Wrth gymryd stoc o bethau yn ystod y fendith a draddododd Huw Huws, euthum braidd yn ddigalon.

"Siop bapur newydd a baco'n unig oedd hi pan gychwynnais weithio yma i Huws a Roberts.

'Nhrâd, Mr Huws!

Pan fyddid yn sôn am ei gampau'n gwagio siopau o'u nwyddau oll byddai hithau'n dal dano'n dweud, 'Wel, ddaru o ladd neb, yn naddo?' A phan ddaru o ladd Huws Parsli am y tro cyntaf dyma hi i'r adwy eto: 'Toedd dda gen i mo'r hen gingroen afiach beth bynnag.

Wedi gwisgo'i grysbas ail, sgidia' ail orau a'i legins porthmona daeth William Huws yn ôl i'r gegin a hwylio i gychwyn ar ei genhadaeth.

'Mf Huws!

Ymhlith y rhai fu'n cynnig ateb y cwestiwn oedd y seiciatrydd Dr Dafydd Huws a gynigiodd sawl math o berson, gan gynnwys yr ysgolfeistr a'r actor.

Clywn lais patriarchaidd yn fy nghyfarch yn wresog o'r lle tân, ac o dipyn i beth ymffurfiodd Huw Huws, fel rhyw Fephistopheles diaconaidd a barfog, allan o'r mwg.

Anwybyddodd William Huws y cwestiwn,lluchiodd y ddwy stemar ogleuog i gyfeiriad y lle tân a'i fflatwadnu hi am y llofft gefn.

'Shwt ych chi, Mr Huws?' gofynnodd y ddynas ganol oed, o ran ffurfioldab yn hytrach na chwrteisi, wrth roi ei welintons am ei thraed.

Ar ol gweithio'n galed i fagu'r giang, ni chafodd Tomos Huws a'i wraig ddim am eu llafur ar wahan i'r hawl i lywodraethu'r ty.

'Neidiwch i mewn, William Huws, lle bod ni'n 'straffu amsar.

'Roedd Huws y Siwrin a'i wraig acw yn y fisit - wyddost amdanyn nhw ill dau.

Huws!' eglurodd Malcym tae o erioed wedi gweld y fath odrwydd yn ei fywyd o'r blaen.

Sefydlent eu golygon ar y cerfiwr, Huw Huws - llygaid awchus, a'r ddwy wraig hwythau - llygaid llym-feirniadol.

'Symud ymlaen rşan, cer yn ôl i dy siop, mae dy gwsmer di newydd gerdded allan hefo llond ei hafflau o dy stoc di.' Rhegodd Huws Parsli a'i bachu hi o'na ar ôl y cyn-gwsmer.

Y siaradwyr yng Nghaerfyrddin fydd Sioned Elin, Llyr Huws Gruffydd a Dafydd Morgan Lewis.

Mae'r beirdd a llenorion sy'n gwrthwynebu cysylltiad brenhinol yn cynnwys Myrddin ap Dafydd, Iwan LLwyd, Angharad Tomos, Meirion MacIntyre Huws, MIhangel Morgan a Robin Llywelyn.

Huws.

Unig gŵyn Caradog Huws, Caeau Gleision, ynglŷn â'r bysys oedd nad oeddynt yn cadw at yr un amser bob dydd.

Yn ddistaw 'te.' 'Miss Willias, fi sy' 'ma.' 'Y?' 'William Huws...

'Wel be?' meddai PC Llong 'Wel wyt ti'n fodlon coelio rşan na laddodd Vatilan mo Huws Parsli.

"Mae ein dyled yn fawr iddyn nhw," meddai'r Cyng Huws.

Teulu'r hen Harri Huws, eich taid, debyg iawn.

Mae acw wydd, o oedran ansicr, wedi dwad acw o'r Fferam - Huw Huws wedi cael ei daro'n sydyn gan ffit o gariad brawdol, ac fel rhoddwr y wledd mae o'n un o'r gwahoddedigion.

Recordiwyd y caneuon yn stiwdior Malthouse yn Aberystwyth efo Curig Huws.

Yr oedd Huw Huws yn bopeth gwrthwyneb i Anti Lw; yn smociwr trwm, yn fwytawr harti a di-lol, a gallai greu awyrgylch mewn amser, hwyrach mewn un noson, a yrrai'r foneddiges gymhenllyd honno ar ffo.

Parthed Huw Huws, a oedd yn fwytawr harti a naturiol, ofnwn fod trychineb yn anocheladwy.

Estynnodd Seimon dennyn Cli%o i Rhys a chymerodd Mrs Huws ofal o'r bygi.

Ted Huws, yr Ardd yw'r awdur, ac yn y cyflwyniad i'r llyfryn, dyma a ddywedir - "Ymroes Ted o ddifri i'r ymchwil ar ei destun.

Nid oes yma'n awr arlunydd fel William Huws, nac athrylith fel TO Jones.

Nid chdi 'di'r gynta'.' 'Ifan Ifans?' 'Ia?' ''Dwi'n mynd i gal babi rwan.' Brysiodd William Huws i lawr grisiau'r bus, gan ddarn-lusgo'r hwch i'w ganlyn, wedi gwerthu'i gymydog am lai na chawl ffacbys.

Ymunodd Vaughan Roderick, Golygydd Materion Cymreig BBC Cymru a Mark Hutchings â'r cyfranwyr rheolaidd Peter Johnson, Siân Pari Huws a Mark Tulip ar Good Morning Wales, a symudodd Gail Foley o slot ben bore i'r sioe Good Evening Wales fin nos, gan ymuno â Patrick Hannan.

'Nabododd William Huws berchennog y llais nesa' a phenderfynodd roi gordd arno.

Ma' hi'n amsar rhyfal William Huws ac ma' petrol ar rasion.' Gwr â'i faen sbring wedi'i windio hytrach yn dynn oedd Ifan Ifans y Paraffîn; datodai'n un llanast' ar y styrbans lleia'.

'Gilbert, William Huws.

Huws' 'Dŵr i'r fuwch 'na!' gwaeddodd Ifor.

'Tractors, Mr Huws!

Roeddan nhw wedi cael eu chwistrellu hefo pob math o sothach drud at bob dim nes yr oedd yn syndod nad oedd eu crwyn nhw'n gollwng!y misus, Anti Lw mewn unigrwydd urddasol ar y naill ochr, Huw Huws a minnau ar y llall.

'Na, alla'i ddim,' meddai eto, 'achos hyd yn oed os ydi Huws Parsli'n dweud y gwir - ac mae gennyf f'amheuon - hyd yn oed wedyn rwy'n credu fod yna fater bach arall ar ôl, yn toes?

Beudy'r Gors.' Sylweddolodd 'rhen ferch faint ei chamgymeriad a cheisiodd adfeddiannu'r tir a gollwyd drwy roi ymosodiad ar William Huws, druan.

Un o'r cymeriadau a alwai, yn arbennig ar fore Llun, oedd Jonni Huws y Saer.

Ddim o gwbwl, Mrs Huws.

'Faswn i'n hoffi cwrdd â'r bachgen, y bachgen sy'n gwitho 'da chi, Mr Huws.' byrlymodd ar ei draws.

"Mae yna lot o bethe r'yn ni'n gallu uniaethu 'da," meddai un arall o'r cymeriadau canolog, Dafydd Huws, sy'n arwain eisteddfod yn arddull gemau teledu.

"Yr ydan ni'n ddiolchgar iawn i chi am yr ŵydd, Huw Huws," ebr y misus, ar Iol i'r gŵr hirwyntog hwnnw eistedd i lawr drachefn.

Cymerodd Vaughan Roderick a Siân Pari Huws yr awenau gyda Good Morning Wales, lle y caniataodd y dechnoleg newydd i'r tîm ddarlledun rheolaidd o leoliadau gwahanol ledled Cymru.

Teimlwn fel Mari Huws nymber ten ers talwm.

Rho ben y tennyn i Rhys a chymer di'r posteri yma,' meddai Mrs Huws wrth Seimon.

'Y slaten 'na'n edrych yn ddanjeris, Mr Huws, sylwodd y Ddynas fel barcud.

'Ddowch chi allan am funud, Huws Parsli, plîs, mae PC Llong isio gair hefo chi.'

Gwahoddwyd Daniel Huws, ein prif awdurdod ar lawysgrifau'r oesoedd canol, i baratoi disgrifadau o'r llawysgrifau pwysicaf sy'n cynnwys y testun, a Ceridwen Lloyd-Morgan i ysgrifennu rhagymadrodd pwrpasol ar sail ei gwybodaeth arbenigol am berthynas y testunau Cymraeg â'r gwreiddiol Ffrangeg; mae canfyddiadau'r ddau yn ddadlennol a diddorol.

Cynigiodd Rhianwen Huws Roberts ein bod yn mynd yno i genhadu.

O'm plentyndod cofiaf am lawer cymeriad gwreiddiol a doniol, a dyma grybwyll dim ond tri ohonynt, Jonni Huws y Saer, Dic Lodge, a Washi Bach.

Syndod mawr oedd clywed fod Curig Huws, gitarydd Murry The Hump, wedi gadael y grwp.

Addasiad Emily Huws.

''Da chi'n siwr, William Huws, nag ydi'r bitsh hwch 'na ddim yn baeddu'r sêt gynnoch chi?' 'Un o'r hychod glana' fuo acw fawr 'rioed.

Ma' rhyddid yn beth mawr, wyddoch chi a rydw i am ddal 'y ngafal ynddo fo." Ar yr un gwynt, ychwanegodd yn ddyn i gyd: "Rydw i am fynd i weld tipyn ar y byd cyn iddi hi fynd yn rhy hwyr arna i." Agorodd ceg Maggie Huws, ond cyn iddi hi gael yr un gair allan ohoni hi, roedd Willie Solomon wedi cyrraedd ei ddrws ac wedi rhoi clep arno yn ei hwyneb.

'Yli di yma, PC Long,' meddai Huws Parsli'n dechrau cael myll, 'mi fues i drwy hynna'i gyd yn cwrt.

Roedd sgript Dafydd Huws yn plethu sawl elfen yn gywrain: nid yn unig yr oedd yn ddiwrnod cyntaf i Carys ond roedd yn ddiwrnod cyhoeddi grantiau gwella tai.

'Dw i'n gweld dy fod ti a Cli%o'n ffrindie,' meddai Mrs Huws, 'a fydd hi ddim yn cymryd at bobl ddieithr yn rhwydd fel arfer; ond mae'n rhaid i ni fynd.

Ond mae na eithraid, a 'Chwysu fy hun yn oer' gan Hefin Huws ydi honno. Pa air fyddet ti yn ddefnyddio i ddisgrifio Cymdeithas yr Iaith Gymraeg heddiw?

Teimlai Alun ei du mewn yn troi yn union yr un fath ƒ phan oedd Miss Huws yn gweiddi arno yn yr ysgol.

''Dyn nhw wedi symud Pwllheli ne' rwbath?' ''Da ni wedi talu am gal mynd i weld - The First of the Few.' 'Do'n tad.' 'Nid i fynd â hwch Beudy'r Gors at bae.' 'Ifan Paraffîn dreifar sybmarîn.' 'Petha' ifanc 'ma wedi mynd yn gegog, Ifan Ifans,' sylwodd William Huws a ddioddefasai'r un o math enllib yn flaenorol.

A 'drychwch welwch chi'r Cerrig Gleision cythril hwnnw yn rwla.' Craffodd William Huws, a'r hwch (ond am resymau gwahanol) drwy ffenestr y bus ac i'r gwyll.

'Gin fi ffost beit, Mf Huws!' a chwythodd Malcym i'w ddyrna a dawnsio o un droed i'r llall yn ei siacad ledar ddu nad oedd hyd yn oed yn cyrraedd ei fotwm bol.

A 'da chi ddim wedi talu'ch ffer 'chwaith.' Fel roedd William Huws yn croesi'r cae, a'r hen hwch yn igam-ogami'i rhyddid newydd, clywodd swn traed cybiau'r sêt gefn yn trybowndio i lawr grisiau'r bus dan siantio'u gwrthryfel dros y wlad dywyll, agored.

'Mae'n chwaftaf i naw, Mf Huws,' atebodd Malcym hefo'i ddwylo o'r golwg yn ei geseilia a'i ddannadd yn clecian.

Ym mlwyddyn cyhoeddi Enoc Huws traethodd rhyw ysgrifennwr dienw yn huawdl ar y testun 'Merched Cymru yn Lloegr a'u peryglon' ym misolyn Pan Jones Cwrs y Byd.

'Dydy'f fuwch byth wedi dwad a llo, Mr Huws' ychwanegodd Malcym yn sylwgar.

Byddaf yn gweld rhai o'r cyn-fyfyrwyr pan ddônt ar eu gwyliau, a gwelaf eraill wrth eu gwaith, rhai fel Arfon Huws, sydd yn ymddiddori mewn barddoniaeth erbyn hyn, y ddau Ieuan o Fynytho, Gwynfor Mynytho a Gwynfor Abersoch, Brian Llangian, ac amryw eraill.

"O'i gymharu â rhai o'r symiau ar y rhestr cyfalaf, dyma swm bitw, bitw iawn," meddai'r Cung Huws, a ychwanegodd: "Dwi'n amau ers tro bod 'na gynllun gan y Swyddfa Gymreig, a gan Gwynedd hefyd, i sianelu arian mawr i ganolfan gwleidyddol poblogaidd sy'n cael eu gweld -- a hynny ar draul yr ardaloedd diwydiannol traddodiadol, lle byddai'r arian yn gwneud mwy o les.

Cymerodd Vaughan Roderick a Siân Pari Huws yr awenau gyda Good Morning Wales, lle y caniataodd y dechnoleg newydd i'r tîm ddarlledu'n rheolaidd o leoliadau gwahanol ledled Cymru.

Slipiodd William Huws hanner owns o faco'r Brython i law ddisgwylgar gyrrwr y bus a chafodd yr ateb a ddymunai.

Syllai weithiau'n ddifrifddwys rhwng ei ddwylo ar Huw Huws, fel un yn gwrando ar wasanaeth claddu.

'Mi wyddoch chi lle ma' Gilbert.' 'M...Norman ddeutsoch chi gyna',' ebe William Huws wedi cymysgu rhwng yr halen a'r pupur.

'Dw i'n gwybod,' meddai Mrs Huws.

'Ond William Huws bach mae 'ma hogan yn hwylio i gal babi.' Fel y camai William Huws dros gamfa i gae, a'r hwch hanner o dan ei gesail, gwaeddodd y gyrrwr eilwaith.

Mewn gair, gallai Huw Huws wasanaethu fel antidote i Anti Lw.

Huws!' 'Wel, dorro ddŵr i'r fuwch 'na.

Wrth imi ei gychwyn adref i fyny'r lôn, ymdrawodd i'm meddwl yn sydyn y gallsai Huw Huws fod yn gynhorthwy i yrru Anti Lw ymaith.

'Oef, yndydi Mf Huws.' chwythodd Malcym gymyla mawr o agar o'i geg ar war Ifor.

Cafodd William Huws barch a godai oddi ar ofnadwyaeth weddill y siwrnai.

Wedi inni am beth amser drafod cwrs y byd a chwrs y glunwst y dioddefai Huw Huws oddi wrtho, dechreuodd meistr y tŷ anesmwytho.

'Be am inni ofyn barn Huws Parsli am hynny?' meddai Nel yn swta.

Actor orau'r gyfres, o bell ffordd, yw Siw Huws.

'Ma'f lechan 'na uwchben dfws beudy yn befig, Mr Huws,' pwysleisiodd Malcym.

'Dewch yn eich blaene 'te fe awn gyda'n gilydd,' meddai Mrs Huws.

Y peth tebyca welsoch chi rioed i Huws y Bobi yn sefyll yng nghefen capel adeg steddfod.

Dihoeni oedd ei hanes yn ystod ei flynyddoedd olaf, cyfnod cyfansoddi Gwen Tomos a 'Nodion Ned Huws'.

Cododd yr heddwas ei ben a syllu'n amheus ar Huws Parsli.

O'i gorun moel i bowlen ei bibell hir yr oedd Huw Huws yn pelydru heddwch ac ewyllys da.

Trwy gyfrwng darlleniadau ac atgofion, bu Catrin Pari Huws ac Elizabeth Parry yn sôn am glychau.

Wel, 'fasa nhw ddim yn gneud mwy o hylabalw 'daswn i wedi torri pen Huws y Siwrin hefo'r gyllall grampog.

'Bofa, Mf Huws.' a dechreuodd Malcym chwerthin.

Felly byddai Jonni Huws wedi clywed dwy bregeth gan y pregethwr, a byddai'n nhad wedi clywed y bregeth yn y prynhawn.

"Ond tyrd i mewn i'r ffau at Huw Huws.

'Tydi gair Huws Parsli'n profi dim i neb,' meddai PC Llong yn codi i'w draed ac yn plygu ei ddau ben-glin tuag at allan.

Dyna a gâi hi, bellach, yn bupur a halen gyda phob pryd bwyd, ei anturiaethau ef ar y Sara Huws, fel y byddai ef yn llanc i gyd yn gwneud plym dyff i'r criw ac yn dringo'r mastiau fel mwnci.

Ond cyn cychwyn, roedd o wedi tynnu dau gan punt o'i gownt Post a chael hwyl wrth weld Maggie Huws yn codi i'r entrychion.