Mae deng mlynedd wedi mynd heibio er pan enillodd Alun Jones Wobr Goffa Daniel Owen gyda'i nofel Ac Yna Clywodd Swn y Mor, ac roedd cyhoeddi'r nofel honno flwyddyn yn ddiweddarach yn garreg filltir go bendant yn hanes y nofel Gymraeg.

Wrth fynd heibio i un o'r cilfachau ymochel ar y pier fe welson nhw hen ŵr a hen wraig yn eistedd gyda'i gilydd.

Sylweddolais innau, er i bron ddeugain mlynedd fynd heibio, nad oedd digon o ddþr wedi cael ei dywallt ar y tân arbennig hwn, bod perygl o hyd fod rhywun yn credu fod rhywbeth wedi mynd o'i le gyda chyllid yr Eisteddfod Genedlaethol ym Mhwllheli.

Heb i Hiraethog fynd heibio i'r cyntaf anodd fyddai ystyried ei chwedl yn nofel o gwbl; ac yn yr ail gam ceir datblygiad rhesymegol o'r technegau a'r deunydd gwrthdrawiadol a welir yn ei lyfrau eraill.

Aeth ei ergyd heibio'r postyn.

Aeth canrifoedd heibio er pan ddangosodd Mair ei Mab bychan i deithwyr dieithr o wlad bell.

Ac mae ei thuedd i gyfeirio wrth fynd heibio at fyrdd o feirniaid llenyddol ac ysgolheigion eraill yn ymylu ar fod, ar adegau, yn hunan barodi o'i harddull ei hun.

TAI LLAWN Ar y briffordd allan o'r dre heibio'r Castell y mae fferm Felin Ysguboriau ac yr oedd yno lond ty - tri ar ddeg o bobl.

Deuai heibio i'r Llyfrgell yn ysbeidiol i weld sut oedd y gwynt yn chwythu, a'm calonogi i ddal ymlaen.

Bob hyn a hyn, brathent eu pennau heibio i'r cilbost, fel llygod mawr yn eu tyllau.

Ond yn wir meddaf i chwi, er y diwrnod hwnnw, fe gymer y gŵr cyfoethog sylw manwl o'r wraig dlawd, ac efe a aiff heibio iddi gyda gofal.

Mae'r teliffon wedi distewi ac mae pobman yn dawel ar wahân i sŵn y gwynt yn mynd heibio a chyfarthiad Sam, ci'r drws nesaf ond un.

blyb ac mi ddaw'r hen gath i lawr fel bwlet a heibio fi i'r tŷ.' Mae rhyw dueddiad ynof i anobeithio pan na fydd pethau yn dwad yn rhwydd, a daw Robin Tŷ Mawr i'm meddwl.

A'r gŵr a aeth heibio iddi ganwaith heb sylwi arni gan fod ei ffroenau mor uchel, a'i feddwl yn barhaol ar ei filiwn nesaf A digwyddodd rhyw ddydd, iddo adael ei swyddfa a cherdded i lawr y grisiau.

Pan fydde'r bechgyn ifenc yn galw heibio, doedd y croeso ddim mor gynnes a chynt, y gusan ddim mor agored, a'r miri ar goll, ac roedd rhai'n mynd mor bell a gweud fod rhan o fantell dieithrwch Madog wedi disgyn ar 'i sgwydde hi.

Ergyd arall oedd ildio gôl wedi 25 munud, Geoff Thomas yn penio heibio Kevin Dearden.

Ar garreg arall, mewn llythrennau cyhyrog, sgwâr, roedd brawddeg syml wedi'i cherfio uwch bedd y bardd Kazys Boruta: `Ewyllys yr awel rydd a chwyrli%o'r goedwig las.' Ymlaen heibio tro yn y llwybr ac roedd cerflun o angel fel petai ar fin codi oddi ar ymyl dibyn.

Fodd bynnag, ar hyn gwelais filwyr yn gadael eu paciau ac yn mynd heibio rhyw gornel ac mi euthum innau i edrych i ble'r aent.

Rhaid gadael i sychiad sach fynd heibio.

Yn ardal Dolgellau hefyd, mae yna gyffro wrth i bobol edrych yn fanwl ar bob wyneb dieithr rhag ofn i Richard Gere neu Sean Connery alw heibio'r National Milk Bar am baned rhwng ffilmio golygfeydd o'r epig Arthuraidd, First Knight.

Dyma fi a Robin El, wrth ddþad adra o'r ysgol yn tynnu'u cyrc nhw, new yr oedd y lôn yn un foddfa o dar 'run fath â'r Trinidad Lake, ac yr oedd yn rhaid i drigolion y Waen fynd trosodd i gae Tai Croesion i fynd heibio.

Wyt ti'n cofio?" Hwyliodd y llong heibio'r morglawdd, a'i thrwyn yn ffroeni'r môr agored.

Wedi i bawb fachu gwely yn un o'r stafelloedd - Y Nyth (bechgyn), Y Ffae (merched), a'r Twll (chwyrnwyr), agorwyd y penwythnos gyda thrafodaeth ar y flwyddyn a aeth heibio.

Cawn baned o goffi a mygyn tra'n disgwyl i'r glaw fynd heibio.

Aeth tua munud o ddistawrwydd heibio, ac ochneidiodd Morfudd mewn rhyddhad.

Trwy drugaredd ddaeth gŵr heibio i roi llaw o help.

Gyrru i'r dde i lawr Cwm Elan heibio i'r pedair cronfa ddwr.

Rydw i wedi meddwl sawl tro a oedd Miss Jones Bach yn gwybod ein bod ni yn ein cuddfan pan oedd hi'n mynd heibio.

Anelu tua'r de-ddwyrain dros gefnen greigiog Blaen Rhestr i'r hen ffordd las a throi i'r chwith heibio Carn Ricet i gyrraedd yn ôl i'r car.

Ond mi allwn ni dreio eto nos yfory.' Aeth pum munud heibio .

Wedi mynd heibio i lyn Trehesglog ar y chwith bydd y ffordd yn codi drwy allt dderw i'r mynydd.

Fe fyddai'r hen wreigan fach yn mynd heibio i ni mor agos fel y gallem fod wedi'i chyffwrdd, ond fuasen ni byth yn beiddio.

Cafodd lawer o wybodaeth oddi ar lafar gwlad wrth fynd heibio i hen bobl a chadw cofnodion o'r hyn a gofient ar bytiau o bapurau a hen amlenni llythyrau.

Wrth lwc roedd lle iddo fynd heibio ond arafodd a gwelais wyneb mawr coch yn gwenu drwy'r ffenestr.

Os trof fy wyneb tua'r gogledd, dros y bencydd moel a'r rhosydd llaith, heibio i Gnwc-y-frân a thros afon Carrog ar hyd Cefn Du ac ymyl Penlanolau, dof at fy hen gartref yng nghysgod y graig yn ymyl y llyn.

Mi fydda i'n sleifio heibio'i gawell o am fod yn gas gen i ei weld o'n edrych i lawr ei hen drwyn hir main arna'i efo'r llygaid melyn lloerig yna.

Argraffwyd holiadur ynglŷn â'r ysgolion Sul yn y ddwy iaith yn y prif gylchgronau a newyddiaduron yng Nghymru, gan of yn i bawb lenwi'r manylion perthnasol yn barod erbyn y deuid heibio i'w casglu.

Wrth fynd heibio i lofft Debora sylwodd fod y drws yn lled agored, a chlywai sþn symud o'r gwely.

Yn y gyfrol honno mae hi'n disgrifio ac yn trafod bywyd cyfoes a bywyd a oedd wedi hen fynd heibio.

Cof gennyf o deithio droeon i Sir Fôn yn ystod y pedwardegau i wylio adar, ac uchafbwynt ymweliad berfedd gaeaf fyddai taro heibio Cors Cefni i gael golwg ar y Gwyddau Dalcenwen fyddai'n treulio rhan o'r gaeaf yno.

Yna'r gŵr yn rhoi ei ben heibio i'r drws, ac yn galw i'r tŷ, "Na, 'dydi hi ddim yn bwrw, 'd â i ddim â sach heddiw." Yna'n taflu hen gôt dros ei war a'i chau â phin sach ac yn troi'r bin at ei ysgwydd.

Rhaid gwylio a oedd cerbyd yn dod i lawr gan na allai fynd heibio i ni, - roedd dyfnder mawr ar un ochr a chraig serth yr ochr arall.

Y Prawf - Fe lwyddodd y gohebydd i fynd heibio i'r Dderbynfa a wardiau unigol lle'r oedd mamau yn bwydo'u plant ond fe gafodd ei rhwystro ddwywaith cyn cyrraedd at y brif ward ei hun.

Aeth Algis Geniusas â ni i fynwent uwchlaw'r hen ddinas yn Vilnius, heibio i'r tai ble'r oedd cŵn bach y drefn gomiwnyddol wedi arfer byw, i fyny y tu hwnt i'r fynwent swyddogol lle'r oedd pwysigion y sustem Sofietaidd yn gorwedd dan eu marmor trwm, draw i fryncyn bychan lle'r oedd cyrff y gwladgarwyr i gyd.

Mi fydde hyn yn pasio'r amser, ac, os deuai Rick heibio, mi allai hi ei weld o drwy'r ffenest.

Onid yw'n anhygoel fel yr ysguba'r dyddiau heibio?

Yr oedd Jacob yn olygydd craff ei lygad a main ei glust, ac nid âi dim o bwys heibio heb iddo dynnu sylw ato, a rhoi ei farn arno, heb flewyn ar ei dafod.

Un o rhesymau am y mordeithiau hir oedd gorchymyn Morlys Prydain i gapteiniaid llongau ddilyn y llwybr heibio Tenerife, Ynysoedd Cape Verde, i lawr i Rio de Janeiro ac yna i Cape Town.

'Rwy'n meddwl i mi arogli llwyddiant, a bodlonais gau fy llygaid ar reolau a galw heibio eto nos Fercher.

Daeth swn llesmeiriol tonnau'n taro'r creigiau i'n clyw, brysiodd sgwadron o hwyaid heibio a glanio fel pe ar orchymyn arweinydd i nofio'n gytun.

Gwelwn fod fy nghynlluniau wedi eu drysu, ac ar y pryd meddyliwn nad oedd dim yn agored i mi i'w wneud ond rhoi heibio'r bwriad o fynd i'r coleg, ac ymroi ati gyda'r business drachefn.

Aeth munud arall o ddistawrwydd heibio.

Gellir dweud fod hynny yr un mor wir pan alwodd ei thad heibio yn 1937.

Cysegrodd ei bywyd i wasanaethu - bu'n gwasanaethu yn ardal Llandudno am rai blynyddoedd, ac yna dychwelyd yn ol i'r hen gartref Cwr y Coed, Trefriw lle roedd croeso breichiau agored bob amser i bawb a alwai heibio.

Erbyn hyn aeth yn agos i ddau gan mlynedd heibio oddiar i þr bonheddig o'r enw George Bowser ddod i lawr o Lundain i ardal Penbre, yn yr hen Sir Gâr, gyda'r bwriad o gychwyn y diwydiant glo yno.

Aeth gweddill y pnawn heibio fel pob pnawn Llun arall, ac os oedd rhyw olwg drist ar wyneb eu hathrawes ni ddaeth i feddwl yr un plentyn mai o'u hachos hwy y tarddodd y tristwch hwnnw.

A minnau yn ymyl talcen gwesty bychan, daeth cerbyd â'i lond o Americaniaid heibio a chynnig fy nghludo hyd ben pellaf y ffordd.

Bydd lle arbennig wedi ei godi i'r bobl bwysig eistedd ac wrth orymdeithio heibio'r rhain bydd y plant yn troi eu hwynebau tuag atynt fel arwydd o barch.

Ai pedwar can mlynedd heibio cyn y blodeuai hwnnw, ond paratowyd y ffordd gogyfer ag ef yn niwedd yr oesoedd canol, ac, ymhen canrif neu ddwy wedyn, gan ymlediad gwybodaeth o'r iaith Saesneg ymhlith y rhai a gawsai addysg ffurfiol.

Ond roedd yn ddigon diogel i fynd heibio'n ddidaro a thaflu cip cyflym.

'Ond mi fydd 'na fwy nag un car yn mynd heibio,' meddai Iestyn.'

Yr oedd Gwen eisoes wedi yfed yn helaeth o ysbryd y Methodistiaid, ac anogodd ef yn daer i roi heibio'r meddwl am fynd ar ôl y cŵn, ond dadleuai Harri y buasai felly yn amharchu ei feistr tir a Mr Jones y Person, a hwythau wedi ei wahodd.

Mentrodd ambell un ofyn iddi yn chwareus wrth fynd heibio, "Morfudd, Morfudd, beth wyt ti'n ei wneud â'r holl wlân yna?" Chwerthin yn amwys fyddai hi wedyn, heb godi'i phen a heb roi'r gorau i drotian, ond sylwai rhai ar wawr o dristwch yn ei llygaid.

Bu'r flwyddyn a aeth heibio yn un gofiadwy i genedl y Cymry: agor y Cynulliad Cenedlaethol a, llai na deuddeg mis wedyn, ymddiswyddiad dramatig y Prif Ysgrifennydd Alun Michael; y gêm agoriadol yn Stadiwm y Mileniwm ac, wrth gwrs, Cwpan Rygbi'r Byd a drodd Caerdydd yn un parti mawr ar ddiwrnod y gêm derfynol.

Mae'r dyddiad cau ar gyfer cyflwyno cais am le yn y cynghrair newydd wedi mynd heibio erbyn hyn.

Aethai diwrnod cyfan heibio ers iddo gael ei ffics diwetha a doedd Howard ddim wedi teimlo mor ofnadwy yn ei fywyd.

Ond fedrwn i ddim peidio â chwerthin pan gyhoeddodd Aled yn y car ein bod ni bellach yn mynd heibio i'r twnnel newydd rhwng Conwy a Phenmaenmawr am y drydedd gwaith!

MAE CEFNDIR CYMDEITHASOL, amaethyddol a gwerinol Eifionydd yn rhan annatod ohonof, a thros y cyfnod o ugain mlynedd y bu+m yn yr Alban a Lloegr a thros y môr nid aeth diwrnod heibio na chefais gip a r Eifionydd yn nrych fy meddwl.

Addunedais yn fy meddwl y tro hwn sôn am fwy o bynciau ond gan fod dyddiad cais y golygydd wedi mynd heibio ers tridiau ac fe fydd yn amser casglu llythyrau'n lleol ymhen ugain munud, rhaid gadael i'm bwriadau aros hyd amser tymhorol eto.RHITHIAU MYNYDD HIRAETHOG - Norman Closs Parry

Fe ddylen ni fod yn ddiogel felly rhag unrhyw derfysgaeth o du'r Palestiniaid, ac i mewn â ni ar fore Sul, heibio i'r rheolfa filwrol ar gyrion y dref.

(Pe bai rhywun yn cymryd y fforch dde byddai honno'n mynd heibio i adfeilion hen dollborth Tyrpeg Elan ac ymhellach draw Tyrpeg Neli nad oes carreg ohono ar ôl erbyn hyn.

Trodd y cornel i Ffordd Pen-nant a bu bron iddo gael ei thaflu ar ei chefn gan ddau fachgen yn sglefrio heibio.

Er iddi fod yn arferol i roi cilwg yn ol ar ddechrau blwyddyn newydd, tydw i ddim am godi'r felan coli arnoch wrth restru'r problemau a gafwyd o fewn y diwydiant yn ystod y flwyddyn a aeth heibio.

Heibio i'r paragraff cyntaf, ac wele: 'Oferedd i'w printio llawer o lyfrau, Blinder i'w cynnwys llawer o feddyliau, Peryglus i'w dwedyd llawer o eiriau, Anghyssurus i'w croesawu llawer o ysbrydoedd, a ffolineb yw ceisio ateb holl resymmau dynion, Ond (o Ddyn) cais di adnabod dy galon dy hun, a mynd i mewn ir porth cyfyng.' Pa arfau a feddwch i ddringo creigiau'r dychymyg hwn?

PIGION Eisteddfodau lleol: Aeth tymor yr eisteddfodau lleol heibio bellach am eleni, ac yn ardal y Plu cafwyd dwy wyl yn y dosbarth yma, sef eisteddfod Seilo a'r Foel.

Roedd ei siwt dipyn bach yn rhy fawr iddo nawr oherwydd roedd ychydig o flynyddoedd wedi mynd heibio er y tro diwethaf y gwisgodd hi.

Griffith, ac aeth blynyddoedd heibio cyn i bobol ddechrau teimlo'n blase/ yn ei gylch.

Gwynt teg ar ei ôl o ddeuda' i.' Doedd waeth beth wnâi Vatilan, byddai Nel yno'n gefn iddo bob gafael ac ni adawai i air yn ei erbyn fynd heibio'i thrwyn.

Eglurodd TI Ellis fod yr Undeb wedi bod yn trafod y mater er mis Hydref ond wedi penderfynu cadw'r bwriad yn ôl nes byddai'r etholiad cyffredinol wedi mynd heibio.

Nid oedd un dydd Sul yn cael mynd heibio heb bod dad yn galw arnom am ryw awr i ddarllen pennod a chanu emyn o gwmpas y bwrdd mawr a byddai ef yn cychwyn gyda'i lais clir, cryf.

Y Car Concrid 'Un dydd mae gyrrwr lori cario concrid yn gyrru heibio ei gartref gyda llwyth pan sylwa ar gar crand - "sports car" yn y dreif.

Ffoniwyd yr heddlu a daeth plismon heibio.

Aeth deuddeng mlynedd heibio erbyn hyn.

Rhoes hithau heibio'r cynllun i'w boddi ei hun a'i phlant gan fod ei hamgylchiadau wedi gwella'n sydyn.

A pheidiwch a bod yn ddierth, da chi!' 'Ie, cofiwch nawr - galwch bob tro fyddwch chi'n pasio heibio i'r Llety!

Gwylient y golau yn troi yn yr awyr fel llewyrch o oleudy fel yr âi'r cerbyd heibio i ambell dro yn y ffordd.

Ac fe gefais gyfarwyddiadau - manwl; pwy ffordd i'w dilyn allan o Langolwyn, troi i'r chwith wrth eglwys y Santes Fair, a dilyn y ffordd fawr am ryw ddwy filltir, troi oddi ar honno wedyn wrth westy'r Tarw Du, a dilyn y ffordd gulach i fyny'r llechwedd; troi heibio talcen capel Methodus a dilyn ffordd y chwarel garreg galch; yna, ar grib rhiw go serth, ac yng nghanol y wlad yr oedd Trem Arfon.

Ond wrth i'r misoedd fynd heibio fe ddaeth hi i arfer a'i weld yn mynd heibio i iet y clos.

Ai'r trên heibio i dai â rhyw olau bychan crwn, egwan yn y ffenestri.

Ac, yn ystod y dydd, mae yna naws gyfeillgar wrth i bobol alw heibio siopau fel Marks & Spencer, W H Smith, Dorothy Perkins, Burtons, Boots ac archfarchnadoedd fel Tesco a Safeway.

Y noson honno, daeth Aethwy ar dro i'n llety ni gyda'i stori : Mi es i heibio i Tom yn y coleg 'na, ac mi dudis i wrtho fo, dwi'n gweld mai Thomas Parry sy ar tu allan i'ch llyfr chi, ac nid Tom Parry.

Pan oedd o'n mynd heibio i drofa Tŷ Hir cofiodd am y trydan a deimlodd pan gyffyrddodd yn y ffon y tro cyntaf.

Synnwyd y a dyma stopio a cherdded heibio'r car tua drws cefn ei gartref.

`Rydw i wedi blino.' `A finne,' meddai Debbie, `Fe fydda i'n falch i ...' Ni chafodd gyfle i orffen yr hyn yr oedd hi'n mynd i'w ddweud oherwydd gwthiodd dyn heibio iddi, gafaelodd yn y bag arian a rhedodd lawr y stryd.

Yr un funud daeth gair Abel i'm meddwl, ``Paid â dychymygu am siopa a phregethu,'' a meddyliais y byddai raid i mi roi heibio'r pregethu hefyd.

Mae pum munud yn mynd heibio.

Ond fe fydd rhaid gwynebu hyn yn hwyr neu hwyrach, ac efallai fod yr amser bellach wedi mynd heibio i eglwysi drefnu eisteddfodau.

Yn y bore daeth Siôn Corn yr ysbyty heibio i bawb, ac i'r rhai a gollodd eu baban yr oedd ganddo hances boced, ychydig o siocled a gair o gydymdeimlad a chysur.

Erbyn hyn daeth y ffermwr i'r drws a daw trwyn ei wraig i'r golwg heibio i'r cyrten.

Ceisia gyfleu ei deimladau i aelodau eraill y grþp ond eu hunig ymateb yw mynnu bod yr amser am emosiwn heibio ac mai'r hyn sydd ei angen yn awr yw strategaeth a chanllawiau pendant ac astudiaeth o wleidyddiaeth, nid datganiadau o dristwch neu ddicter na hyd yn oed o lawenydd.