Y cyfan ydi hi yw rhyw dipyn o dir yn sticio allan i'r mor tua'r gorllewin yna.

Ar yr un pryd, mae nifer o'i luniau wedi'u hysbrydoli gan lefydd lle nad yw ôl dyn mor amlwg, y rhan fwyaf o'r rheiny eto yng Ngogledd a De Cymru, yn arfordir a mynydd-dir.

Rhag ofn, wrth gwrs, fod pwyntiau cosb eisoes wedi eu marcio ar y drwydded, a bod y gyrrwr, o'r herwydd, ar dir i'w cholli.

Sut arall y gallai fod wedi dal ei dir dros y canrifoedd?

Roedd Mr Godfrey wedi addasu adeilad pren ar ei dir ym Moelfre, ger Abergele, i fod yn stiwdio gerdd gan gynnwys rhoi defnydd i atal swn ynddo.

Ac ~n yr ymdrech, mae'r stori yn trosgynnu ei hun i dir myth; yn troi'n ddeunydd tebycach i'r chwedlau oesol mawr am y wledd yng Ngwales, Brân ar Ynys y Merched, Cyrch Arthur i Gaer Siddi neu Beredur i'r Castell Grisial.

Fe fu'r ddau hyn felly yn dadlau ynglŷn â darn o dir gerllaw'r harbwr a'r ddau yn dweud Fy eiddo i yw hwn.' Arweiniodd hyn at achos llys costus dros ben a'r Iarll a gafodd y dyfarniad, fel y gellid rhag-weld.

Yn y ddeunawfed ganrif ehangodd y stâd trwy adeiladu dwy gaer anferth ar ei dir, sef Caer Williamsberg a Chaer Belan ar geg orllewinol Afon Menai ger Dinas Dinlle.

Erbyn 1945 'roedd 10% o dir Cymru yn eiddo i'r Swyddfa Rhyfel.

Cododd ei lyfr Civil Liberty achos rhyddid Trefedigaethau America i dir moesol uchel.

Ac nid oedd llawer o ball ar eu hawch am dir.

Dathlodd Dafydd Du agoriad hanesyddol Cynulliad Cenedlaethol Cymru ar yr awyr gyda Carnifal y Cynulliad yn fyw o dir Castell Caerdydd.

Lle caled i weithio ynddo, mynydd uchel hir, ac ychydig o dir gwaelod, ond lle da i ddefed.

Cofiwch, mae'n haws hel a didol defaid ar dir glân fel hyn.

Y prif gwestiwn gan rai felly yw, faint o fwyd planhigion sydd ynddo, a yw cystal a gwrtaith buarth fferm neu Growmore sydd wedi dal ei dir mor dda ers blynyddoedd yr ail ryfel byd?

Mewn siroedd megis Dyfed, lle mae cyfran uwch o dir da ceir mwy o bwyslais ar gnydau a gwartheg godro.

Llew Jones yn cynnig portread rhamantaidd o dir a phobl y gorllewin.

Carreg arw o dir Cae Meta, un o hen gartrefi ei deulu, sydd ar ei fedd ac arni y geiriau syml, ond hollol gywir a chymwys, 'Athro, Bardd, Llenor'.

Yr unig broblem oedd malaria, sy'n tueddu i fod yn rhemp ar dir isel, ac sy'n fygythiad difrifol i bobl fu'n byw cyhyd yn yr ucheldir.

Safai'r orsaf reilffordd ar dir gwastad, yn wahanol i orsafoedd dyrchafedig Abertawe, Caerdydd a Chasnewydd.

Mewn gwlad ddwyieithog fel Cymru, lle mae'n naturiol ac yn ofynnol i bawb ddysgu'r Saesneg sy'n fyd eang ei defnydd, mae'r rheidrwydd i ddysgu a defnyddio iaith carfan leiafrifol o'r boblogaeth ac iaith sydd wedi ei chyfyngu o ran defnydd i dir Cymru yn dibynnu ar wahanol gymhellion.

Eto o ran arwynebedd mae ffermydd defaid yr ucheldir yn defnyddio tros draean o dir Cymru.

I ddenu adar i dir yr ysgol, gallwn nid yn unig ddarparu bwyd ond blychau nythu addas hefyd.

Tyddyn gwag ar dir ei thad, yn uwch i fyny'r mynydd, oedd Llety'r Bugail.

Roedd unrhyw dir llygredig i fod yn ddiogel cyn i'r parc gael ei agor.

Defnyddir bron yr holl orlifdir gan ffermwyr lleol, yn bennaf yn dir pori ar gyfer eu defaid a'u gwartheg.

Hêd y gwcw, gwna un siwrne, Hêd ymhell i'r dwyrain dir, Dal ar linell haul y bore, Ar dy aden dal yn hir; Gerllaw Tigris, er mor anodd, Dyro gân o gôl y gwynt, Yn yr anial, yno tawodd Un a ganodd lawer gynt.

Priododd yr Iarll aeres Walter Vaughan a thrwy hynny dod yn berchen llawer o dir ym Mhorth Tywyn.

Mae gwres a goleuni o'r haul yn goleuo and yn twymo eangderau mawr o dir a mor bob dydd, gan roi hanfodion bywyd iddynt.

Doedd y morwyr ddim yn or-hoff o gicio'u sodlau ar dir dieithr.

Ymlaen rwan, ynta' am Cwrt Isaf, sydd â'i dir yn rhedeg i fyny i Moel Hebog.

Ac am nad oedd lle yn eu cynlluniau i'r teuluoedd yma nid oedd lle iddynt mwyach ar y mynydd-dir, eu cynefin, eu cartref.

Erbyn canol Medi roedd tynged y mynydd-dir hwnnw wedi'i selio.

Ddydd Gŵyl San Steffan, bythefnos yn ôl pan oedd y byddigions yna yn cerdded yn drahaus dros dir y fferm, roedd yna un a arhosodd yng nghysgod y coed.

Cefais yr argraff o'r hyn a wyddwn fod cymaint o hap a siawns yn perthyn i hanes y teulu nes rhyfeddu fy mod ar dir y byw o gwbl a'm bod yr hyn oeddwn.Roedd fy chwilfrydedd yn fawr.

Yr unig fwriad yn y fan hon yw cynnig rhai syniadau sy'n effeithio ar dir yr ysgol.

Os torrodd y modernistas trwy dir gwyryf yn eu harbrofion gyda mydrau newydd, a chydag ieithwedd a ddaeth o Ffrainc, gwnaeth beirdd y pum a'r chwedegau yng Nghymru rywbeth tebyg gyda'u defnydd o'r vers libre.

Pa fodd y rhowch chwi gyfrif am eich tenantiaid truain?" Yn yr un ysbryd, gadawodd Wroth elw tair acer o dir a brynasai ym mhlwyf Magwyr i fod yn rhodd flynyddol i ddeuddeg o dlodion Llanfaches.

Da gennyf dy weld yn dal dy dir hefo'r gŵr bonheddig.

Mae Gogledd India o ffenestri'r tren yn hollol fflat, gyda pheth coed, ond hefyd yn dangos cryn effaith y 'Chwyldro Gwyrdd', oherwydd mae'r rhan fwyaf o'r tir yn dir ar.

Ochr yn ochr a chanu modern yn Gymraeg, mae yna, yn epigau'r Eisteddfod ac yn ymarferion barddol y talyrnau a'r ymrysonfeydd, grefft arbennig sydd ambell dro yn codi i dir celfyddyd ond yn amlach yn syrthio beth yn is.

Dyma dir a fu'n gartref i gyndadau'r fro a'r cylch, rhai ohonyn nhw â charreg neu golofn i nodi'r fan, ac eraill â dim ond tywarchen las yn orchudd.

Go brin bod neb ohonom wedi peidio â rhyfeddu at ei gadernid wrth wrando ar yr araith a wnaeth pan gamodd ar dir rhyddid unwaith eto.

Jones yn Y Winllan Wen (dyddiadur Stephen Hughes), a chan Nansi Selwood mewn nofel sy'n mapio ardal newydd ac yn creu naws hyfryd gyda'i thafodiaith, sef Brychan Dir.

Yr ymwybyddiaeth honno oedd yn y fantol bellach ac nid y darn o dir a elwid ar fap yn 'Gymru'.

Cychwynnodd y ddadl ar dir y gwahaniaeth rhwng clasuraeth a rhamantiaeth ac ymledodd gydag amser i gwmpasu trafodaeth ar werthoedd moesol.

Ond ar hyd y ffin ei hun 'roedd llain o dir yn glir o goed.

Mewn cyfres o erthyglau i'r Tyst ar Fonedd Dyn' aeth ati i amddiffyn syniadau Tom Nefyn am ymgnawdoliad ar dir esblygiad gan ddal ar y cyfle yr un pryd i amlinellu'r hyn a olygai 'traddodiad' iddo yntau:

Mae ei holl adwaith i'w amgylchfyd, fel y portreedir ef, yn arwydd pendant o'i benderfyniad i ddal ei dir ac o'i allu i ffynnu ymysg lladron a thaeogion.

Erbyn diwedd y bedwaredd ganrif ar ddeg yr oedd y gwahaniaethau technegol rhwng Sais a Chymro a rhwng rhydd a chaeth yn llawer llai grymus nag y buont: y gwahaniaeth arwyddocaol bellach oedd hwnnw rhwng y rhai a lwyddai i gynnull tiroedd ac adeiladu ystadau a'r rhai a fethai wneud hynny ac a gâi eu gwthio tuag at y cyflwr o fod yn llafurwyr di-dir.

Er fy mod yn gwybod yn eithaf da sut dir sydd yno.

Ers pedair mil o flynyddoedd, maen nhw wedi byw yn y mynydd-dir rhwng Môr Caspia yn y dwyrain a'r Môr Canoldir i'r gorllewin.

Fel yr enillai'r Saesneg dir croeso a bri ar bob llaw, haerai'r beirdd fwyfwy fod serchiadau'i chynefin yn dynnach nag erioed am y Gymraeg.

Yn y llun fe welir darn helaeth o dir gwastad o boptu'r afon.

Roedd Mr Gorbachev, ac yntau ddim ond yn arweinydd ers ychydig fisoedd, yn bendant am brofi y gallai ddal ei dir heb adael i'r Americanwr ei fygwth.

Os byddai planhigfa o goed derw neu ffawydd neu gyfuniad o'r ddau ar dir y plas elem yno gyda phartner i ogrwn y deilbridd addas fyddai yn drwch danynt a'i storio mewn adeilad ar gyfer amser o angen.

'...' , Cyfeddyf fod Hridesh ar dir i gael ei ordeinio.

Efallai y buasai'r llys wedi derbyn cynllun Ynot Benn ar dir economaidd.

Cadwai'r bobl geffylau a gwartheg, defaid a chŵn, ac arferent drin rhyw ddarn o dir cyfleus yn agos i'r ddinas a chodi ŷd arno.

Mae hyn yn adlewyrchu'r ffaith fod cyfran uchel o dir Cymru'n cael ei ddefnyddio i gadw defaid a'r ffaith ei bod yn bosib cynnal rhifau cymharol uchel o ddefaid ar y tiroedd hyn.

Y rheswm am hyn yw fod y GEM GANOL yn rhyw fath o Dir Neb lle yr ydych ar eich pen eich hun, yn gorfod defnyddio eich dyfeisgarwch a'ch talent eich hun i wrthsefyll ymosodiadau eich gwrthwynebydd.

Mae amryw o chwedlau am gewri ar y mynydd-dir hwn.

Fe all unigolion neu grwpiau bychain o blant fod yn gyfrifol am un sgwâr o dir.

Gwelid ambell un allan gyda'i wedd ddechrau'r gwanwyn, yn aredig ei dir, ac yn hanner gobeithio y caent aros wedi'r cwbl.

Welais i ddim mo lefel y dþr cyn ised yn Llyn Llydaw ers tro byd, roedd llathenni o dir sych rhwng y cob a'r llyn.

Codwyd ffens o gwmpas llain o dir ychydig yn nes ymlaen lle bu sefydliad Ecoleg Tir y Cyngor Gwarchod Natur yn ymchwilio i ffordd o fyw ac arferion pori defaid cyntefig, Soay.

Roedd y cwbwl ar dâp - y dagrau, y gweiddi, menyw'n llewygu dan y gwres a'r emosiwn, wynebau oer a gynnau cadarn y milwyr Israelaidd, a baner y wladwriaeth Iddewig yn chwifio'n herfeiddiol ar dir y daeth yn amlwg imi nad oes ganddynt y bwriad lleia' o'i ddychwelyd i'w wir drigolion.

Dal ei dir a wnai'r cawr ond gyda'i wen yn crebachu'n gyflym.

Penodwyd pwyllgor i chwilio am gerrig a chafwyd rhai pwrpasol yn Nant y Felin a Chae yr Hendy ar dir Hafodymaidd a'r cornelau yng Nghraig Iwrchen.

Dywedir i Gadog fod yn berchen ar ddarn o dir ar lan yr afon Liffey, yr afon y gorwedd Brên drosti er mwyn ffurfio pont i'w wŷr.

Mae rhannau eraill yn amlwg yn dir pori gyda defaid a gwartheg yn bwyta'r olaf o dyfiant yr haf.

Ym mhlwyf Coedana y mae'r ffrydiau sy'n ei bwydo, ac y mae ei llednentydd yn traenio cryn dipyn o dir Canol Môn.

Yn ei awdl mae T. Llew Jones yn cynnig portread rhamantaidd o dir a phobl y gorllewin.

Ychydig iawn o dir Cymru sy'n y graddau uchaf, gyda chyfran helaeth felly yn dir o ansawdd isel o ran ei ddefnyddioldeb amaethyddol.

Yr adeg honno y cyfan a oedd yn angenrheidiol oedd llygad am dir da, a phastwn enfawr i roi'r farwol i'r sawl oedd ar y pryd yn berchennog y tir hwnnw.

Byddai'r ffordd dramiau hon yn mynd â'r glo draw hyd dir Penllwyn ac yna gadewid y tramiau i lawr i'r gwastadedd gan ddefnyddio'r Main & Tail, ac yna'r dair milltir i lawr at afon Gwendraeth.

Dywedodd fod yr ysgol wedi troi anialwch yn dir ffrwythlon y byddai unrhyw ffermwr yn falch ohono.

Roedd angen mesurau arbennig hefyd i ymdrin a diadelloedd sy'n pori ar dir comin.

Roedd Owain wedi ffraeo gyda Reginald Grey ynglŷn â darn o dir.

Bu rhai dylanwadau gwleidyddol ac etholiadol yn abl i rannu'r etholwyr yn eglwyswyr a chapelwyr ar dir hollol wahanol i enwadaeth.

Ac yn wahanol i'r ynysoedd bychain a oedd yn wlyb a chorsiog, mae'r darn hwn o dir yn hollol sych.

Roedd Harry Hughes Williams yn baentiwr talentog a brwd o dir a daear Gogledd Cymru, ond mae ei ddiymhongarwch yn gur pen i'r hanesydd celfyddyd a fynn sôn amdano.

Roedd llwythau cyntefig yn ymwybodol iawn o'i allu dir- gel, ac addolent hwy ef fel duw.Wrth i ddyn ddysgu mwy am ei fyd, ceisiodd ddeall a dysgu mwy am yr haul, gan arbrofi llawer er mwyn esbonio'i ryfeddodau.

Dim ond i Eli ddal ar dir y byw am dri mis caiff angladd a charreg wrth ei fodd.

Er mawr syndod, er bod byw fel hyn yn ymddangos yn ganwaith gwell na marw o newyn ar dir diffaith, roedd nifer fawr o bobl wedi cerdded yr holl ffordd yn ôl i'r gogledd.

Meddai ei deulu dir yn yr hen Forgannwg yn ogystal.

Amser maith yn ôl yr oedd Tonle Sap yn fraich o'r môr, ond gyda threigl y blynyddoedd ymffurfiodd y llaid a gludid gan yr afon i lawr i'r môr, yn ddarn o dir ar draws genau'r afon a chaewyd Tonle Sap i fewn.

Pan gyrhaeddi dir rwyt ti bron wedi ymlâdd yn llwyr.

Fe fu'r ddau hyn felly yn dadlau ynglŷn â darn o dir gerllaw'r harbwr a'r ddau yn dweud "Fy eiddo i yw hwn." Arweiniodd hyn at achos llys costus dros ben a'r Iarll a gafodd y dyfarniad, fel y gellid rhag-weld.

Y mae'r grwp erbyn hyn wedi hen ennill ei dir ac wedi profi ers blynyddoedd ei fod yn creu sain unigryw.

Fe'i gwelais gyntaf un min nos braf ym mis Mehefin ar dir sych uwch clogwyni'r môr ym mhen dwyreiniol yr ynys.

Steddwch!" O'i eistedd ceisiodd wrthwynebu ar dir arall.

Felly, rhaid i ddarn o dir agored ger y fynedfa wneud y tro; mae hyd yn oed edrych ar 'y caeau cachu' yn ddigon i godi cyfog.

Eleni, torrodd y chwiorydd dir newydd mewn ymdrech i godi arian ar gyfer coffrau'r eglwys.

Dringodd nifer o'r morwyr i lawr atynt, penderfynodd y capten ac Ibn eu bod hwythau hefyd ag awydd rhoi troed ar dir sych wedi wythnosau ar fwrdd drewllyd y llong a blas yr heli ar bob dim: 'Lle ydan ni?' Ibn ofynnodd y cwestiwn wrth wylio'r lan yn nesa/ u: 'Tuscani.' Atebodd un o'r morwyr cyn ychwanegu: 'Dwi'n meddwl.' Ond doedd Ibn ddim callach.

Dywedid y gallai un o'i gyndeidiau gerdded ar draws y sir heb roi ei droed ar dir neb arall.

Tyddyn pymtheg erw o dir gwael mynyddig oedd y Ffridd Ucha, tyddyn rhy fach i gynnal teulu, hyd yn oed yn nechrau'r ganrif.

Gadawodd hyn Sheffield gyda llawer o dir diffaith, ardaloedd lle nad oedd gwaith a lle 'roedd natur yn graddol adennill ei thir.

Ond 'roedd gwledydd eraill wedi dechrau gwneud dir yn rhatach, a dechreuodd ffatrioedd Sheffield gau.

Adeiladwyd hwn ar dir a gafwyd gan Owen Roberts, Ty'n Pant, a phregethwyd ar ei agoriad gan y Parchedigion Thomas Charles a Ffowc Evans.