Ar ambell brynhawn Sadwrn yn yr haf âi â ni am dro i fyny at y Marchlyn am bicnic, ac yno ar lan y llyn adroddai hanesion am arwyr Cymru Fu wrthym.

Yn y gyfres 16-rhan, byddair cyfranwyr hyn yn adrodd hanesion oedd yn emosiynol ar brydiau, o'r ffordd yr arferent fyw ddegawdau yn ôl, ar modd yr oedd moesau cyfnewidiol a dyfeisiadau technolegol wedi effeithio ar eu bywydau, tra y bur cyfranwyr iau yn trafod eu gobeithion ar gyfer y dyfodol.

Yn yr adran gyntaf y mae edafedd nifer o hanesion yn ymwâu trwy ei gilydd wrth i'r olygfa symud o lys Arthur yng Nghaerllion-ar-Wysg i Gaerdydd ac i helynt Edern ap Nudd.

Awgryma'r hanesion amdano ei fod yn gartrefol ddigon ymhlith dynion yng ngweithdy'r teiliwr neu yn y dafarn, ond ei fod yn cadw merched hyd braich trwy feithrin fa‡ade o gwrteisi cellweirus neu trwy eu hanwybyddu.

Penderfyniad cennad y Deyrnas oedd ymwrthod â'r math o Selotiaeth a ymddiriedai yn nulliau grym materol; ond ategir gan yr hanesion am demtiad Iesu yn yr anialwch y dybiaeth iddo gael ei demtio i ennill goruchafiaeth ar y byd trwy ddefnyddio dulliau'r byd ac iddo orchfygu'r demtasiwn.

Un o'r hanesion hynny yw un am farwolaeth gwraig Capten T.

Ffeithiol a phwyllog yw'r hanesion yn hytrach na'u bod yn llawn tensiwn a chyffro.

Cyn hynny cael ein dysgu fyddem ni, dysgu hanesion a ffeithiau yn fwyaf arbennig.

Wedi clywed hanesion gan gyfeillion yn Amman, fe aeth llond dwrn ohonom at y ffin honno rhwng Gwlad Iorddonen fel y mae - ar y lan orllewinol a gipiwyd oddi arni gan Israel.

Mae amryw hanesion y gallwn eu dweud ond nid oes cyfreithiwr mor dda â hynny gennyf!

A hyd yn oed pe bai'r testun yn hŷn nag y gallwn ar hyn o bryd ei brofi, mae'r ffaith nad oedd copi%wyr diweddarach wedi moderneiddio nac addasu'r hanes, drwy gydblethu'r cnewyllyn brodorol ag elfennau o draddodiad arall, yn awgrymu'n gryf yr ystyrid y chwedl Gymraeg am Drystan ac Esyllt fel stori wahanol, mewn rhyw fodd, i hanesion eraill a berthynai i'r un un byd Arthuraidd, a bod y chwedl wedi ci thrin yn wahanol o'r herwydd.

Mae'r myfyrwyr yn fodlon dysgu ac wrth eu boddau gyda hanesion am Gymru a Phrydain.

Y mae hanesion eraill am wragedd ar fwrdd llongau hwyliau ond nid yw pob un yn hanes hapus o bell ffordd.

Gwyddai awdur Gereint ac Enid rywbeth am y ffordd hon o blethu hanesion a'u hystofi'n gyfrodedd gymhleth ac fe'i defnyddiodd yn effeithiol ac yn hollol ymwybodol, er heb holl gywreinrwydd ystyrlon rhamantau'r drydedd ganrif ar ddeg.

Felly rhwng hynny, a'r hanesion am sut oedd pethau y tu ôl i'r llen haearn, 'doedd teimladau'r teulu yma ddim yn gysurus a dweud y lleiaf.

Bu yn ymarfer y Gwarchodlu Cartref yn ystod y rhyfel diwethaf, a diddorol yw yr hanesion sydd gan amryw o ddynion lleol a fu dan ei hyfforddiant y dyddiau hynny.

Cyfres o hanesion sydd yma am unigolion sy'n gwrthod derbyn bodolaeth mur Berlin fel ffin.

Ac yn anffodus bob wythnos mae papur newydd Undeb Cenedlaethol y Gohebwyr yn cario hanesion newyddiadurwyr drwy'r byd sy'n cael eu harteithio, eu carcharu a'u lladd.

Gellwch feddwl ein bod ni braidd yn gyndyn i fynd am yr archwiliad yma ar ôl gwrando ar hanesion yr hen ddynion yn y chwarel.

Yn y gyfres 16-rhan, byddai'r cyfranwyr hyn yn adrodd hanesion oedd yn emosiynol ar brydiau, o'r ffordd yr arferent fyw ddegawdau yn ôl, a'r modd yr oedd moesau cyfnewidiol a dyfeisiadau technolegol wedi effeithio ar eu bywydau, tra y bu'r cyfranwyr iau yn trafod eu gobeithion ar gyfer y dyfodol.

Yn y cyfamser, heblaw am gyfri'i arian bob dydd Sadwrn a gwrando ar hanesion ei ffrindiau, benthycai lyfrau yn ymwneud â chŵn o'r llyfrgrell a'u darllen o glawr i glawr.

Cyfrol yn llawn hanesion am lofruddiaethau'r gorffennol.

Hanesion wedyn amdanom "Ni Ein Tri% yn blant bach.

Mae'n wastad yn fy synnu sut mae plant yn hapus i ddarllen yr un hanesion cyfarwydd dro ar ôl tro mewn diwyg a geiriau gwahanol.

Yn Gwenwyn yn y Gwaed mae Roy Davies yn llwyddo i adrodd yr hanesion yn gryno, ond gyda digon o fanylder wrth bortreadu ei brif gymeriadau fel ei fod yn ennyn awydd yn y darllenwr i ddod i wybod am eu tynged.

Dathlodd Station Road ei phen-blwydd cyntaf gyda ffigurau gwrando rhagorol - mae ymron i 90,000 o bobl yn gwrandon rheolaidd ar yr hanesion diweddaraf yn nhref ddychmygol Bryncoed.

Mae natur yr hanes yn wahanol, gan fod Duw yn defnyddio'r llygoden i gynorthwyo Cadog, ond fe welir y sant yn dal llygoden yn ei law ac yn ei rhwymo ê llinyn, elfennau nas ceir yn yr hanesion eraill.

Serch hynny, mae'r hanesion yn ddifyr ac yn cadw diddordeb y darllenwr tan y diwedd ac mae'r cynnwys ieithyddol yn ddigon swmpus i roi her i ddysgwr sydd o ddifri am wella'i afael ar y Gymraeg.

Yng nghorff rhai o'r testunau hyn cynhwysid lluniau o rai o hanesion mawr y Beibl er mwyn i'r bobl edrych arnynt a'u dal yn eu cof; Ymhellach, paentiwyd llawer iawn o luniau o'r un fath ar furiau'r eglwysi ac ar wydr eu ffenestri gyda'r un amcan mewn golwg.

Hefyd, cofnodwyd nifer o hanesion am fywyd y saint a'u gwyrthiau ym mucheddau'r saint (h.y.

Ym Mhatagonia y'i ganed a doedd dim yn well ganddo nag adrodd hanesion - gwir a dychmygol dybia i - am ei blentyndod a'i lencyndod yn y Wladfa, yn enwedig ar brynhawn Gwener pan fyddai ambell un mwy hirben na'i gilydd yn ein plith yn gofyn cwestiwn neu'n gwneud sylw a fyddai'n cyfeirio meddwl 'Pat' i'r cyfeiriad iawn.

Er gwaetha'r hanesion erchyll, aeth amser yn drech na ni, ac roedd hi braidd yn hwyr arnom yn rhoi'r gorau i ffilmio.

Yn ôl hanesion erail, mae rhai o'r meini hyn yn dod yn fyw ar wahanol adegau o'r flwyddyn.

Ymhlith y pethau a glywais gan Bill Parry y noson honno roedd hanes pum bwgan: hanesion am bethau yr oedd o ei hun, neu'i dad, wedi eu gweld yma.

Yr oedd wrth ei fodd ar Lawnt y Peli yn chwarae Bowls, ac yr oedd yn gryn gampwr ar hynny a'i hanesion am y gemau yn ddifyr a doniol.

Y Cymro yw y papur newydd Cymraeg cenedlaethol gyda straeon, barn a hanesion o bob rhan o gymru.

Meddyliais am hanesion Tarzan lle roedd yr eliffantod yn dod i farw.

Aeth BBC Radio Wales i bellteroedd byd i adrodd hanesion rhyngwladol o bwys yn After the Fighting Is Over, cafwyd rhaglen bwerus ynglyn âr straeon trist y tu ôl i'r penawdau yn Kosovo.

Yn ystod y drafodaeth byrdwn cyfraniad rhai o'r aelodau oedd adrodd hanesion a dyfalu am hynt a helynt yr iaith yn eu hardaloedd eu hunain.

Wrth ddarllen hanesion am longau hwyliau mae un peth yn sefyll allan yn amlwg iawn, sef pa mor amrywiol ydyw'r cymeriadau sydd yn gapteiniaid ar y llongau yma.

Hoffai glywed ganddo hanesion y llys yn Llundain, er bod y pethau a ddywedai weithiau yn tynnu gwrid i'w hwyneb.

Y mae ei gamgymeriadau, meddai, 'yn difwyno llyfr hanes sydd, mewn cyfeiriadau eraill, yn gampus.' Y mae David Powel yntau yn cydnabod bod peth sail i'r amheuon ynghylch bodolaeth Arthur, un o gonglfeini'r hanes Brytanaidd, yn ogymaint a'i fod wedi'i gymysgu a 'ffug-chwedlau' a 'phroffwydoliaethau ynfyd Myrddin', ond eto i gyd, deil yn gadarn ei gred yng ngwirionedd sylfaenol yr hanes: 'y mae'n glir nid yn unig wrth y llu hen gofebau sydd wedi cael eu henw oddi wrth Arthur, ond hefyd wrth yr hanesion Sgotaidd a Sacsonaidd ac ysgrifeniadau'r mwyaf dysgedig ymhlith amddiffynwyr yr hanes hwn, fod yr Arthur hwnnw wedi bod yn frenin ar Brydain, yn ddyn amlwg ei glod mewn rhyfel, ac iddo'n fynych fod yn fuddugoliaethus ar ei elynion trwy ei gampau tra rhagorol'.

Mae gan Mrs Morgan lawer o hanesion am y mawrion y bu yn eu bwydo'r dyddiau hynny.