Yr ochr arall i'r lon i giat y Pandy mae fferm Glanrafon, ac ychydig i fyny oedd y Bull Inn, a gedwid gan John Thomas, a pherthynai y dafarn yr amser honno i Mr Lambert, gwr bonheddig oedd yn byw yn Tanygraig, Traeth Coch, ac mae gennyf gof amdano yn dod i'w oed yn un ar hugain, yn cael ei dynnu mewn cerbyd gan ddynion ifanc, ac rwy'n cofio bod pont o flodau ger y Pantom Arms.

A hithau wedi cyrraedd ei deg-ar-hugain erbyn diwedd y chwedegau, roedd hi'n dechrau ymddangos fel petai Glenda Jackson yn mynd i orfod bodloni efo'r golchi llestri.

Gwneir y cyfeiriad hwn yn amlwg iawn yn y darn o'r bedwaredd bennod ar ddeg ar hugain o Eseia a saif fel cyflwyniad i'r testun.

Arhosais i bethau ddod atynt eu hunain ryw ychydig: y fegin yn dal i weithio er bod yr esgyrn yn ratlo ar ôl y glec, ac roedd y byd yn dechrau sadio wedi fy nhaith din-dros-ben drwy'r awyr ar ddeng milltir ar hugain yr awr.

Cyfeirir at bobl ddwy ar hugain oed fel personau ifanc nad ydynt eto'n llwyr gyfrifol am eu gweithredoedd.

Un felly ydy o; dipyn bach yn oriog, a ddim yn sylweddoli fod fy amsar i'n dynn ar ôl i mi fynd ar fy mhension, ac nad ydy pedair awr ar hugain ddim hannar digon o ddiwrnod i mi bellach.

Ddwy flynedd yn ddiweddarach tystiodd eto i'w dryblith yn ei gerdd 'Ewch, a chloddiwch Fedd i Mi', ac oni bai am ymgeledd ei ail wraig, Rachel, ni fuasai wedi byw i ddathlu ei ben-blwydd yn ddeg ar hugain oed.

Ond prin y gellid disgwyl i Gymro ifanc tair ar hugain oed, ar dân o frwdfrydedd tros ei egwyddorion crefyddol, sylweddoli fod y rhod yn troi ac y byddai ei dynged ef ei hun yn dystiolaeth drist i effeithiolrwydd yr adwaith o dan John Whitgift.

Yn y cyfamser fe fydd Stereophonics yn perfformio yn Neuadd Dewi Sant, Caerdydd ar y pumed ar hugain o Fawrth.

Pan oedd o ddeg i ddeuddeg ar hugain oed cafodd afiechyd trwm.

Yr hyn a roddodd fwyaf o syndod imi oedd darllen mewn papur newydd dyddiol poblogaidd yng ngogledd Cymru ar ddechrau'r flwyddyn hon fod mawn yn prinhau ar raddfa frawychus yn yr Ynysoedd Prydeinig a ninnau arddwyr wedi cael ein cyflyru gan wybodusion tros y pum mlynedd ar hugain diwethaf, fwy neu lai, ei fod yn ddefnydd anhebgorol angenrheidiol tuag at arddio llwyddiannus a'r cyflenwad yn ddihysbydd.

Yr oedd Angharad yn un o'r pedwar plentyn ar hugain a anwyd i wraig Risiart ab Einion o Fuellt, deuddeg mab a deuddeg merch a phob un ohonynt gydag un llygad du ac un llygad glas.

Ym Mhrifysgol Bangor y bu ers dros ddeg mlynedd ar hugain.

Yr oedd angen caban 'mochal ffiar yn un o'r ponciau, caban go helaeth i lochesu tua deg ar hugain o ddynion, ac yr oedd yn fater o frys.

O'r digwyddiad hwnnw ymlaen, un tîm oedd ynddi, ac ar y diwedd, Llanelli aeth drwyddo i'r rownd gyn-derfynol, gyda sgôr o ddeg pwynt ar hugain i dri, a'r hawl i wynebu sialens tîm arall o gryse duon--ond cryse duon o Gastell Nedd y tro hwn, a'r gêm yn cael ei chware ar faes San Helen yn Abertawe.

Wedi bod ar y môr ers wyth mlynedd ar hugain, meddai, ac yr oedd yn fêt ar un o'r llongau cyntaf i fynd drwy'r Suez Canol ar ôl i'r culfor hwnnw gael ei agor chwe blynedd yn ôl, ac yr oedd yr hen forwr yn ddisgrifiwr byw.

Ychwanegwyd darn ato, hynny ymhen un mlynedd a'r hugain wedi ei adeiladu y tro cyntaf.

Tra oeddent yn byw yng Nghaerllion, ac yn fuan wedi pen blwydd Mary yn un- ar-hugain, bu cweryl ffyrnig rhyngddi hi a'i gŵr, ac aeth hi a'r pedwar plentyn yn ôl at ei mam i Birmingham.

'Rydw i yn bump ar hugain oed.' Hanner-drodd tuag ati â gwên fingam.

Ddeng mlynedd ar hugain ar ôl Arwisgo Tywysog Cymru a'r dathlu a'r protestiadau a oedd yn nodweddiadol o'r digwyddiad, bu cyfres o raglenni diddorol yn dadansoddi sefyllfa'r frenhiniaeth heddiw.

pump ar hugain o blant yn 'ista ar bob modfedd o'r llawr, i weld 'Lone Ranger'.

Hyd pob cyrbyn oedd tua phedair modfedd ar hugain.

Cyn hynny, bun Mr America yn 1947 ac yntaun llanc un ar hugain oed.

Bu'r cynllun newydd yn llwyddiant anghyffredin gan i bedwar ar hugain o aelodau newydd o gylch Glasfryn ymuno â'r Ysgol Sul.

Wyth ar hugain o oriau yn yr awyr.

Bellach yn ddeuddeg ar hugain oed, fe'i magwyd ym Mhenmachno, ac yno, yn wyth oed,yr aeth ar lwyfan gyntaf, mewn drama bentref.

Enillodd droeon ar yr unawd tenor dan a thros bump ar hugain oed yn y Genedlaethol ac yn y blynyddoedd olaf yn cael ei ddyfarnu yn 'llais y flwyddyn' yn Eisteddfod Llangollen.

Ro'n i wedi bod yn gweithio ar fân jobsus tan o'n i'n wuth, naw ar hugain, a jest peintio.

Yn Cwassanaeth Meir fe gâi saith Salm ar hugain mewn Cymraeg mydryddol ac un mewn rhyddiaith, heblaw rhai darnau o'r Testament Newydd ac ychydig adnodau o'r Apocryffa.

Aranwen Jones, Buddug Jones a Gareth Edwards ar y testun 'Gwyn eu byd plant y dyfodol.' Dyfarnodd hefyd araith Nia Parry ar y testun 'Deg ar hugain yw'r oed delfrydol i ddyn briodi' yr orau yn y gystadleuaeth.

Mecklenburg West Pomerania - ymosodiad ar faes gwersylla gan ddeg ar hugain o skinheads yn cario cyllyll a baneri Natsi%aidd.

Torrwyd ein lawntiau ni am y tro cyntaf ar yr ail ar bymtheg o Ionawr eleni, eilwaith ar y dydd olaf o'r mis, dim unwaith yn ystod mis Chwefror, ni bu tyfiant yn ystod y mis hwnnw, ac yna ar y seithfed ar hugain o Fawrth.

Newidiodd patrwm y gêm yn llwyr yn yr ail hanner, gan ddechre gyda phedwaredd cic gosb Phil, cic o ddeg llath ar hugain.

Magu cymdeithas o bobl ddylai fod pwrpas addysg, ac nid canolbwyntio ar gynhyrchu cyfrifiaduron a pheiriannau ateb ffôn yr Unfed Ganrif ar Hugain.

Ei ddewis arferol fyddai'r drydedd salm ar hugain ynghyd â'r adran honno yn yr Efengyl yn ôl Ioan sy'n dechrau gyda'r geiriau, 'Na thralloder eich calon'.

Wedi'r cwbl, mae tipyn o wahaniaeth rhwng platen pum pwys ar hugain a phlaten hanner can pwys.

Ond doedd y cochion ddim wedi cwbwlhau eu gorchest, ac fe fylchodd Roy Bergiers mor effeithiol fel na fedre'r gleision rwystro'r wythwr, Hefin Jenkins, rhag croesi am gais arall, i'w throsi gan Phil, i roi deg pwynt ar hugain ar y sgôrfwrdd--yn erbyn saith pwynt Caerdydd Nid gwneud cam â Chaerdydd yw dweud eu bod nhw wedi rnethu gyda chwe chic at y pyst, wrth iddyn nhw ddefnyddio Gareth Edwards, Leighton Davies a Keith James yn eu hymdrechion.

Yn y cyfarfod - fydd yn cael ei gynnal am 12.30 Dydd Mercher bydd y Gymdeithas yn egluro pam yr ydym yn galw am Ddeddf Iaith berthnasol i'r unfed ganrif ar hugain.

Ddydd Iau, unwaith eto ail hwylio am y Falkands a phan oedd yn gwawrio ddydd Sadwrn gwelwyd ynys Beachene, ddeng milltir ar hugain i'r de o'r Falklands.

Wrth imi gyrraedd trydydd llawr siop y fyddin yng nghanol y ddinas sylwais fod tua deg ar hugain o briefcases digon cyffredin yr olwg yn cael eu gosod yn daclus ar un o'r cownteri.

Malwyr y gelwid y dynion hyn; yr oedd ganddynt ordd fawr yn pwyso rhywbeth o un pwys ar bymtheg i un pwys ar hugain; math o erfyn oedd hwn a chanddo un pen fflat a'r pen arall wedi ei finio, a choes bren ryw ddwy droedfedd o hyd iddo.

Gruffudd Parry, Ar Ol Deng Mlynedd ar Hugain

Yn ystod blynyddoedd y rhyfel ei hun llwyddodd y Blaid i gyhoeddi, nid yn unig ei dau bapur misol yn ddi-fwlch, ond hefyd dri ar ddeg ar hugain o bamffledi.

Felly, yn ystod y saith mlynedd ar hugain yr oedd yr esgobion druain mewn cryn benbleth oherwydd yr awelon croes a oedd yn chwythu arnynt.

Bydd y cerddwyr sy'n dibynnu ar y nerth yn eu traed yn cario sgrol sy'n galw am Ddeddf Iaith Newydd i'r unfed ganrif ar hugain.

Mi alla i gydymdeimlo âr dyn yna yr aeth ei hamster ar goll yn ei Fercedes gwerth pedair mil ar hugain o bunnau.

Un o weddillion pres tecaf Ceredigion yw'r darian gron, wyth modfedd ar hugain ar ei thraws, sydd yn yr Amgueddfa Brydeinig.

Roedd Gareth Lloyd yn chwech ar hugain oed, fodfedd yn fyr o'r chwe troedfedd traddodiadol, ond nid angenrheidiol, yr heddlu, du ei wallt ond golau, os nad gwelw, ei wynepryd.

Mi ragdybiaf hefyd y bydd terfyn ar y Gymraeg yn iaith fyw, ond parhau'r tueddiad presennol, tua dechrau'r unfed ganrif ar hugain, a rhoi bod dynion ar gael yn Ynys Prydain y pryd hynny.

"Gwraig ifanc bedair ar ddeg ar hugain oed 'ryn ni'n gladdu 'ma heddi," meddai'r pregethwr.

Ymweliad â Chymru Yn ddiweddar daeth yr Athro Alun Joseph ag un ar hugain o fyfyrwyr o brifysgol Gwelph, Canada ar ymweliad â Chymru.

Ond dim ond naw ar hugain y cant yng Nghymru yn siarad Cymraeg".

Digwyddodd y cyfan ar linell bump ar hugain Llanelli, gyda Phil Bennett yn rhoi cic bwt i aildde/ chre'r chware; f~nne'n ply-gu i/ godi'r bêl, ond fel ro'n i'n sythu 'nghorff, dyma dacl ffyrnig yn 'y nghefn gan ddau o'r gwrthwynebwyr.

Mae rhywun yn cymryd yn ganiataol ei bod hi'n rhy ifanc i gofio y wefr gerddorol a sgubodd fyd cerddoriaeth ddeng mlynedd ar hugain yn ôl.

Mewn ymgais i atal y Palestiniaid rhag manteisio ar gyfnod o ryfel i greu rhagor o helynt, cafodd pawb ar diroedd y meddiant eu cyfyngu i'w cartrefi am bedair awr ar hugain y dydd, am ddyddiau ar y tro.

Roedd o tua phump ar hugain, mor dal â chre%yr glas, yn ddwys ac yn meddu ar groen swyddfa.

Ychydig dros hanner canrif yn ddiweddarach aeth Mr D J Williams Yn Chwech ar Hugain Oed i'r pyllau glo yng Nghwm Rhondda.

Cafodd dipyn o drafferth efo drws y garej yn gwrthod cau - roedd o wedi sôn droeon wrth y giaffar ac wrth Mrs Rowlands am gyflwr y clo yna - ac felly roedd hi bron yn bum munud ar hugain i wyth pan drodd o'r gornel i mewn i stad Llys y Gwynt ac roedd Elfed wedi gwylltio braidd efo Elsie Williams a'i chriw.

Y mae yng Ngheredigion un ar ddeg ar hugain o feini ag arysgrifau arnynt.

Diau i'w ddull o ysgrifennu effeithio ar lawer un arall, oherwydd darllenid ei weithiau, yn erthyglau a llyfrau, gan bob llenor o Gymro yn gyson am dros ddeng mlynedd ar hugain.

Waeth beth sy'n cael ei wneud iddo, mae 'na bob amser un lle, o fewn pedair awr ar hugain, fydd yn sor oherwydd y pwysau.

Am iddo grwydro cymaint i bregethu, a phregethu weithiau bedair-a phum gwaith y dydd, y rhwygwyd y wedd ar Harris onid oedd yn welw a rhychlyd ei wyneb yn ddeg ar hugain oed.

Dim ond deg ar hugain o sticeri Llafur.

Yn awr, ag yntau tua deg ar hugain oed, mae'n barod i fwynhau bywyd moethus gyda'i deulu yn ei lys dymunol yn Sycharth.

Gwnaed hyn ar y degfed o Fawrth ac fe'u trawsblannwyd allan ar yr wythfed ar hugain o'r mis.

Fel y dywedodd Saunders Lewis ddeng mlynedd ar hugain yn ôl, y mae Saeson yn bencampwyr ar ddefnyddio eu hiaith fel offeryn gwleidyddol.

Ond cyn belled â'm bod i a'm teulu yn y cwestiwn, mewn cyfnod o ddeng mlynedd ar hugain does neb wedi archwilio'r tū hyd yn oed.

Tybed a oedd Dafydd ap Gwilym yn disgwyl i un a gafodd bedwar plentyn ar ddeg ar hugain ymuniaethau â'i reddfau corfforol ef?

Oherwydd yr oeddwn yn ddeg ar hugain oed cyn dechrau dysgu Cymraeg o ddifrif, a chan na chefais y fraint o gael fy magu mewn awyrgylch Cymraeg, nid oes gennyf mo'r reddf na'r hyder sy'n anhepgor i un a fynnai arfer iaith yn y modd mwyaf celfydd sydd, sef i wneud cerdd.

am ddeuddeng mlynedd ar hugain o wasanaeth i'r mudiad.

capel oedd y Babell, capel bychan gyda rhyw bump ar hugain o aelodau, cangen o gapel Methodistaidd Beili-du, rhyw dair milltir i lawr y cwm.

Dros ddeng mlynedd ar hugain o olrhain hanes lleol fe ddarllenais filoedd o gyhoeddiadau o'r un natur.

Rhag ofn i rai ohonoch feddwl am ddefnyddio llwch llif, ni fuasai'n syniad newydd, cofiaf y syniad o'i ddefnyddio yn orchudd rhwng planhigion yn tyfu gael ei weithredu ddeng mlynedd ar hugain yn ôl.

Yr oedd wedi treulio pedair blynedd ar hugain yn y weinidogaeth cyn derbyn gofalaeth Gymraeg, ac yn Llundain, nid yng Nghymru, yr oedd honno.

Os oedd y cyfanswm yn un-ar-hugain, roeddynt bob amser yn cadw'r tocyn hwnnw fel swyn lwcus.

Yma hefyd mae Carreg Arthur sy'n ein hatgoffa am y chwedl mai carreg yn esgid y Brenin Arthur oedd y garreg fawr yma sy'n pwyso dros bum tunnell ar hugain!

Mae'n gae tair acer ar hugain ac yn codi cynhaeaf da o wair defaid bob blwyddyn.

Daeth laserau cyflwr solid bell ffordd ers eu darganfod ddeng mlynedd ar hugain yn ôl.

Er bod un mlynedd ar hugain wedi mynd heibio ers i mi groesi'r ffordd o Fryn Meirion i'r Coleg ar y Bryn, erys ynof yr ymdeimlad o falchder imi gael y profiad gwerthfawr o berthyn i'r gyfundrefn ddarlledu enwocaf a'r fwyaf ei pharch yn y byd.

Prynais werth pum punt ar hugain.

Hi sy'n dalp o gig marw, yn saith ar hugain oed, a gyrfa ddisglair o'i blaen - rhyfedd beth mae pobl yn 'i ystyried yn bwysig, ynte?

Gyrfa a gychwynnodd pan drodd glaslanc un ar hugain allan ryw ben bore, 'lawer dydd yn ôl' bellach, gobaith yn fflachio yn ei Iygaid, tân yn llosgi yn ei fol a thail cefn gwlad Môn yn ffres ar ei 'sgidia' am ei gyfweliad cynta' yn Ysgol Ramadeg Newton le Willows, sefydliad oedd yn drewi gan draddodiad yn Lloegar bell!

Yn ôl yr ystadegau diweddaraf cafwyd un allan o bob tri o bobol yn euog o rhyw drosedd neu'i gilydd erbyn eu bod yn ddeg ar hugain oed.

Yn ystod fy ieuenctid trigai oddeutu deg ar hugain o deuluoedd ym mhentref Cefn Brith, y cyfan bron a'u gwreiddiau yn yr ardal ar wahân i ddyfodiaid a ddaeth yno o ganlyniad i briodas.

Yn gyntaf, er ei fod yn aelod ers deng mlynedd ar hugain (ei eiriau o), mae ei wyneb o yn ddigon dieithr i rengoedd gweithredol y Gymdeithas i gael ei gyfri'n wyneb newydd, ac yn ail os ydio am werthfawrogi talent newydd mewn unrhyw faes darllened fyfyrdodau gwleidyddol Hefina Clwyd.

O'r uchder hwnnw medrai weld dros y wal arswydus honno, `Wal Berlin.' Am un mlynedd ar hugain roedd y wal hon, gyda'i thyrrau'n llawn o ddynion arfog, ei chŵn a'i chaeau'n llawn o ffrwydron cudd, wedi rhannu'r ddinas yn ddwy.

Os defnyddir pum hecsagon ar hugain rhywbeth yn debyg i siâp pêl rygbi a geir.

Yn ddeg ar hugain y dechreuais i ddysgu'r Gymraeg o ddifrif.

Yn ail, am iddo adeiladu ar y ddysg honno trwy ddarllen yn ddeallus y llwyth llyfrau ar fudiadau a sectau a phersonau canol yr ail ganrif ar bymtheg a gynhyrchwyd gan haneswyr Lloegr yn ystod y deng mlynedd ar hugain diwethaf, corff gwych o waith.

Ac ar y pererindodau blynyddol hyn y gwerthai'r bardd gynnyrch ei awen, a bu'n cadw argraffwyr y de yn brysur am gyfnod o ddeng mlynedd ar hugain.

Roedd hi'n tynnu am ei dwy ar hugain ac yn dal i gochi.

Er iddo fod yn ddigon grasol i osgoi mynegi barn am raglenni teledu heddiw dichon fod elfen o feirniadaeth wrth iddo drafod y datblygiad a fu o ran technegau dros y pum mlynedd ar hugain er pan wnaeth ef y ddwy raglen a ddangoswyd.

Yn y pum mlynedd ar hugain diwethaf mae meysydd fel cyfathrebu, cyfrifiadureg, rheolaeth, electroneg traul, ac agweddau o feddygaeth, er enghraifft, wedi eu trawsnewid yn gyfan gwbl.

Ni ellir dylanwad heb apêl, a hawdd deall apêl gwrthrych fel Keats at ŵr ifanc pedair ar hugain oed a'i teimlai ei hun yn fardd ond na wyddai sut i'w ddisgyblu ei hun i greu gwaith cyson y gallai fod yn fodlon arno.

Ond yn ddiau coron y canu i fynachlog Nedd yw'r awdl a gyfansoddodd Lewys Morgannwg iddi yn ei ieuenctid ar y pedwar mesur ar hugain - yr oedd hyn yn nyddiau Lleision Tomas, yr abad olaf.

Ar y chweched ar hugain o Chwefror ym Mhlas hedd bu farw Mr Joseph Bratt (Joe) gynt o "Mount View%, Ffordd Glynne, yn wyth deg wyth oed.

Ddeng mlynedd ar hugain ar ôl Arwisgo Tywysog Cymru ar dathlu ar protestiadau a oedd yn nodweddiadol o'r digwyddiad, bu cyfres o raglenni diddorol yn dadansoddi sefyllfar frenhiniaeth heddiw.

Mae'r rhan fwyaf o'r coed llwyfen oedd yn Llŷn ddeng mlynedd ar hugain yn ol wedi marw o ganlyniad i glefyd a ddaeth i'r wlad o ffwrdd.