Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

hawliau

hawliau

Caniatáu hawliau pleidleisio cyfartal i ferched a dynion.

Nid oes gan TAC bolisi ffurfiol yng nghyswllt hawliau, ond fe fydd ganddynt bolisi ffurfiol yn y dyfodol agos.

Mae gan yr Ymddiriedolaeth Elusennol Hawliau Lles yr Anabl hanes hir o weithgaredd arbnigol ym maes anabledd.

Ar ôl rhybudd amserol a difloesgni Mr Saunders Lewis ynglyn â thynged yr iaith, fe aeth Cymdeithas yr Iaith ati i fynnu i'r Gymraeg ei phriod hawliau yn ei gwlad ei hun, ac ni wnâi ond y crintach warafun i'r mudiad hwnnw y clod am ennill yn ôl i'r iaith beth o'r bri y mae'n ei fwynhau heddiw.

Mewn soned arall, 'Y Rhufeiniaid' (Synfyfyrio), mae ef yn ceryddu'r gwŷr a adeiladodd yr Ymerodraeth Rufeinig, nid am fod yn ormweswyr creulon a diystyrllyd o hawliau pobloedd eraill, ond am fethu â sylweddoli na fyddai eu gweithiau hwy yn parhau yn dragwyddol.

Os yw'r rhyfel yn cael ei ymladd dros frenhiniaeth annemocrataidd sy'n coleddu agweddau tuag at drosedd a chosb, hawliau merched, a rhyddid yr unigolyn sy'n atgas i'n diwylliant ni, fe ddylai'r cyhoedd gael gwybod hynny hefyd.

Wrth i John Griffith gerdded ar hyd yr harbwr yn Efrog Newydd, fe fyddai wedi gweld rhai o'r bobl dduon a oedd newydd gael eu rhyddid rhag caethwasiaeth ac fe fyddai wedi clywed peth o'r siarad am y symudiadau cyfreithiol i roi hawliau iddyn nhw.

Dyma oedd y geiriau y gofynnid i gefnogwyr eu harwyddo: "Yr wyf yn addo gwneud fy ngorau i sicrhau senedd i Sgotland, gyda hawliau mewn materion cartrefol".

A pheidiwch, da chi, â dechrau sôn am hawliau.

Ychydig o bobl a bryderai y bu rhaid rhoi pob math o sicrwydd i'r byd meddygol ynghylch hawliau'r meddygon.

Dirprwyo mwy o hawliau i swyddogion

Heb os roedd yna agweddau moesol i'r bwriadau hirben, ond fe bwysleisiwyd bod dyletswyddau gan berchnogion eiddo yn ogystal â hawliau, a pheth cywilyddus oedd esgeuluso lles y rheini oedd yn ddibynnol arnynt.

Mae'r Cyngor Celfyddydau yn cydnabod - er nad yn hael gydnabod - hawliau diwylliant Cymraeg.

Ers y ddeddf gyntaf gwelwyd trawsnewidiad ieithyddol o ran defnydd cyhoeddus o'r iaith a gosod hawliau allan yn glir.

Hawliau Cyffredinol

Ceisio dal gafael ar yr hawliau chwaraeon presennol, ac os yn bosibl, adennill rhywfaint o hawliau a fydd yn galluogi BBC Cymru i wasanaethu ei gynulleidfaoedd yn llawn ar radio, teledu ac arlein yn y ddwy iaith.

O dan yr hen drefn lle nad oedd dim 'hawliau' gan yr iaith nid oedd ymgyrchu, neu bwyso, am ddefnydd o'r iaith yn beth oedd yn digwydd o gwbl.

Yn ychwanegol at hynny yr oeddent dros y blynyddoedd wedi llwyddo i gadarnhau eu hawliau crefyddol a dinesig mewn cyfres o ddyfarniadau ffafriol yn y llysoedd barn.

Dogfen bolisi'r Swyddfa Gymreig yw hon, sydd yn nodi hawliau rhieni a chyfrifoldebau darparwyr gwasanaethau.

(d) NODER MAI HAWLIAU'R CYNGOR YW:-

Prif Ddigwyddiadau Hanesyddol 'Y Sul Gwaedlyd' yng Ngogledd Iwerddon pan daniodd milwyr Prydain at orymdaith hawliau sifil yn y 'Bogside' a lladd 13.

Gweler Datganiad Byd-Eang Hawliau Ieithyddol, Barcelona 1996.

Y perygl amlwg o gyfyngu trafodaethau ar y Gymraeg i un Pwyllgor Pwnc yn unig yw mai dim ond trafodaethau yn ymwneud â statws yr iaith a hawliau ieithyddol siaradwyr unigol fyddai'n cael eu hamlygu.

Yr ydym yn erbyn stigmateiddio menywod yn y modd hwn, a thramgwyddo eu hawliau sifil.

Yr oeddent wrthi'n gweithio i weddnewid gwerin mewn ffyrdd a fyddai'n ei gwneud yn ddigon hyderus a diwylliedig erbyn canol y ganrif i fynnu ei hawliau ac i gymryd at awenau arweiniad cymdeithasol a gwleidyddol.

CYFLWYNWYD llythyr y Rheilffyrdd Prydeinig yn rhoddi manylion am y posibilrwydd o gau'r groesfan uchod i drafnidiaeth ond ei chadw'n agored ar gyfer cerddedwyr a hawliau defnydd preifat yn unig.

Fyddai gennych chi fawr ddim ar ôl." Yn ddiweddar beirniadwyd y llywodraeth yn hallt am geisio mygu mesur oedd wedi ei gyflwyno i'r senedd fyddai'n rhoi mwy o hawliau i bobol anabl.

Bydd hi'n fraint i gael gwrthod talu, dros y ddau ymgyrch hawliau sifil agosaf at fy nghalon.

Nid yw Deddf Iaith 1993 wedi gallu rhoi hawliau i'r Gymraeg na sefydlu dwyieithrwydd fel norm.

Ei gyrru'n gynddeiriog a wnâi trwy rincian am ei wreiddiau a'i ddyletswydd o a hithau i wrthsefyll pobl ddwad yn mynnu eu hawliau a chodi eu lleisiau hyd yr arfordir.

Hawliau Mamolaeth

Anodd yw amddiffyn - gydag unrhyw arddeliad - Amrywiaeth Bywydegol ac, ar yn un pryd, sathru ar hawliau amrywiol wareiddiadau dynol.

"Ydych chi wedi rhoi ystyriaeth i'r cynnig?" "Do, Mr Jenkins." "Mae o'n gynnig arbennig o dda cofiwch, dau gant a deg o filoedd am y tŷ a'r fferm a'r hawliau saethu a physgota.

Wedyn byddai'r gair dirprwyadaeth yn gyfeiliornus gan ei fod yn awgrymu mai ar ewyllys da'r awdurdod canolog y mae hawliau'r awdurdod mwy lleol yn dibynnu, tra bo'r egwyddor yn pwysleisio fod gan yr awdurdod lleol yntau hawliau.

Hi oedd yn gyfrifol am drefnu rali yng Nghaerdydd yr wythnos diwethaf sy'n rhan o gyfres fydd yn cael eu cynnal trwy Brydain er mwyn rhoi pwysau ar y llywodraeth i sicrhau bod yr anabl yn cael yr un hawliau a phawb arall yn y gymdeithas.

Wfftia (yn gwrtais iawn) Paul Bourget, 'un a gododd o'r werin, yn ceisio cyfyngu hawliau'r bobl, ac yn lladd ar y gyfundrefn addysg a'i manteision a fu'n achos mawr o'u llwyddiant eu hunain'.

Dyw'r Gyrcas ddim yn cael yr un hawliau â milwyr Prydain er eu bod yn gwneud yr un gwaith," meddai.

'Roedd Rhyfel Fietnam wedi dod i ben, ac 'roedd hawliau sifil y duon yn America wedi gwella.

I ddathlu hanner can mlwyddiant gwaith Cyngor Ewrop edrychodd y rhaglen arbennig ar waith y Llys Hawliau Dynol Rhyngwladol, gan gynnwys ffilm o garchardai yn Rwsia ac achosion o fynd yn erbyn iawnderau dynol yn Nhwrci.

Iawn, mae'n hollol amlwg ers tro byd bod Dafydd Êl wedi hen flino ar 'frwydr yr iaith'. Brwydrau pobl eraill ar draws y byd dros ryddid a chyfiawnder -- dim problem; rhaid yn wir iddo ddangos cefnogaeth (darllener ei genadaethau eangfrydig a thrawswladol yn ei golofn wythnosol yn yr Herald Gymraeg). Ond, jyst am fod Dafydd Êl wedi penderfynu ei fod am optio allan o'r broses drafferthus honno o greu trefn newydd yng Nghymru a 'hyrwyddo' chwyldro yn hytrach na bocsys te dwyieithog, yna does bosib bod disgwyl i'r gweddill ohonom lyncu gweledigaethau ffantasïol a thra cyfnewidiol y cyn-gefnogwr streiciau dros hawliau gweithwyr a chym-unedau a symudiadau ymgyrchol/protestgar cyffelyb.

(ii) Adroddiad y Prif Swyddog Iechyd Amgylchedd yn rhoddi braslun o hawliau'r Cyngor o dan y ddeddf.

Mudiad ennill hawliau i'r Iaith Gymraeg.

FODD BYNNAG nad yw'r drwydded hon ddim yn mennu ar berchnogaeth unrhyw hawlfreintiau na hawliau eraill o eiddo trydydd partion yn y Gwaith a chydnebydd a chytuna'r Cynhyrchydd nad yw'r drwydded a roddir yn unol â'r cytundeb hwn ddim yn rhoddi na chynnwys nac yn honni rhoddi na chynnwys unrhyw drwydded na chaniatâd ar ran unrhyw berchennog hawlfraint nac unrhyw berchen hawliau eraill yn y Gwaith i ddefnyddio atgynhyrchu neu gorffori y Gwaith yn y Rhaglen na hawl na thrwydded na chaniatâd i ddosbarthu nac arddangos y Rhaglen.

Dyna pryd y cyflwynir deiseb i'r Cynulliad yn galw ar i'r sefydliad hwnnw weithredu'n egniol dros hawliau pobl ifanc.

Er bod yr iaith yn destun gwawd ac ymosod barnwyr ac esgobion a gweision sifil, ni chododd neb i fynnu ei hawliau iddi yn y Senedd nac ar lwyfan.

Pwysig hefyd yw sylwi ar honiadau Tsieciaid a Chroatiaid Awstria (fel y Magyariaid - ac Albanwyr Prydain) bod gan eu hen deyrnasoedd nodweddion gwladwriaethol o hyd, er na chymerid yr hawliau hyn o ddifrif gan yr awdurdodau.

Roedd y gohebydd di-enw yn eglwyswr a Thori digymrodedd a'i holl bwrpas oedd rhwystro Datgysylltiad yr Eglwys a dadlau hawliau'r tirfeddianwyr ar draul Anghydffurfwyr, Rhyddfrydwyr, Cenedlaetholwyr, Tenantiaid a'r Wasg Gymraeg - yn enwedig Baner Thomas Gee.

Drwy ddefnyddio'r un rhesymeg gellir dadlau fod Cymru wedi datblygu, defacto, ei threfn addysg ei hun, ac y dylai gael hawliau deddfwriaethol yn y maes hwn.

Arwydd o'r deffroad newydd oedd Streic Chwarel y Penrhyn ym Methesda ar droad y ganrif, anghydfod a oedd yn seiliedig ar ddymuniad y chwarelwyr i gael undeb effeithiol i amddiffyn eu hawliau, a gwrthwynebiad Ail Farwn y Penrhyn i'r dyhead hwnnw.

Drwy ddefnyddio'r un rhesymeg gellir dadlau fod Cymru wedi datblygu, de facto, ei threfn addysg ei hun, ac y dylai gael hawliau deddfwriaethol yn y maes hwn.

Deddf fyddai yn rhoi cyfrifoldeb statudol ar gwmniau preifat fel y Cwmniau Ffôn Symudol i barchu iaith Cymru yn yr un modd ag y mae disgwyl iddynt barchu yr amgylchedd a hawliau eu gweithwyr a'u cwsmeriaid.

Hawliau wedi eu haseinio mewn Cytundeb ysgrifenedig

Fe nododd - - ei fod yn ymwybodol nad oes llawer o werth i'r hawliau mewn nifer fawr o achosion.

Wedi colli'r ffocws, byddai'r weddillion o fywyd cymunedol yn mynd yn Saesneg er y byddai gan unigolion hawliau cynyddol o ran defnyddio'r Gymraeg ar faterion swyddogol - 'role-reversal' llwyr.

(a) Croesfan Rheilffordd Merllyn, Criccieth CYFLWYNWYD adroddiad y Prif Swyddog Cynllunio yr adroddwyd i'r Pwyllgor diwethaf ar fwriad y Rheilffyrdd Prydeinig i gau'r groesfan uchod i drafnidiaeth ond ei chadw'n agored ar gyfer cerddedwyr a hawliau defnydd preifat yn unig.

Ond mewn gwledydd eraill, lle nad oedd y brenin neu'r llywodraethwr wedi llwyddo lawn cystal i orfodi'i ewyllys ei hun ar draul hawliau'r Eglwys, byddai'n demtasiwn o'r mwyaf iddo fabwysiadu dysgeidiaethau hereticaidd a roddai iddo gyfoeth ac awdurdod ac a fyddai'n haws eu hieuo wrth agwedd ffafriol ei ddeiliaid tuag at iaith a chenedlaetholdeb.

Marchnadoedd Agored - Gweler hefyd hawliau'r Pwyllgor Gwasanaethau Technegol a Hamdden.

Ni sefydlodd y ddeddf unrhyw fath o hawliau boed i gymunedau neu i unigolion.

Yn y Bocs Sebon y mis hwn mae Gill Rees yn mynd â ni i fyd y gyfraith ac yn trafod un o'n hawliau sylfaenol.

Nid yw chwaith yn unigryw i Gymru; dyma yw'r egwyddor sylfaenol y tu ôl i ddeddfwriaeth ieithyddol yng Ngwlad y Basg a Chatalonia yn ogystal â Datganiad Byd Eang Hawliau Ieithyddol (Barcelona 1996) a gyflwynwyd i UNESCO.

Ond cyn i grwpiau hawliau anifeiliaid ddechrau protestio does dim tebygrwydd rhwng ymladd teirw Fujairah a'r hyn a welir yn Sbaen.

"...deddfwriaeth fydd yn rhoi hawliau newydd i rieni plant ag anghenion arbennig, gan gynnwys trefn tribiwnlysoedd a gwelliannau i'r drefn asesu a datgan."

Mae'r Bwrdd yn cyrchu at weld y dydd pan fo'r rheiny yng Nghymru sydd â'r Gymraeg yn ddewis iaith iddynt yn meddu ar yr un hawliau â'r rheiny sydd â'r Saesneg yn ddewis iaith iddynt.

Pan mae'r gyfraith yn hyrwyddo hawliau pobl, yna does dim angen torri'r gyfraith.

o ran hynny, pan fydd dynion yn sefyll dros eu hawliau, fydd dim rhaid iddynt guddio?" "Fedrwn ni'n dau ddim fforddio gwneud hynny, Elystan achos fyddai yna neb ar ôl i gynllwynio wedyn." Erbyn hyn 'roedd cwsg yn trechu Gwgon.

Elusennol Hawliau Lles yr Anabl, Cynnal Gofalwyr ac Adran y

Efallai y cofiwch chi fod gen innau hawliau, hawliau fyddai'n llai dymunol ichi na dim ddigwyddodd neithiwr." "Dydi hynna ddim yn deg," meddai hi.

(ii) Bod y Prif Swyddog Cynllunio i wneud ymholiadau â'r awdurdodau perthnasol ynglŷn â hawliau'r anabl i barcio ceir yn y sgwâr ar ôl ei bedestrianeiddio.

Protest y golomen yn erbyn yr eryr oedd hon, mewn gwirionedd; protest dros hawliau lleiafrifoedd y byd.

Diwrnod boddhaol Morgannwg Creu Cenedl- Mynnu hawliau.

Y peth mwyaf dramatig ymhlith yr achosion hyn oedd gwaith Ferrar yn ceisio rhoi terfyn ar yr ymgecru rhyngddo a'i swyddogion trwy apelio at Lys Mainc y Brenin i ddyfarnu ar ei hawliau fel esgob.

Gall problemau yngl^yn a chael gafael ar wybodaeth a chael gwybod yngl^yn a gwasanaethau, hawliau a bydd-daliadau arwain at anabledd gwybodaeth.

Gyda dyfodiad y Cynulliad y mae mwy o alw nag erioed am fudiad cryf i sefyll dros hawliau ieithyddol a chymunedol Cymru a Chymdeithas yr Iaith yw'r unig fudiad sy'n ymgyrchu'n radicalaidd gyda phobl a chymunedau Cymru.

trwy ddod i gytundeb â'r cwmni, yr oedd david hughes wedi rhoddi caniatâd iddynt ddefnyddio ei ddyfais drwy'r holl o ogledd america, ond cadwodd yr hawliau eraill iddo ef ei hun.

Roedd - - yn awyddus i drafod ail ddarllediadau yng nghyswllt ymelwa a hawliau.

Fedra i ddim llai na chredu fod profiad aelodau Sinn Féin o weld mudiad di-draisyn ennill hawliau ieithyddol a chydraddoldeb diwylliannol i siaradwyr wedi mynd peth o'r ffordd i ddangos iddynt nad oes raid wrth drais i ennill bob amser.

Fe fydd achos apêl Sion Aubrey Roberts heddiw yn un hanesyddol bwysig o ran hawliau suful trwy wledydd Prydain, meddai ei gyfreithiwr.

'Roedd gweithwyr diwydiannol y De a'r Gogledd wedi creu undebau i amddiffyn eu hawliau cyn troad y ganrif.

Rwy'n ddieuog o'r cyhuddiadau ffug sydd yn fy erbyn, a galwaf yn daer ar i lwyth yr Ogoni, holl bobloedd glannau'r Niger, a'r holl leiafrifoedd a ormesir heddiw yn Nigeria i sefyll ac ymladd yn eofn ac yn heddychlon dros eu hawliau.

Hefyd yn achos deddfau hawliau'r anabl, camwahaniaethu ar sail hil neu ryw, nid deddfau i'r sector cyhoeddus yn unig ydynt.

Ond yn ddieithriad hefyd, trwy gymorth Duw, y mae'r sant yn ei drechu, ac yn ei ddwyn i edifeirwch am ei gamwedd, ac wedyn fe ddyry Arthur dir i'r eglwys neu fe gadarnha ei hawliau, megis i roi seintwar i droseddwyr.

(c) Bod y Prif Weithredwr yn ceisio sicrhau fod hawliau'r Cyngor i enwebu tenantiaid i dai Cymdeithas Tai Eryri yn parhau ac ar yr un pryd yn ceisio sicrhau bod yr aelodau lleol yn cael rhan mewn dewis tenantiaid o fewn eu hetholaethau.

NODYN: Mae hawliau dirprwyedig yn bodoli hefyd yn y canlynol:-

Wedi gwylltio'n gacwn, ffoniodd hi'r rhif ar waelod y ffurflen Saesneg a dechrau pregethu ynglyn â hawliau Cymry Cymraeg i dderbyn gwasanaeth dwyieithog yn eu gwlad eu hunain.

Mae'r ail ddeddf iaith yn cyfeirio at hawliau ieithyddol cwsmeriaid yn y farchnad, fel cydnabyddiaeth o realiti bywydau pobl Catalonia.

"Fe gafodd y mesur i sicrhau ein hawliau sifil ei siarad allan fel nad oedd modd pleidleisio arno," meddai Sian Frost.

(a) Rheolaeth Datblygu o ddydd i ddydd yn gyffredinol gan gynnwys (ond nid er cyfyngu ar hawliau'r Pwyllgor mewn unrhyw fodd) ymdrin â'r rhelyw o geisiadau unigol am ganiatâd cynllunio neu dystysgrif defnydd sefydlog neu faterion o'r fath a phob gweithrediad yn deillio o'r cyfryw a hefyd pob mater ynglŷn â gorfodaeth yn codi o'r Deddfau Cynllunio ac unrhyw Is-ddeddfau a Rheoliadau a wneir dan y Deddfau hynny gan gynnwys rheolaeth ar hysbysebion, coed, adeiladau rhestredig a materion o'r fath.

Egwyddor arall o gryn bwys, sy'n deillio o'r holl drafodaethau, yw hawliau'r llwythau brodorol.

Rydym am weld y Cynulliad yn siarad dros Gymru ac yn cryfhau hawliau'r Gymraeg mewn cyd-destun Ewropeaidd a byd-eang.