Gwnaeth y Priodor ei orau glas i guddio'i ofn tan haenen o ymresymu llee%nog ynglŷn â natur pechod a'r modd y dewisodd Duw ddatguddio'i hun i'r ddynoliaeth.

Dyma arwyddocâd athrawiaeth y ddwy natur mewn perthynas â'r iawn, mai Duw sy'n gweithredu er iachawdwriaeth ei bobl gyda Iesu, fel Mab Duw, yn cyflawni'r goblygiadau dynol tuag at y Tad.

Byth er y dydd hwnnw y bu'n dyst anfodlon i foddi Betsan, mynnai'r hen wreigan ymwthio i'w ymwybyddiaeth, yn enwedig pan dueddai i'w gysuro ei hun fod popeth yn llaw Duw.

Yn y cyfarfod gweddi yn gweddio'n effeithiol yr oedd y brawd Peter Williams, Mount Pleasant, ac yr oedd Ysbryd Duw yn ei ddefnyddio ef i'w waith trwy ei weddi, oblegid fe ddywedodd eiriau a afaelodd yn enaid rhai oedd yn gwrando arno, ac yn eu plith yr oedd Richard Owen, Y Waun (ifanc pryd hynny), Owen George Jones ac eraill.

Pwysig iawn hefyd oedd cwlt y Forwyn Fair a'r saint, a ystyrid yn gyfryngwyr (ychwanegol at Grist) rhwng dyn a Duw.

Yr oedd canran uchel ohonynt (saith deg y cant) y tu allan i'r eglwysi, ac i'r mwyafrif llethol roedd y gair 'Duw' yn gwbl ddiystyr, a'r goruwchnaturiol yn ddeimensiwn cwbl afreal.

Y mae gwyr y Beibl yn mynnu fod Duw'n ddyrchafedig goruwch ei gread.

iii) i ddatblygu credo a ategai mai Duw yw creawdwr y byd, a dilysrwydd ymgnawdoliad Crist.

Cawn gyfle hefyd i ddeisyf arweiniad Duw ar y ffyrdd priodol i adnewyddu ein gwasanaeth a'n cenhadaeth iddynt.

Ateb y Beibl yw, i wasanaethu Duw ac i'w ogoneddu yn ein holl weithgareddau.

Ond roedd yntau wedi derbyn ers blynyddoedd lawer, heblaw Duw a'i angylion, fod yna ysbryd arall, yn syrthiedig ac yn dywyll aflan, ond yn wir.

Pwrpas y cyfan oedd herio'r holl gamweddau a oedd yn rhwystr i'r Iddewon gyflawni eu priod genhadaeth yn y byd, datguddio daioni Duw nid trwy eiriau'n unig ond trwy lafur enaid.

Prif nodwedd y diwinydd da yw ei allu i ddatgan bod Duw yn fwy nag unrhyw ddehongliad ohono: prif nodwedd y gwleidydd da yw ei allu i ddangos bod gwleidyddiaeth iach yn fwy nag unrhyw athroniaeth wleidyddol.

Arglwydd ein Duw, meistr y canrifoedd, eiddot Ti y flwyddyn newydd hon.

Daeth ataf a rhoi ei law ar fy ysgwydd yn ei ddull cu a thadol (a bu ei gyffyrddiad grasol yn help nid bychan i mi ddeall ystyr seicolegol 'tadolaeth Duw', reit siwr).

Holl ddigwyddiadau'r noson cynt; breuddwyd llygad Duw, ei chynnwrf gyda'i thad, ymdrech y gof i ymgrogi a nawr eto llais bach Robin a llythyr Hannah.

Fel y dywedodd Golygydd Y Cymro mewn cyswllt arall, "Yr eliffant a'r morfil yn unig o holl greaduriaid Duw sydd i'w cadw, fe ymddengys." Yr oedd y dwr llwyd yn fy mhiser yn dechrau gloywi tipyn erbyn hyn; dechreuwn sylweddoli nad diben coleg diwinyddol oedd wynebu problemau trydanol yr oes, ond rowndio'r traddodiad fel llechgi, "heb ofal am y defaid"; un o ddyfeisiadau'r Ffydd i ffoi rhag ffaith, mewn gair.

'Pa ryfedd', meddai Wiliam Llŷn am ddisgynyddiaeth hynod un o'i noddwyr, 'fod y profiad, ag urddas Duw, yn gwreiddio stad'.

Yr oedd Iesu wedi ei anfon yn llysgennad y Duw goruchaf.

Hawliai Israel fod Duw wedi'i dewis o blith holl genhedloedd y ddaear yn forwyn iddo, yn genedl etholedig.

Anfonodd Duw ei Fab Iesu i'r byd yn gyflawn o'r bywyd perffaith i'n dysgu amdano ac i'n gwahodd bawb, gwerinoedd yr holl ddaear ,i mewn i'w Deyrnas ei Hun." Oblegid ei fod yn gweld "Gormes gyfalafol-imperialaidd yn caethiwo plant y Tad yng Nghymru ac yn eu difreinio%, meddai Gerallt Jones, "Y mae'n genedlaetholwr Cymraeg o Gristion".

Ond os gadawn ni i foroedd gallu a chariad Duw olchi trosom a thrwom, gall y rhieni drawsnewid unrhyw sefyllfa a rhoi nerth arbennig i ni i gario ymlaen a brwydro, beth bynnag yw tristwch neu ddigalondid yr amgylchiadau.

Gwenent wrth ei gyfarfod a dysgodd hyd yn oed eu plant mai da yn wir, oedd Duw, i anfon dyn tebyg i'w mysg.

Y prif gwestiwn oedd nid sut allai Duw, yn rhesymegol, lwyddo i ddod yn ddyn, ond sut allai dyn marwol ennill anfarwoldeb neu ddyn pechadurus gael ei gymodi â'r Duw sanctaidd?

"Duw, 'di hyn ddim byd," medda fo.

Am y dywaid ynddo, 'Nad ydyw Crist i'w addoli fel Duw-ddyn'.

Y mae realiti pechod dyn, a'r dieithrwch, sy'n ganlyniad hynny, rhwng Duw a dyn, yn cael ei gydnabod yn gyffredinol drwy'r hen Destament.

Yn y dyn hwn 'roedd Duw wedi ymgnawdoli.

Wedi'r cwbl, os ydi'r Beibl yn dweud bod 'Oen Duw' yn gallu gwneud 'hyd yn oed i'r gwynt a'r môr ufuddhau iddo', pwy ydan ni i feddwl mai dim ond ar gyfer dynol ryw y crewyd neges y Nadolig.perygl yn sbaen bob eynon tud.

Trwy'r Ysbryd y caiff yr egwyddor hon ei mynegi a thrwy'r Ysbryd hefyd y caiff y credadun gyfrannu yng ngwaith gwaredigol Duw ar ei ran.

Angkor oedd yr ymerodraeth a ddaeth i fri ar ddechrau'r nawfed ganrif pan deyrnasai Jayavarnam yr ail a addolid fel duw tra'r oedd eto'n fyw.

Mor syfrdanol yw dy gariad, Arglwydd ein Duw!

Roeddynt erbyn hyn wedi colli golwg ar gyfarfod y Nant y noson gynt, ac fel roedd Ysbryd Duw wedi bod yno yn codi dynion o'r newydd i afael yng nghyrn yr aradr.

Pan ddywedodd hi fod yn ddrwg ganddi am farw John, meddai, 'Yn enw Duw, peidiwch â sôn dim am y diawl'.

Gall ildio i demtasiwn, a gall trwy ei ddallineb ei hun ddilyn llwybr anghywir, gan fethu a chanfod beth yw arweiniad Duw ar ei gyfer.

Ond y mae'r Gwaredwr wedi cyflawni holl ofynion cyfiawnder Duw - Ef yw'r annwyl Fab yn yr Hwn y mae'r Tad wedi ei fodloni.

Yr ecsodus o'r Aifft a brofai fod Duw trosti; a'r ecsodus yr un fel a ysbrydolai Israel i gredu y cai waredigaeth ddwyfol yn niwedd amser.

Un o'r pynciau sy'n codi anhawsterau i lawer o Gristnogion yw arweiniad Duw.

A hynny oherwydd mai gwaith Duw yw'r cwbl.

Darparodd Duw, yn ei oruchwyliaeth drugarog, ffyrdd i ddileu'r halogiad hwn drwy aberthau penodedig, fel y'u nodwyd o fewn i'r ddeddf Iddewig.

Os nad oes, mae o leiaf dwy ffactor y gellir eu hystyried:- (a) Mae'r hyn a wnaeth, wedi ei wneud pan oedd yn blentyn y byd hwn, yn ddieithryn i wladwriaeth Israel Duw, ac o dan lywodraeth tywysog llywodraeth yr awyr.

Yn allanol, yr oedd yr hen argyhoeddiadau'n dal - roedd Duw yn ei gapel, a'i law ar y llyw yn ddi-sigl.

Cytunwyd i'w holi â'r cwestiwn oesol, "A oes Duw?" Heb eiliad o betruster daeth yr ateb.

Yr ydoedd proffwydoliaeth, y diwrnod hwnnw, a'i bwyntil yn argraph ar galchiad pared parlyrau y palasdai acw, - `Mene, Mene, Tecel, Upharsin!' Mene, - `Duw a rifodd eich brenhiniaeth, ac a'i gorffennodd.' Tecel, - `chwi a bwyswyd yn y glorian, ac a'ch caed yn brin.' Peres, `Rhanwyd eich brenhinaeth!' Ac erbyn hyn, y mae y broffwydoliaeth yn cael ei chyflawni mor gyflym ag sydd bosibl.

Deued pob un â'i aberth; ac os cawn ni Ysbryd Duw gyda ni i wneud y gwaith, a bod yn un gyda'n gilydd, ni gawn rywbeth mwy na'r can mil - yr Ysbryd hwnnw i ddefnyddio y can mil i weithio.

Caiff fod newyn mawr ym Mrycheiniog ac felly fe weddia'r sant am gymorth Duw.

Ar y llaw arall, os ydych chi'n credu yng ngwyrth creu'r byd, yn credu bod Duw wedi rhoi ei unig blentyn yn rhodd i geisio achub dynoliaeth, a chredu bod y Nadolig, boed y dyddiad yn gywir ai peidio, yn gyfnod o glymu hyn, a'r byd a'i bethau yn glosiach at ei gilydd, yna nid peth gwirion ydi meddwl bod gan pawb a phopeth ar wyneb y ddaear ran yn yr ŵyl.

Cwestiynau fel 'Gan bwy, wrth bwy, ac o dan ba amgylchiadau y llefarwyd y geiriau a ganlyn - "Ai gwir yw, y preswylia Duw ar y ddaear?" "Ai ceidwad fy mrawd ydwyf fi?" "Ai cyfreithlon rhoddi teyrnged i Gesar?" neu - 'Ysgrifennwch nodiadau ar Feibion y Proffwydi, Jehofa Jire, Salome, Cleopas.'

Wedyn ceir dau hanes am ddyfod o Faelgwn Gwynedd, ac yn ddiweddarach ei fab, Rhun, i ddiffeithio Gwent ac adroddir sut y'u trechwyd gan Gadog trwy gymorth Duw.

Oni ellid cynnwys prydferthwch, rhyddid, pechod, dyn a Duw, y tu mewn i'r rhwydwaith hwn, rhaid dyfarnu eu bod yn afreal.

Ar sail hyn y cymodwyd dyn â Duw: 'Fe'n cymodwyd â Duw trwy farwolaeth ei Fab trwy'r hwn mae gennym y cymod' (Rhuf.

c) angori ei syniadau yn gadarn o fewn meddylfryd Beiblaidd, gan danlinellu'r ffaith mai'r un Duw a greodd y byd ac a achubodd y byd.

Yn ogystal â bod yn rhagrith, yr oedd pregethu athrawiaeth yn aneffeithiol ac yr oedd hyn o'r pwys mwyaf i w^r a gredai nad oedd dyletswydd arall gan y pregethwr ond achub eneidiau: "Pregethu yr efengyl yw y peth gwerthfawrocaf yn y byd, y tu hwnt i bob cydmariaeth; a hyny sydd am mai ordeiniad Duw ydyw, trwy'r hon y casgl ei bobl o fysg y cenheloedd".

Ni eill na Duw na Morgan Llwyd ei drin fel y myn.

Mae Duw o'u plaid.

Ni all anogaethau i wneud daioni, nac addewidion am faddeuant Duw fyth fod yn ddigon i buro dyn o'i bechod.

Ond ofer fu fy ngwrando i, ef yn unig a glywai lais Duw yn Nhrefeca Mor dda fyddai cael gair oddi wrthyt.

Mae'n addas inni ein cyflwyno ein hunain, ein teulu, ein ffrindiau, ein hardal, a'n gwlad i'r Duw trugarog sy'n cofio mai llwch ydym ac yn ein cylchynu â'r gras a ddatguddiodd mor ysblennydd inni yn ei Fab, Iesu Grist, sydd yr un ddoe, heddiw ac am byth.

Unig bwrpas y tai cyrddau a godwyd yn yr ardal ar ddiwedd y ddeunawfed ganrif a dechrau'r bedwaredd ganrif ar bymtheg oedd bod yn fannau cyfarfod i ddynion gael clywed Gair Duw yn cael ei ddehongli.

Ewyllys Duw a reolai Ragluniaeth, a'r Ysgrythur oedd datguddiad yr Ewyllys honno.

Y banyan yw coeden sanctaidd yr Hindu gan fod y duw Vishnu wedi ei eni o dan un.

Amlyga elfennau athronyddol i'r stori gyda'r naratif yn y person cyntaf, a'r person hwnnw (yr awdur, o bosib, ond nid o reidrwydd) yn rhoi ei hun yn sefyllfa Duw gan ddweud mai fel hyn y mae Duw yn edrych ar bawb o ddydd i ddydd ac fel hyn y gall brofi ein camweddau inni ar Ddydd y Farn.

Yn union fel y cymerodd Duw ddyndod arno'i hun yng Nghrist, ni chyll dyn ei ddyndod wrth ymuniaethu â Duw trwy ffydd.

Y mae'r angen am gymod rhwng Duw a dyn yn codi o gyflwr pechadurus dyn, a'i anallu hollol ddiymadferth i fedru gwneud dim o'i ran ei hun.

Duw a ŵyr pam y poenai amdani.

(g) Mae'n Duw ni yn ddigon mawr i ddelio â'n camgymeriadau ni mewn modd fydd yn ogoniant i'w enw Ef, ac yn gysur i ni.

A Duw a ddywedodd, 'Bydded goleuni'.

Yn Oed Crist daeth Duw Israel yn Dduw yr Hollfyd, daeth Agorwr y Mor Coch yn Awdur gwaredigaeth pawb.

Ond ar yr un pryd, er mwyn i'r iawn fod yn effeithiol er adfer y berthynas â Duw, 'roedd rhaid i Dduw yntau fod â rhan yr un mor ganolog yn y broses.

Yn ôl yr hen Asteciaid; duw'r aer, Quetzalcoatl - leciwn i ddim bod yn fam iddo fo yn gweiddi arno fo o ben drws cefn tū am i swpar - ddaeth â hadau'r goeden Cacao o Baradwys i'r ddaear.

Aberthau Duw yw ysbryd drylliedig; calon ddrylliedig ac edifeiriol ni ddirmygi, O Dduw.

Mwynhaodd y sylw a llithro'n ôl i'w blynyddoedd melyn - cysgu yn yr un ystafell fechan lle y gwelsai wyneb Duw yn y lleuad a chlywed Evan Moses yn mwmian am Ei gartre i fyny rywle yn yr awyr.

Fel hyn ceir yr argraff o annoethineb a difrawder parhaus dyn ochr yn ochr ag amynedd a dyfalbarhad parhaus Duw.

Yn ychwanegol at y ddau brif syniad hyn am bechod ac iawn, y mae yna ddarnau unigol o fewn i'r Hen Destament sy'n dangos yn eu ffordd eu hunain ddirnadaeth unigryw o'r agwedd hon ar berthynas Duw a dyn.

Ond gwaedd y gorthrymedig o'r diwedd a ddyrchafodd at Dduw o blegid y caethiwed - A Duw a glybu eu huchenaid hwynt.

Nid gweddus felly difri%o saint Duw, ni waeth i ba enwad y maent yn perthyn.

Gweddi: Rho ddygnwch a dyfalbarhad i ni, ein Duw, a rho ysbrydoliaeth gobaith.

Nid unawd enaid yw emyn, ond rhan o gytgan cor nas gall neb ei rifo na'i weled gyda'i gilydd - ond Duw.

Yr hyn yr oedd yn ei boeni oedd pregethu'r efengyl gan rai nad oeddynt wedi profi Duw yn eu calonnau.

Heb hwnnw ni allwn ryngu bodd Duw.

Teimlai Pamela fod barn Duw wedi ei chyhoeddi yn ei herbyn hithau y noson honno a'i bod yn ei chlywed o enau Dowdle.

Nid ydym wedi cael un Binney i'n dysgu i blygu yn wylaidd syn yn yr olwg ar y 'Goleuni Tragwyddol', nac un Alford i'n galw gyda 'Forward be our watchword' i adael ofn y diffydd, a gweled goreu Duw a dyn yn y dyfodol; ac ni chawsom un Newman i weddio gyda ni am arweiniad yr 'hawddgar oleuni'.

Clywn hefyd am y 'Galileaid' a garai ryddid, yn ôl Josephus, ac na fynnent barchu neb ond Duw fel eu Harglwydd.

Trosglwyddwyd cyfres hynod boblogaidd S4C i bobl ifanc, Pam Fi Duw? yn llwyddiannus iawn i'r radio.

Ond pa ffordd bynnag y dee%llir iachawdwriaeth ni welir agwedd drugarog Duw at bechaduriaid fyth fel canlyniad y broses, ond fel ei achos a'i ffynhonnell.

Yng Nghrist 'roedd Duw wedi dod yn ddyn.

Ynddi adroddir hanes y bardd 'mewn capel llwydaidd' yn gwrando ar hen bregethwr yn annog rhinweddau diweirdeb a hunanddisgyblaeth yn enw 'y Duw fu ar y Pren'.

Bellach, dan ddylanwad Genefa, y mae wedi cefnu ar ddulliau rhydd Luther a Tyndale a welir yn Kynniver llith a ban ac amcanu at gyfieithu 'air yn ei gilydd' i'r diben, fel yr eglurodd mewn nodiad Saesneg yn y Llyfr Gweddi, 'i air Duw ei hun aros heb ei lygru na'i dreisio o genhedlaeth i genhedlaeth'.

Ac er y trawsnewid hwn ar yr ystyr, mai Duw ac nid y troseddwr sy'n aberthu, eto defnyddir yr hen dermau, offrwm, dyhuddiad, iawn, cymod, yn ogystal â thermau mwy penodol megis "dydd y cymod" neu'r "Pasg", a'r rhain oll â rhyw gyfoeth o ystyr ynddynt i bob Israeliad.

Duw a ŵyr pa ddrwg y gallai ef 'i wneud i ti 'tase fe'n mo'yn.' 'Mae e Gary wedi ymaelodi â'r ATC yn yr ysgol hefyd.' 'Pwy feddyliai - yr Army Training Corps yn eich ysgol chi o bob man.

Na ato Duw i'r fath aeaf ddychwelyd eleni.

Sefydlu cyfamod Duw.

Er hynny, mae'r cread yn tystio i fawredd Duw.

fyddwn ni ddim yn gwybod popeth am arweiniad Duw ar ddechrau siwrnai.

Mae deunydd pennod gyfan yma - Pen-arglwyddiaeth Duw, Ei ewyllys i ni ddyfod i edifeirwch, i ni gael ein sancteiddio, i ni ddwyn tystiolaeth i'w enw etc.

Yn wir, fe'i gosodwyd i fod yn dyst yn y byd i ddaioni a gras Duw.

Trwy ymuniaethu â dyn a chymryd arnoi'i hun holl etifeddiaeth ei bechod a'i gondemniad, cyflawnodd Crist waredigaeth gostus a barodd ei gymodi â Duw.

Tybed nad ydyn ni, rai ohonon ni, yn edrych ar air Duw fel print mân nad yw'n berthnasol i'n taith ni trwy fywyd?

Yna sylweddolodd mai ei hunanoldeb hi a barai iddi hi goleddu'r fath deimladau a dywedodd wrth ei Duw mewn gweddi fer, "Arglwydd, Ti sydd biau'r plant a'u cwrls.

Sôn am y drafodaeth rhwng Duw a'r enaid y mae Cradoc a'i amcan yw dangos cryfder aruthrol y rhwymyn cariad rhwng yr enaid a Duw.