Peth da, a digemeg hefyd, fyddai treulio orig min nos yn chwistrellu dwr glân ar y coed a'r llwyni ffrwythau newydd eu plannu.

Hynny yw, y wynebau sy'n gwasgu at ei gilydd wrth reoli bwrw dwr allan yn ystod y symudiadau nofio.

Ni allwn ond gobeithio na fydd yr hen Nessie yn tybio mai abwyd sydd yn y dwr ac yn neidio amdano.

Mae'r cirysau hyn yn gymorth i hidlo gronynnau o'r dwr wrth iddo lifo trwy'r ffilamentau ond ni wyddom yn fanwl sut y maent yn gwneud hyn.

EFFEITHIAU: AWYR, DWR, SWN UCHEL A DIRGRYNIAD Y TIR: Arolygir y rhain yn uniongyrchol gan y Grwp a chan Swyddog Iechyd yr Amgylchedd yr Awdurdod Dosbarth.

Adlewyrchiad o'r haul rywfodd ar y dwr a hwnnw'n creu goleuni ar ol i chi ddygymod a'r lle.

Pan ddeuai'r glaw trwm yn yr haf, byddai'r afon yn gorlifo, gan orfodi cannoedd o deuluoedd i ffoi o'u cartrefi rhag y dwr a'r carthion.

Roedd y llong yn gollwng dwr ac roedd yn rhaid i'r criw bwmpio ddydd a nos er mwyn ei chadw rhag suddo.

Mae gennym ninnau, Gymry, le i gwyno am y diffyg gofal a pharch y mae'r Ffrancod yn ei ddangos tuag at Lythyr Pennal Owain Glyn Dwr.

'Wel, 'nôl dwr berwedig 'te Nyrs, fel daru chi ofyn i mi?' 'Lle ceuthoch chi o?

Fel y dywedodd Golygydd Y Cymro mewn cyswllt arall, "Yr eliffant a'r morfil yn unig o holl greaduriaid Duw sydd i'w cadw, fe ymddengys." Yr oedd y dwr llwyd yn fy mhiser yn dechrau gloywi tipyn erbyn hyn; dechreuwn sylweddoli nad diben coleg diwinyddol oedd wynebu problemau trydanol yr oes, ond rowndio'r traddodiad fel llechgi, "heb ofal am y defaid"; un o ddyfeisiadau'r Ffydd i ffoi rhag ffaith, mewn gair.

Prif Ddigwyddiadau Hanesyddol Gwrthwynebiad gan bobl amlbleidiol i'r bwriad i adeiladu cronfa ddwr yng Nghwm Tryweryn i ddarparu dwr i Lerpwl, ond methiant fu pob ymgyrch.

Fe godais o'r gwely, gosodais botel dwr poeth ar y man priodol ac fe gymerais Aspirin i leddfu'r boen.

Gall craciau yn y selydd ollwng dwr i mewn fel y gallasai'r awdur fod wedi dysgu ar ei les yn y dyddiau cynnar.

Gwrthwynebiad gan bobl amlbleidiol i'r bwriad i adeiladu cronfa ddwr yng Nghwm Tryweryn i ddarparu dwr i Lerpwl, ond methiant fu pob ymgyrch.

Gwrthryfel Owain Glyn Dwr

Er enghraifft meddyliwch am ddau lawchwith ymlaen; wedi i un fod yn tyllu am sbel a'r llall yn troi'r ebill a rhoi dwr, maent yn penderfynu newid drosodd, wel gan fod y ddau yn llawchwith, mae'n rhaid newid lle ar y platform er mwyn i'r dyn sy'n taro fod yn ddethau, ond petai o'n medru iwsio'i law dde ni fuasai angen newid lle.

Ta waeth, roedd y profiad o ymdrochi mewn dwr cynnes iawn a gorchuddio pob modfedd o'm corff mewn mwd folcanig, meddal, du, tua throedfedd o drwch yn brofiad bythgofiadwy.

yn neidio yn y dwr neu'r cannoedd o adar sy'n byw yno yn canu'n braf.

Dylaswn fod wedi dweud eu bod yn gorfod iwsio dwr hefo'r tyllu yma er mwyn cadw'r ebill rhag poethi.

Fel a'r Deufalfiaid eraill sy'n medru nofio, megis y gregyn bylchog, mae'r llabedau mawr hyn yn gweithredu i reoli symudiad y dwr allan o geudod y fantell pan fydd yr anifail yn nofio.

Y mae rhannau helaeth o'r wlad heb na thrydan na dwr tap o hyd; ar wahân i'r aelwydydd cefnog, mae'r gweddill yn defnyddio glo i goginio, mangl wrth wneud y golch, a'r ciosg ar fin y ffordd os am wneud galwad ffôn.

Mawl i Ti, fy Arglwydd, am ein brawd nobl, yr Haul, Mawl i Ti am ein chwaer, y Lleuad, a'r sêr i gyd, Mawl i Ti am ein chwaer, Dwr...

Daethpwyd o hyd i'w gorff ar fin y dwr.

Fe'u huriai i ymwelwyr yn yr haf, ond ni yr hogiau lleol fynddai'n mynd a nhw ar y dwr ddechrau'r tymor ermwyn i'w coed chwyddo - eu 'stanshio' nhw ys dywedem.

Doedd gen i'r un syniad ar y pryd beth oedd y ffrwyth, ond wrth ei flasu y prynhawn hwnnw, a chael 'y nghyflwyno am y tro cynta i'r melwyn dwr, fe alle unrhyw un gadw'i caviar a'i siampên--ar yr eiliad honno, fedre dim byd melysach na brafiach fod wedi gwlychu 'ngwefuse i, ac roedd oerni a ffresni'r sudd yn adfywio ceg oedd yn boenus o sych.

Dim ond ambell adeilad sy'n dal i sefyll:mae ffrwydron cudd ym mhob man a does yna ddim dwr nac unrhyw gyfleusterau eraill.

Os yw bywyd ar unrhyw blaned i ddatblygu hyd at stad uwchddiwylliadol yna mae'n rhaid i'r blaned honno ymateb i dri o ofynion o leiaf; rhaid i'w chyfansoddiad cemegol fod yn debyg i un y Ddaear; rhaid i'w phellter o'i haul sicrhau bod tymheredd ei harwyneb rywle rhwng rhewbwynt a berwbwynt dwr; rhaid i'w haul fodoli am ddigon o amser er mwyn galluogi bywyd deallgar i ddatblygu, sef rhyw ychydig o filoedd o filiynau o flynyddoedd.

Mae priddoedd podsolig yn ffurfio pan fo dwr glaw yn cludo elfennau o'r haenau uchaf i'r haenau is gan greu proffil lle mae'r haenau uchaf wedi eu cannu ac yn asidig.

Amcan y cwrdd oedd ystyried cynllun arall a alluogai Lerpwl i gael y dwr heb foddi cartrefi.

Mae rhai o gwmpas sy'n ddigon pethma i godi cywilydd ar y diafol, ac maent yn dda ar eu gliniau yn y capel, er bod eu gweddiau cyn wanned a dwr'.

Fel y gwyddost ti, mae 'na bapur arall yn y dre' 'ma, ond maen nhw wedi methu dwad â fo allan wsnos yma - pibell wedi byrstio yno a'r dwr wedi difetha'u papur nhw.

Y môr yn gynnes a llawn heli cryf wrth inni nofio'n hyderus tuag at y dwr brown yn ein gwahodd ni tua'r traeth a gweld eglwys wen, fechan, ar y lan.

Mae Glas Cymru Cyfyngedig yn gonsortiwm o bump o gyfarwyddwyr, gan gynnwys Geraint Talfan Davies, cyn-reolwr BBC Cymru, a dau o gyn-gyfarwyddwyr Dwr Cymru.

Yn aml yr hyn a geir yw datganiad, digon angenrheidiol, fod yr economi yn rhannu yn naturiol yn dair rhan, ac os cydnabyddwn fod byd tu draw i'r dwr, pedair - yr enwog C + I + G + (X - M).

Pam roedd cymaint o'r Cymry'n barod i gefnogi Owain Glyn Dwr; i fentro eu bywydau i ymladd dros yr arglwydd hwn o'r Mers, heb wybod fawr amdano?

Wedyn, pan oeddwn yn nofio yn y dwr y cefais yr ateb.

Mae'r rhain yn gryf iawn, a rhaid eu gwanhau a dwr cyn eu defnyddio.

Tybiwyd ar un adeg mai dwr oedd crisial, wedi ei rewi mor galed fel na allai fyth dadmer.

Erbyn hyn mae WPD wedi cytuno i werthu Dwr Cymru i Glas Cymru.

Po arafaf y bo'r dwr yn anweddu, mwya'n y byd y bydd y crisialau.

Cwyd y ddau dwr ar y penrhynau i'n hatgoffa fod creigiau fel dannedd draig yn barod i rwygo llongau'n grybibion.

Dwr a thrydan ymlaen ac i ffwrdd bob munud heddiw.

Ond ar Santorini tywod du, folcanig, sydd dan eich traed ar y traethau - ond wrth ichi blymio dan wyneb y dwr, a'ch snorcel a'ch masg am eich pen, mae'r pysgod amryliw i'w gweld yn eglur mewn dwr glân a'i lesni eang yn ymestyn ymhell o'ch blaen.

'R'on i wedi ryw how feddwl, wedi i mi gyrradd Tu Hwnt i'r Afon, y baswn i'n ca'l cyfla i roi dwr i'r 'ffyla cyn mentro'r allt 'na.' Ond fe wyddai Obadeia, yn rhy dda, am fynych wendid y coetsmon a mentrodd ei atgoffa o hynny.

Câi driniaeth mewn ysbyty ar ôl pob curfa, ond nid oedd dim tynerwch i'w gael yn y fan honno ychwaith--mae'n disgrifio fel y câi ef, a rhyw ugain o ddynion eraill oedd yn dioddef gan effeithiau fflangellu, eu gyrru fel anifeiliaid gwylltion i'r môr bob bore er mwyn i'r dwr hallt losgi'r briwiau.

Fel hyn dewiswyd Iesu yn gynta' i fod yn Ben, Ar bob peth oll a gre%id mewn daear, dwr, a nen; A thrwy awdurdod ddwyfol i'w gostwng iddo ei hun, Fel corff mawr maith amrywiol oll ynddo Ef ei Hun...

Eisoes mae'r corff sy'n arolygu'r diwydiant dwr, OFWAT, wedi dweud ystyried cynlluniau Glas Cymru ar gyfer y diwydiant.

Roedd yn arferiad gan setwyr o chwareli ithfaen symud o le i le pan oedd y fasnach sets wedi arafu ac fe gawn fod amryw yn mynd dros y dwr o Drefor o dro i dro.

Gwelais y Capten druan fwy nag unwaith yn ceisio'u difa gyda dwr berwedig o'r gegin.

Roedd yna dwr o fechgyn ifainc oedd wedi tyfu i etifeddu, nid y ffydd yn yr egwyddorion a ddygai well byd i fyw ynddo, ond y Ffydd a ddywedai fod gobaith am fywyd tragwyddol.

Gall bod dau darddiad o'r enw Cardamine, un yn golygu berwr dwr oherwydd blas cyffelyb y dail a'r llall oherwydd ei allu honedig i leddfu anhwylder y galon.Cyfeiria'r pratensis at y gweirgloddiau.

Golygodd hynny waith codi'r gwrthglawdd i gronni'r llyn, gosod yr holl offer angenrheidiol i wneud dŵr llyn yn ddŵr yfed, ac yna rhychu'r Penrhyn ar ei hyd ac ar ei hytraws fel agor pennog i osod y pibellau mawr a'r pibellau man ohonynt i ddod a dwr i gyrraedd pawb.

Ymhlith y siaradwyr diddorol (gan gynnwys John Jones, Rhaeadr Gwy, a gyrhaeddodd ei gant oed) y bu+m yn sgwrsio â nhw, yr oedd un â chanddo stori ddiddorol am ei brofiadau fel labrwr yn helpu i adeiladu'r argaeau dwr.

Un o'u harwyr mawr oedd Owain Glyn Dwr ac maent wedi bedyddio pennaeth eu pyllau nofio yn Rhanbarth Nom yn 'Glyn the Swim.'

Hefyd, gan fod gwahaniaeth rhwng indecs plygiant aer a dwr rhaid fydd newid crymedd lens y llygad yn ogystal a datblygu chwarren arbennig ar gyfer cadw pilen y llygad yn llaith.

A gorfod i mi dalu i'r cythral am y dwr yn y diwadd.' 'Trochodd Nain Nyrs flaen ei bys yn un o'r pwcedi a dweud yn sarrug,' 'Tydi hwn yn oer fel rhew gynnoch chi.'

Monet yn dangos ei lun o lili men dwr.

Os defnyddir potel dwr poeth i dwymo'r gwely fe ddylid rhoi'r gorau i'r blanced drydan, oblegid gall y ddau gyda'i gilydd fod yn beryglus (a chysgu arnynt yn berygl ychwanegol).

Dwr a thoddiannau addas eraill.

Tua dechrau'r bymthegfed ganrif y seiliwyd, ymhlith eraill, brifysgolion hynaf yr Alban ac y ceisiodd Owain Glyn Dwr wneud yr un gymwynas â Chymru.

Os nad oes tanciau dwr parhaol ar fwrdd eich carafan (a dim ond yn y rhai mwyaf a drutaf y mae'r rheini), yna bydd raid i chi ymuno a gweddill y werin i gario'ch dwr iddi, a chario'r dwr wast yn ol i'r draen pwrpasol.

Draw dros y dwr eto o Fangor heibio i Fiwmares ac yna heibio i drwyn Penmon i'r Ynys Unig.

Mi gawson nhw'u rhyddhau'n ôl i'r dwr ar Draeth Sant Ffraid bnawn Sadwrn.

Ond gadewch inni fod yn onest a ni ein hunain; wedi tynnu corcyn go anodd o botel y mae o yn hytrach na throi dwr yn win.

Y canlyniad fu i'r llyw rhydd droi mewn cylch a tharo corff y llong a niweidio'r platiau a hynny yn gwneud i'r llong gymryd dwr.

Eto, nid oes arno angen rhai o'r organau synhwyraidd, er enghraifft y rhai sy'n cadw ei linell ochrol yn y dwr, ac ni fydd arno angen unrhyw synnwyr trydanol ar y tir.

Tra ar y dwr edrychodd y plant ar y coed yn tyfu i lawr bron at y dwr ochr Sir Fôn i Afon Menai, ac yna draw dros y dwr yr oedd mynyddoedd mawr Arfon yn rhengau cadarn.

Dyn, nid natur, sy'n gyfrifol am rediad y dwr fel mae yno heddiw.

Gellir gofyn, serch hynny, a ellir cyfnewid dwr am ryw doddiant arall.

Llenwch bowlen wydr gron fechan glir gyda dwr oer o'r tap.

Dro ar ôl tro ni allai wrthsefyll greddf wanwynol i geisio blas dwr yr Elwy ar y glannau.

''Neith sach peilliad ddim dal dwr na 'neith.

Cariai ei gwpan gyda'i dun bwyd mewn bag, a châi ei llond o ddwr poeth o gwt injian y bonc lle y digwyddai fod yn gweithio, yna fe wagiai hanner llond tun oxo o de a siwgwr yn gymysg ar ben y dwr a gosod ei law yn dynn dros y gwpan a'i hysgwyd yn iawn, ac er i'r dail fod yn nofio ar yr wyneb fe âi'r cwbl i lawr--ond y rhai a lynnai wrth ei fwstas.

Dewiswyd safle mewn dwr dwfn (Swnt Blasket, Iwerddon) gan y byddai hyn yn lleihau effeithiau cerrynt ac ymyrraeth gan rai'n chwilio am ddarnau i'w cadw.

Mewn egwyddor mae WPD wedi cytuno i werthu Dwr Cymru i Glas Cymru am £1.8bn.

Yr oedd dwy hwylbren sbâr wedi eu bolltio i'r dec ond cododd y moryn yr hwylbrennau a'r bolltiau fel bod dwr yn rhedeg i lawr i'r hats.

Dwr.

Yr oedd y llong yma yn gollwng dwr ac yn anffodus rhedodd i'r lan a bu'n rhaid cael gwaelod newydd iddi.

Mae Glas Cymru wedi dangos diddordeb mewn prynu Dwr Cymru unwaith o'r blaen.

Yn anffodus nid oedd y mêt wedi gofalu bod y gwenith oedd yn llwyth y llong y fordaith gynt wedi cael ei lanhau o gwmpas agoriad i'r pwmp, a phan geisiwyd pwmpio'r dwr allan nid oedd yn gweithio fel bod y llong yn llenwi â dwr.

Braf hefyd oedd nofio yn y dwr clir, glas.

Nid enwyd y rhan fwyaf ohonynt, ond fe enwyd ambell un bwysig, megis Yr Afon Newydd sy'n traenio'r dwr oddi ar wyneb y gors yng nghyffiniau Llangaffo.

Mae'r ffaith fod pobl gogledd Fflorens wedi mynd mor bell â gwerthu dwr yfed i'w cyd-ddinasyddion ym mharthau deheuol y ddinas (oedd heb ddwr o gwbl), a ffeithiau tebyg, wedi gyrru'r bechgyn i feddwl yn isel am drigolion y wlad hon, ac i edrych arnynt fel pobl sebonllyd, gynffonnaidd a diegwyddor.

Mae symudiadau dwr ar gramen y ddaear ac ynddo yn cymysgu mwynau gyda'i gilydd yn y ddaear.

suai'r lein wrth dorri'r dwr wrth iddo ruthro i fyny'r pwll.

Llonyddodd wyneb y dwr.

Mae gennyf gof hefyd am fy Nhad yn mynd a ni i lawr at yr afon, wedi iddi dywyllu, i ddangos mordan inni, y golau ffosffor ar wyneb y dwr.

Fel y gwyr y rhan fwyaf, pethau tebyg i flew yw silia a fflagela, yn nodweddiadol yn symudol gan weithredu i yrru'r organeb drwy'r dwr neu i yrru'r dwr heibio i'r organeb, ac maent ers amser maith wedi denu sylw biolegwyr.

Ar ben hynny, mae yna dystiolaeth fod bacteria fel salmonella yn goroesi yn y dwr ac yn cael ei drosgwlyddo o blatiau i gyllill ac yn y blaen.

Yn ymyl y pentref gweli dwr o blant yn chwarae ac yn rhedeg o gwmpas yng nghysgod nifer o goed cyll.

Dyna lle'r oeddem yn dwr o fechgyn eithaf dibrofiad mewn goruwchystafell, yn disgwyl ein tro i gael ein galw i wynebu'r Bwrdd fesul un.

Mae'r cerrig ar y gwaelod yn llyfn ac i'w gweld yn goch a melyn drwy'r dwr, ac yn gynnes rwy'n siwr.

Mae'r rhan fwyaf o bethau a welwch yn adlewyrchu goleuni o'r haul neu o fwlb gwydr a dwr.

Mae pob un brawd a mynach Sistersaidd rwyf i'n ei adnabod yn cefnogi Glyn Dwr.

Tir, dwr, consgripsiwn, radio, teledu, symud poblogaeth, mewnfudo, diweithdra, iaith ac addysg - prin bod agwedd ar fywyd y genedl na bu'n faes brwydro rywbryd neu'i gilydd yn ystod yr hanner canrif diwethaf.

A dyna lle y buom yn ceisio cael gwared o'r dwr drwy dorri sianeli bychain trwy'r domen laid.

Yng nghanol y dwr, ceisiai ffoaduriaid gynnau tanau gyda'r ychydig goed oedd i'w cael yn y dref.

Y mae dadansoddiad o nodau uchder ar fapiau AO, fel yr enwau Glan-yr-afon a Rhyd Lydan, yn tystio ymhellach i'r ffaith mai i'r gorllewin o'r llwybr presennol y gorweddai llwybr gwreiddiol Afon Cefni o ad-drefnu'r rhwydwaith traenio crewyd sianelau dwr hollol newydd, sianelau y rhoddwyd enwau penodol iddynt.

Silia yn rheoli symudiad dwr.