ddiniwed ac yn ymbil am ei sylw.

Roedd y lluniau'n dweud y cyfan ac yn dangos chwyldroadwr mwy dynol na'r darlun stereoteip arferol.

.' Yna mae trefn gystrawennol y darn yn chwalu i gyfleu anhrefn y darlun digrif nes y down at y diwedd, pan dry'r frawddeg yn ôl arni ei hun er mwyn y clo: .

Fe'i gwnaed bron yn anweladwy gan y darlun bwystfilaidd a dynnent ohono.

Mae'r awdl hefyd yn creu darlun trist o'r dirwasgiad a ddaeth i ardal y chwareli llechi wedi i'r economi cenedlaethol wegian, a chau'r chwareli fesul un wrth iddyn nhw orfod cystadlu â deunydd toi rhatach o wledydd eraill.

Mewn gwirionedd, yr hyn wnaeth e oedd dangos effaith cyfalafiaeth - cydymdeimlo'n llwyr â'r glowr yr oedd e." Roedd y darlun yn Cwmglo yn un cwbl gywir yn ôl un o ffrindiau Kitchener Davies o'r Rhondda, y nofelydd a'r bardd Rhydwen Williams, un o'r ychydig prin sydd wedi sgrifennu'n blaen am fywyd y cymoedd glo.

Nid oes a wnelo'r darlun o Israel fel pobl Dduw ddim o angenrheidrwydd â'r syniad o genedl fel uned gymdeithasol a pholiticaidd.

Dywedodd wrthyf un tro, fod ei fywyd bore oes i'w gael yn Y Pentre Gwyn - cyfnod y chwaraeon, y potsio, yr hel priciau yn y goedwig, y cyrchu dwfr o Ffynnon Dolafon, ac mai darlun ohono ef sydd yn 'John Ty Pell', ac yn Y Golud Gwell fel 'Arthur Puw,' sef y bachgen y byddai pobl yn gofyn i Betsi Puw - 'Ai eich bachgen chwi ydyw,' pryd yr atebai yn swta - 'Y fi sy'n ei fagu o'.

Er enghraifft, bu Owen Prys yn y Coleg Normal, Bangor, a Herber Evans yn y Coleg Normal, Abertawe, ac yn naturiol at ddiwedd y ganrif daw colegau Prifysgol Cymru i'r darlun.

Arswydus yw'r darlun ym mhaladr yr ail englyn, a'r ansoddair 'ddi-derfysg' yn arbennig o nerthol pan gofir mai terfysg a fwriodd y llanciau i'r dwfn.

"'Rwyt ti wedi'i ddeud o, Aled - yn y darlun.

Er enghraifft, er bod menywod yn amlwg fel gweithredwyr o'r cychwyn cyntaf, lleiafrif oeddynt ymhlith yr arweinwyr dros y cyfnod ar ei hyd, darlun sy'n adlewyrchu natur gwleidyddiaeth Cymru yn gyffredinol hyd heddiw.

Hynny yw, mae'n sicr o liwio'r darlun mewn ffordd wahanol i unrhyw un arall.

Cynhyrfai wrth sylweddoli fod y darlun yn dechrau mynd yn drech na hi.

Cyflwynir yn y cofiant hefyd ddarlun eithriadol ddiddorol o fywyd Dei Ellis yn y Coleg ym Mangor, a darlun, yr un mor werthfawr, o natur yr addysg a geid yno bryd hynny, ac yn arbennig yn Adran Y Gymraeg.

Cynllun y cyfansoddi sy'n rheoli: llinell letraws cwmwl yn cyd-bwyso â llinell letraws y graig ac yn tywys y llygaid ar lwybr igam-ogam trwy ofod y darlun at y bobol yn y blaendir.

Ceir syniad am olwg un o'r dinasoedd hyn oddi wrth y darlun sydd yng nghornel y map (t.

Roedd y llanw'n uchel, dim golwg o'r mwd, a mastiau cychod hwylio yn cwblhau darlun dymunol tu hwnt.

Ceir darlun dychmygol o fynachlog Geltaidd ar y map.

Ble mae'r darlun o Bob a fu ar y wal yr ystafell draffts erbyn hyn?

Os oes rhyw symbyliad arall, bydd eich gwaith yn amddifad o gywirdeb, a bydd yn rhythu arnoch weddill eich oes fel darlun o ddyn a gwên ffals ar ei wyneb.

Ni ddylid bychanu'r elfen ffodus yma, ond mae yna berygl i ambell un dderbyn y darlun arwynebol heb gadw mewn golwg mai crynodeb hwylus sydd gennym.

Astudiodd y darlun unwaith eto, ac unwaith eto cofiodd beth oedd y ddau ohonynt yn ei ddweud ac yn ei wneud a sut yr oedden nhw'n teimlo.

Ond y canlyniad rhesymol yw mai lluniau symudol ynghyd â sain sy'n fwyaf effeithiol: gweld gwlad bell, ei phobl a'i blaenoriaethau wrth ddatblygu trwy gyfrwng darlun lliw symudol a sylwebaeth sain yw'r nesaf peth at fynd yno ein hunain.

Mae'r manylion achyddol a geir yma yn newydd, ac yn cadarnhau'r darlun o Theophilus fel gūr bonheddig, ac yn ei osod mewn cefndir bonheddig, ar hyd glannau Teifi, a oedd o hyd yn Gymraeg ei iaith a'i ddiwylliant ar ddiwedd yr ail ganrif ar bymtheg.

Ond rydw i'n hoffi'r darlun hwn yn fawr iawn.

'Mepaphysische Landschaft' (tirlun metaffisegol) Segl neu Sils Maria oedd Arcadia Nietzsche ac yr oedd bugeiliaid y fro yn amlwg yn 'nisgleirdeb euraid' y darlun.

Mae'n eistedd a'i ochr atom ar y chwith yn y darlun, het am ei ben ac yn dal jar bridd.

Un "jig-saw% mawr yw'r byd, a'r gwyddonydd yn rhoi'r darnau at ei gilydd nes cwblhau'r darlun.

Trwy gyfuno natur, hanes, archaeoleg, diwydiant, a hyd yn oed broblemau llygredd, fe gre%ir darlun byw a chyflawn o dreftadaeth Ynys Môn.

Edrych ar y darlun hwnnw o safbwynt agwedd y dyneiddwyr at Gymru a'r Gymraeg fydd diben y ddarlith hon.

Nid yn gymaint am ei bod hi wedi dod o hyd i'r darlun - digwyddiad oedd hwnnw, ac nid oedd fymryn o'i busnes hi pam y daeth i ganol yr anfonebau - ond oherwydd ei hagwedd tuag ato.

Er mwyn cael darlun cyflawn rhaid ystyried hefyd cyfraniad y canolfannau, a'r incwm a ddaw yn sgîl gwerthu'r adnoddau.

Beth wyt ti'n feddwl o'r darlun?" "A deud y gwir yn onest," meddai Sam, "dydw i'n gweld fawr ddim yno fo.

Ar un olwg roedd yn enghraifft berffaith o'r darlun ystrydebol o'r artist yn ei nenfwd - yn ei achos ef, llofft ŷd ym Mynydd Mwyn - er na fuasai ef ei hun, mae'n wir, yn derbyn y ddelwedd honno.

Y wedd fwyaf amheuthun ar y gerdd hon yw'r darlun a roddir o'r bachgen bach.

Darlun y cardiau post, neu i Jan Morris 'prydferthwch y system syfalafol, ei hoff neu beidio'.

Ceir darlun gwahanol o Gymru a'i diwylliant o safbwynt Americanes yn y gyfrol, yn ogystal â'r problemau enbyd mae rhywun yn ei gael wrth ddysgu'r iaith.

Mae llun Y Ffin a berfformiwyd yn Eisteddfod Dyffryn Clwyd yn cynnig darlun o gyfeillgarwch clos sy'n cael ei herio a'i falu gan eiddigedd rhywiol.

Câi'r pleser o ddweud, "Dyna'n union fuasech chi'n ei ddisgwyl ganddo fo." Adwaenai bob awdur cyn iddo sgrifennu ac nid oddi wrth yr hyn a sgrifennodd, a darlun o'r adnabyddiaeth ydoedd pob tudalen iddi hi.

Gan wybod fod distawrwydd yn andwyol i gerfiwr nerfus, ceisiais ailgychwyn ymgom gyffredinol trwy wneuthur sylw edmygol parthed darlun o General Buller a oedd yn hongian ar y pared gyferbyn.

Fe'i gwele~ yn dod a llwyddais i guddio r,~ poteli fel na fydde ganddo'r darlun yn ei bapur newydd y diwrnod wedyn danlinellu'r beirniadaethe cyson oedd yn y papure arn y GwyddelodSylwodd y dorf ar yr hyn wnes i ac fe ges i gymeradwyaeth aruthrol.

Nid oes dim yn y darlun a ddyry ef o Ferndale ar gychwyn yr ugeinfed ganrif sy'n groes i'r darlun cyffredinol a gafwyd gan Lingen yn 1847.

Prin oedd gwybodaeth y rhan fwyaf am wleidyddiaeth gymhleth y Dwyrain Canol, ond nhw, nid yr academyddion na'r diplomyddion gartref oedd ar yr union adeg hynny yn newid y darlun.

Amhosibl anghofio, mor gariadus-fanwl a naturiol yw'r darlun a roir yma o fywyd diflanedig Ceredigion wledig, mai profiad yr awdur yw deunydd y ddrama-gerdd.

Erbyn heddiw, mae'r darlun wedi llonyddu rhywfaint ac mae lefel gwaith amaethyddol yn gyson yn yr ardal.

Creadur gwrthrychol, amhersonol, yw'r gwyddonydd ar y model hwn, yn cyfrannu dim at natur y darlun.

Gallaf weld darlun ohono yn fy meddwl pan oedd yn ugain mlwydd oed, yn ddyn ifanc talgryf, cymesur, a'i wddf praff nid fel llinyn rhwng y corff a'r pen, ond yn estyniad cadarn o'r corff.

Ond mae'r llyfr yn rhoi darlun o grwp sydd wedi bod o dan straen aruthrol ac wedi gorfod gweithion anhygoel o galed am flynyddoedd cyn derbyn clod.

Pwysicach na hynny yw ei bod yn rhoi darlun gwerthfawr iawn inni o esgob yng Nghymru ac o'r gymdeithas yr oedd yn rhan ohoni.

Ar un llaw, fe fydden nhw'n deyrngedau i arwriaeth cenhedloedd bychain yn wyneb tlodi, gormes a thrais; ar y llall, fe allen nhw greu darlun comig o griw di-brofiad ond gobeithiol yn ceisio rhedeg gwlad.

Ar fore o Fai gwelodd y bardd brydferthwch naturiol ein hamgylchedd a chyfeiriwyd yn hyfryd at 'emrallt astud y gwellt a'r lloi llonydd'. O weld 'ganhwyllbren y gastanwydden' cafwyd darlun rhyfeddol o lestri'r offeren yn ymbaratoi ar gyfer addoliad.

Os yw'r awdur yn gallu creu darlun digon cryf o ofnau mewnol dyn, yna mae hi'n bosibl dehongli'r myth hwnnw yn berthnasol i bob cenhedlaeth.

Dyna pam y treuliais ran helaeth o bennod gyntaf y gyfres newydd yn ceisio penderfynu pwy yw pwy a sut maen nhw'n ffitio'r darlun.

Peth peryglus fyddai hongian darlun gwerthfawr fel hwn yn wyneb haul, llygad goleuni.

Yn aml ceir darlun o deuluoedd hapus, amgylchfyd glân yn ogystal â'r enfys, sy'n symbol o heddwch rhyngwladol.

O ddarllen y rhain, ynghyd a'r gweithiau eu hunain, ceir darlun sy'n cyfuno'r personol a'r swyddogol-gyhoeddus.

Y mae'r darlun o Ardd Eden yn ddarlun parhaol o dwf gwybodaeth; y mae'r dehongliadau amrywiol o Hamlet yn dangos tueddiadau cynhyrchwyr o gyfnod arbennig; y mae llun Beckett o Estragon a Vladimir yn aros tan y goeden yn ddarlun o gyflwr o golli ffydd y Pumdegau, ond mae o hefyd yn ddarlun o gyflwr o ddiffyg nod sy'n barhaol ddiddorol.

Lliw llwyd y llechi yw lliw cyfannol y darlun, ond y mae marc neu ddau o goch a melyn yn agos i'r gwaelod.

Tyrd." Roedd Rees a Snowt yn sefyll o flaen darlun dyfrlliw o hen furddun.

Roedd Aled heb orffen y darlun, ac mi arhosodd - o'i wirfodd - i'w orffen o.

Fel un sydd yn eistedd ar Gyngor Genedlaethol (Prydeinig) Undeb Cwmni Siwrans mae gennyf beth profiad o'r byd Undebol, ac y mae'r darlun a geir yn y papurau dyddiol yn hollol gamarweiniol.

Mae'r darlun byw yn yr ail baragraff yn bwysig iawn yn hyn o beth, a hefyd y llinell olaf un, lle cenir yn iach i Siôn yn y bedd islaw, yn hytrach nag yn y nefoedd uwchben.

Beth am ei dehongli fel alegori rydd, hynny yw fel darlun o gyflwr meddwl sydd yn agored i sawl dehongliad am fod y llun yn taro tant yn ein meddyliau i gyd a bod ein meddyliau i gyd yn wahanol er bod yr ofnau a'r pryderon mawr yr un?

(Rhyfedd, gyda llaw, mor hawdd yw pentyrru ansoddeiriau amrywiol - gwrthgyferbyniol yn wir - wrth geisio cyfleu naws y gwaith; dramatig, telynegol, &c.) Gwiriondeb, wrth gwrs, fuasai haeru mai'r nofel hon sy'n rhoi'r darlun 'cywir'; dehongliad unigolyddol iawn a geir.

Mae'r erthygl hon yn dangos fod y darlun yn fwy cymhleth na hynny.