meddai, braidd yn ddiymadferth eto, ond roedd sylw hwnnw wedi'i hoelio ar y ffordd o'i flaen.

Ers y cyfarfod hwnnw, nid oedd y Ganolfan Gynghori yn gorfod talu am yr ystafell, a gobeithid derbyn ad- daliad am y swm dalwyd eisoes gan fod Canolfannau Cynghori yn elusen gofrestredig.

Byth er y dydd hwnnw y bu'n dyst anfodlon i foddi Betsan, mynnai'r hen wreigan ymwthio i'w ymwybyddiaeth, yn enwedig pan dueddai i'w gysuro ei hun fod popeth yn llaw Duw.

Cofiaf i mi sylwi y bore hwnnw fod rhai o'r plant yn y dosbarth wedi eu gwisgo yn hollol yr un fath â'i gilydd - pedwar neu bump o fechgyn yn f'ymyl mewn siwt lwyd, dywyll, hynod o blaen, er yn lân, a rhai genethod mewn siwt o'r un lliw a defnydd, a'r un patrwm â'i gilydd yn union, gyda ffedogau gwynion, llaes a dwy lythyren wedi eu stampio arnynt.

Gofynnwyd drannoeth i feddyg y teulu i alw ac fe welodd hwnnw arwyddion o'r Eryrod ar fy nghefn.

Gan mai dyma gartref y grŵp Anweledig, bachwyd ar y gair hwnnw fel slogan.

Lliwiau ffenest siop oedd lliw y cynhaeaf hwnnw, a gwneud y gorau ohono wnaeth yr adar.

Newidwyd enw hwnnw'n Newyddiadur Hanesyddol ac, o dan olygyddiaeth Roger Edwards, yn Gronicl yr Oes.

CEMAES - ARWYR NORMANDY: Dewiswyd traeth Cemaes yn un o'r ychydig drwy Gymru i fod yn fan cyfarfod i gofio am y glanio beiddgar hwnnw yn Normandy hanner can mlynedd yn ol.

Ac yna pan elai'r person hwnnw i'r dafarn gyda'r nos neu i gyfarfod cymdeithasol neu arall dosbarthai slipiau a chasglai enwau yno hefyd.

Mi gofiaf fi'r dyn hwnnw tra byddaf byw.

Bu chwarae caled y prynhawn hwnnw, â'r bachwyr yn weddol gyfartal.

Dichon nad oedd hynny'n ymddangos yn berthnasol iawn ar y pryd, ond y mae'r disgyblion a fu yn y dosbarth hwnnw'n cofio'r wybodaeth hyd heddiw.

Hwnnw'n bodio'n ofalus, holi, a rhybuddio cyn gwasgu'n drwm mewn mannau arbennig.

Byddwn yn dod yn gyfarwydd â'r tric hwnnw.

Er na fyddai'n cydnabod hynny, efallai mai'r tebygrwydd hwnnw, yn fwy na dim byd arall, a'i perswadiodd i lanhau iddo'n barhaol.

Adlewyrchiad o'r haul rywfodd ar y dwr a hwnnw'n creu goleuni ar ol i chi ddygymod a'r lle.

Holodd bob un o'r criw yn eu tro, ond gwadodd pob un ei fod yn medru nofio, gan fod y môr hwnnw'n Uawn siarcod.

Democratiaeth, neu ymladd dros ryddid, oedd yr achos hwnnw.

Glyn Davies wedi gwirioni arno ym mlynyddoedd dechrau'r ganrif, ac nid oedd hwnnw gymaint a hynny'n wahanol i'r hyn ydoedd gan mlynedd ynghynt.

Ac ar yr eiliad nesaf, fel edrych i mewn i ddwy ogof a'r haul yn eu pen draw yn mynd rownd y ddaear yn ôl astonomeg y Dyrchafael a'r peth hwnnw a elwir mor chwerthinllyd o anghywir yn Gredo'r Apostolion.

Neidiodd i'r Daihatsu a gyrru i'r cae lle cafwyd byrst y bora hwnnw.

Bu gwasanaeth bore Sul y Pasg yn un gwahanol i'r arfer eleni oherwydd, yn y gwasanaeth hwnnw, cymerwyd rhan gan y bobl ifainc oedd yn cael eu derbyn yn gyflawn aelodau o'r eglwys.

Heblaw ei feirniadaeth gymdeithasol grafog, yr oedd ei ddadansoddiad o wendidau'r Bardd Newydd ac o natur arddulliol y beirdd rhamantaidd a ddaeth i ddisodli hwnnw yn dangos chwaeth datblygedig a chlust fain odiaeth.

Mae ymroddiad Eryl i gyfrwng y theatr yn amlwg, ac mae yntau'n ymddangos yn gyfforddus gyda'r cyfrwng hwnnw.

Mae'r pamffledyn yn ddarn syfrdanol o feddwl hanesyddol a phroffwydol, a hwnnw wedi ei fynegi mewn rhyddiaith rymus, baradocsaidd yn aml.

Am ganrif gyfan bu mil oedd o weithwyr dan yr hen drefn yn trethu eu nerth a cholli llawer o chwys, a daethai'r cyfnod hwnnw i ben.

Er mor glir yw'r gwrthgyferbyniad rhwng y ddau fath o lun, nid yn hwnnw y mae prif ddiddordeb y ffotograffydd, ond yn hytrach yng nghymlethdod y profiad o fynd yn ôl i Ogledd Iwerddon.

Does dim agoriad arall i'r gorffennol hwnnw ond yr iaith.

Go brin y medrid cyhuddo'r pregethwr gwreiddiol hwnnw a adnabyddid fel 'Lloyd y Cwm', am iddo weinidogaethu yng Nghwmystwyth am flynyddoedd lawer, o fod yn 'boring'.

Cyflwynodd Breiddyn fi i Lewis Olifer a goleuodd wyneb hwnnw.

'Mi est ti'n rhy bell tro 'na,' meddai hwnnw mewn llais tawel.

Mae'n amlwg mai hollalluog ac anfeidrol fyddai'r unben hwnnw a allai gyflawni'r holl oruchwylion ar ei ben ei hun, gan lwyddo i wneud hynny'n ddidragwydd ddydd ar ôl dydd drwy gydol y flwyddyn.

I newyddiadurwr o'r Gorllewin yn cyrraedd gwledydd y Baltig yn y cyfnod hwnnw, chwe mis ar ôl iddyn nhw ennill eu hannibyniaeth lawn, roedd un peth ar ôl y llall yn corddi teimladau a barn.

Eleni, mae'r sgandal hwnnw'n rhan ganolog o Iyfr newydd ac mae Cwmni Theatr Gwynedd yn paratoi at atgyfodi'r ddrama.

Dangosodd hynny iddi am y tro cyntaf pan arweiniodd hi allan o'r Aifft, ei harwain i fod, - a byth wedyn yr ecsodus hwnnw yw prif gyfeirbwynt eu perthynas.

Ar ôl rhybudd amserol a difloesgni Mr Saunders Lewis ynglyn â thynged yr iaith, fe aeth Cymdeithas yr Iaith ati i fynnu i'r Gymraeg ei phriod hawliau yn ei gwlad ei hun, ac ni wnâi ond y crintach warafun i'r mudiad hwnnw y clod am ennill yn ôl i'r iaith beth o'r bri y mae'n ei fwynhau heddiw.

Mae'r profiad hwnnw, a'r dadrith a'i dilynodd, yn ganolog yn ei waith ond, fel awdur a ddywedodd unwaith fod pob llenyddiaeth werth-chweil yn wleidyddol, mae wedi ymdrin yn ddeifiol hefyd ag agweddau cynharach a diweddarach ar hanes yr Almaen.

Daeth 60 o Gymry Cymraeg allan yn y glaw i weld y perfformiad hwnnw.

Hyd yn hyn, nid oes unrhyw dystiolaeth fod yna weithredu ar yr argymhelliad hwnnw a'r canlyniad yw'r sefyllfa anfoddhaol bresennol lle y mae dryswch ac ansicrwydd ynglŷn â dwyieithrwydd yn y Cynulliad a phenderfyniadau unigol yn cael eu cymryd gan unigolion y tu allan i fframwaith cyffredinol i'r corff cyfan.

Fel y nododd Gruffydd wrth adolygu'r ddrama yn Llenor yr haf hwnnw, ffurf newydd ydoedd na chai'r clod a haeddai er ei bod yn 'ymgais onest i dorri llwybr newydd.' Llwybr ydoedd a wyrai oddi ar gonfensiwn drama'r Gegin Gymreig yn null Beddau'r Proffwydi, o ran plot a hefyd o ran syniadaeth gynhaliol.

ac mae hwnnw'n ddigri ...

Ac y daw mwy eto o fedalau aur yn sgîl yr arian hwnnw.

Gair y Rhos am y peth oedd "mynd i le%, ac yr oedd merched y Rhos y pryd hwnnw yn gwasanaethu mewn lleoedd fel Lerpwl, Liscard, Bolton, a Manchester wrth yr ugeiniau.

er enghraifft y tro hwnnw y penderfynodd newid enwau'r misoedd.

mae'r ddau heb wynebu ei gilydd ers rhai tymhorau a bydd hwnnw'n ychwanegu tipyn at y gêm.

Mae dylanwad y llawenydd hwnnw yn y gwaith yn dal i lynu yn y cof.

Cynulleidfaoedd da drwy'r haf a'r gaeaf cyntaf hwnnw, ac yna'n sydyn ym mis Mawrth, nifer fawr o bobl ddim yn eu seddau, a finne'n methu deall beth own i wedi gwneud, beth own i wedi dweud - ai gwir rhybudd Merfyn wedi'r cyfan?

Cafwyd trafodaeth hefyd yn y cyfarfod hwnnw am sefyllfa'r ystafell yn y Bala; dywedodd Mr Hughes a Mr Matthews y byddid yn adolygu'r sefyllfa mewn cyfarfod dilynol i weld fedrid cael ystafell arall ar gyfer cyfweliadau yn unig.

LLONGYFARCHIADAU i Hugh Williams, Pant yr Afallen ar ei lwyddiant ysgubol gyda'r Hwch Las a'r deg mochyn bach, heb anghofio wrth gwrs yr hwch ei hun a'r tad - er mai y cwbl a ymddangosodd am y creadur hwnnw oedd mai Duroc oedd ei 'fec' - neu ei fecwn hwyrach!

Gwaeddodd ar y dyn oedd yn canlyn ceffyl: "Tyrd â'r ceffyl i symud rhain!" Aeth hwnnw i'r stabl oedd yn weddol agos, ac yna dod yn ei ôl heb y ceffyl.

Mae llawer o'u cynnwys yn opiniynau dynion y cyfnod hwnnw am y gyfundrefn addysg honno a'i diffygion.

'Dwn i ddim pwy rôi i gi yno, heb sôn am blentyn." "Ia, 'ntê, a'r cyflogau'n fychan." "Bychan, i%a; meddyliwch chi rŵan am John yma, yn cael dim ond pymtheg swllt yn yr wythnos ar ôl gweithio blynyddoedd am ddim, a sefyll tu ôl i'r cownter o fore gwyn tan nos, a'r hen ddyn hwnnw'n cerdded o gwmpas y siop, efo'i hen lygada ym mhob man.

Bu'n blismon ers saith mlynedd gan dreulio'r holl amser hwnnw yn Llanelli, fel heddwas stryd yn gyntaf ac yna fel ditectif gwnstabl.

gallaf eich clywed yn ei ddweud: dyma chi'n dychwelyd i'r testun o raddio, a buoch wrthi rai misoedd yn ôl ar y tudalennau hyn mewn cyfres o dair ysgrif yn trafod yr union destun hwnnw.

Fodd bynnag, erbyn diwedd y degawd hwnnw roedd cyfuniad o ddirywiad yn yr economi, polisi o gwtogi ar wariant cyhoeddus a rhagolygon o boblogaeth sefydlog yn arwain at leihad sylweddol yn rhan y sector gyhoeddus swyddogol ym maes darparu cartrefi.

Gruffydd Parry ar hwnnw.

Ac yn y dwthwn hwnnw.

A Rachel druan yng nghaledi ei gweddw-dod ifanc yn dafodrydd ei hatgofion ac yn ail-flasu'r bywyd oedd arni yng nghegin Y Plas lle ceid cig eidon a reis berw a chaws a bara cartref, - er taw bara du oedd hwnnw, meddai mam.

Cyhuddwyd y papur newydd a'r orsaf radio o fod yn cydweithio'n agos ag ETA am fod y mudiad hwnnw'n dewis rhyddhau ei gyhoeddiadau trwy gyfrwng y papur.

Meddai Eirlys: "Mae pobl yn dod o bobman i brynu baco yma am eu bod yn fwy hoff ohono na'r stwff sydd wedi ei bacio'n barod, er ein bod yn gwerthu hwnnw hefyd.

"Hoff gennyf yw ateb y morwr hwnnw o Wlad yr Haf pan ofynnodd Coleridge iddo paham yr oedd wedi mentro ei fywyd i achub dyn na welsai erioed ac na wyddai enw na dim amdano : "Mae amcan gennym tuag at ein gilydd.' Meithrin yr amcan honno yw galwedigaeth greadigol dyn, ac wrth geisio gwneud byd teilwng o frawdoliaeth daw ef ei hun yn deilwng o'i fodolaeth.'

Fel pe bai Ap wedi synhwyro'r sylw obsesif hwn, deuai hwnnw ar ei hald yn amlach i'r parthau yma.

Dywedodd hwnnw y byddai'n rhaid i Waldo ymadael, ond y gwnâi ef ohirio hynny gyhyd ag y gallai.

Darlledwyd y rhaglen Gymraeg gyntaf ym mis Tachwedd, ond amharod oedd y BBC i ddefnyddio unrhyw iaith arall ac eithrio Saesneg, a hwnnw'n Saesneg ag acenion dosbarth canol Llundain.

'Laddodd o mo hwnnw, yn naddo?'

Fe ddaw dydd yr heuwr yn ôl, bydd yr had yn ei law a hwnnw yn had brenhinol.

Deued pob un â'i aberth; ac os cawn ni Ysbryd Duw gyda ni i wneud y gwaith, a bod yn un gyda'n gilydd, ni gawn rywbeth mwy na'r can mil - yr Ysbryd hwnnw i ddefnyddio y can mil i weithio.

Mae'r corff cynulliedig hwnnw'n dal i fod.

Doedd gen i'r un syniad ar y pryd beth oedd y ffrwyth, ond wrth ei flasu y prynhawn hwnnw, a chael 'y nghyflwyno am y tro cynta i'r melwyn dwr, fe alle unrhyw un gadw'i caviar a'i siampên--ar yr eiliad honno, fedre dim byd melysach na brafiach fod wedi gwlychu 'ngwefuse i, ac roedd oerni a ffresni'r sudd yn adfywio ceg oedd yn boenus o sych.

cyflwynir dewis yr awdur o fframwaith cyffredinol ar gyfer disgrifio'r Gymraeg, ond cyn mynd at hwnnw, sonnir ychydig am rai o ieithyddion America ac yn eu plith, Noam Chomsky, awdur y system ramadegol a elwir Gramadeg Trawsffurfiol Cenhedol.

CYTUNWYD foddbynnag y byddai'n ofynnol i Gadeirydd y pwyllgor hwnnw fynychu cyfarfodydd y Pwyllgor Gweithredol.

Maen amlwg fod gan Graham Henry ei amheuon o hyd ynglyn â maswr Abertawe er mor llwyddiannus yw hwnnw yn rheoli gemau a chicio cywrain nid yn unig rhwng y pyst ond i'r ystlys.

Ac er na chlywasai Morfudd mo'r sgwrs, trodd y pwyllgor siaradus fesul un yn euog tua thref y prynhawn hwnnw.

Diolch i ti am y caredigrwydd hynny tuag ati, o leia - mae'n siŵr y byddai hi'n gwerthfawrogi hynny o gyfeillgarwch oddi wrth ei ffrind." "Mae'n amlwg fod y syniad hwnnw wedi croesi dy feddwl di, neu faset ti ddim wedi son am y peth, felly paid a bod mor hunangyfiawn gyda fi.

Honnid y câi ein blaenwyr ni eu gwthio oddi ar Barc yr Arfau y prynhawn hwnnw, ac i sicrhau na fydde hynny'n digwydd, galwodd Carwyn a Norman ar wasanaeth R.

Cynigiodd gyfaddawd sef derbyn canlyniad y cyfri â llaw yn Florida heb fynd i gyfraith pe baen nhw'n caniatau i'r cyfri hwnnw'n barhau.

Berlin oedd canolbwynt y cynnwrf hwnnw yn yr Almaen, yn rhannol o ganlyniad i'w statws gwleidyddol a'i safle daearyddol rhwng dau brif būer y dydd.

Ni allwn lai na chofio am y tro hwnnw y bu+m i'n beirniadu'r adrodd yn 'steddfod Llangadog slawer dydd.

ffordd y mae'r defnydd hwnnw'n gallu dyfnhau'r ddealltwriaeth bynciol c.

Mam hwnnw mewn côt croen dafad tu ôl i'r gwydr, yn syllu a rhythu wrth wylio'i bachgen bach gwyn hi'n nofio'n ofnus ar hyd a lled Pwll yr Ymerodraeth, a dau lamhidydd bach du'n nofio o'i amgylch ac ar 'i draws, er mwyn cadw golwg arno fe!

Ne...ne mi eith y gwarthaig i'r mart 'i hunan." Er ei bod hi'n bnawn myglyd 'roedd drws Nefoedd y Niwl yn agored led y pen a chorff byrgrwn, wynebgoch Laura Elin o'r Felin yn hanner llenwi'r drws hwnnw.

Ceisia plaid wleidyddol feddiannu'r grym hwnnw iddi hi ei hun.

Gwaith hwnnw oedd penderfynu ar gynnwys y meysydd llafur yn ogystal ag ar union natur Y profion.

Daeth y ddau i lawr i'r De o Ddinas mawddwy, un o'r pentrefi hyfrytaf a Chymreiciaf y pryd hwnnw cyn y mewnlifiad Saesneg iddo, ond yn Nant-y-moel y'm ganed i.

(cysuro fy hun ydw i rwan!!) Yr ymateb cyflawnaf a gafwyd yn ddiweddar oedd hwnnw i hanes yr hen long HMS Conway.

mae'n fwriad gennyf, felly, chwilio cyfleoedd yn ystod y dyddiau nesaf i'w trafod yn anffurfiol gyntaf gyda swyddogion Adran Addysg y Swyddfa Gymreig cyn chwilio dyddiad ar gyfer y cyfarfod ffurfiol hwnnw.

Byddai'n syniad i Anna ddod ar hwnnw a pharatoi erthygl ar y ganolfan.

Byddai'r Dug hwnnw'n cyfeirio at ei filwyr fel 'scurn of the earth' ac mae'r darlun yn ei gyfrol yn ategu hynny i'r eithaf.

Fe'm dilynodd i mewn, caeodd y drws allanol, agorodd ddrws ar y tu mewn ac aethom trwy hwnnw.

Dyma oedd ail gyngerdd BBC Cymru y penwythnos hwnnw.

Chwipiwyd cudyn o wallt gwyn yn rhydd o dan ei sgarff wlân a neidiai hwnnw i'w llygaid a'i cheg fel mynnai'r gwynt.

Aeth Badshah at J. W. Roberts i Sylhet i ddweud fod Nolini, un o'r genethod a fagwyd gan Pengwern, yn honni ei bod hi, wrth basio'r ystafell ymolchi ym myngalo Pengwern tua 9 o'r gloch y nos, wedi gweld y cenhadwr hwnnw'n cusanu Philti.

Targedau cyrhaeddiad, Datganiadau o Gyrhaeddiad a datganiadau ar ddiwedd Cyfnodau Allweddol;Y berthynas rhwng iaith leiafrifol â gyrfaoedd yn y sector cyhoeddus; h.y a ydyw'n cynyddu dibyniaeth yr iaith ar lywodraeth leol a chanolog, ac os ydyw, beth yw'r canlyniadau i awtonomi'r grŵp iaith hwnnw?

I'w gwarchod rhag y perygl hwnnw gofalwyd bod ganddynt eu puteindai eu hunain, a byddai'r puteiniaid proffesiynol a gedwid yn y rheini'n cael archwiliad meddygol yn gyson.

Er mai prif lyfr John Addington Symonds ydoedd The History of the Italian Renaissance, ac er bod y llyfr hwnnw ar ryw ystyr yn hollol nodweddiadol o nawdegau olaf y bedwaredd ganrif ar bymtheg ac o ddechrau'r ugeinfed, ei lyfr mwyaf poblogaidd ydoedd Wine, Women and Song: Mediaeval Latin Students', llyfr a dynnodd y llen oddi ar gerddi'r Ysgolheigion Crwydrad, ac, fel y cawn weld, yr oedd eraill wrthi'n dadlennu byd cerddi'r Trwbadwriaid.

Doedd y dyn yn ei gaban ddim yn gallu dod i'm helpu oherwydd bod fy nwy sgi wedi troi ar draws llwybr y lifft ac yn gorffwys ar ei ddrws fel nad agorai hwnnw!

Amlyga elfennau athronyddol i'r stori gyda'r naratif yn y person cyntaf, a'r person hwnnw (yr awdur, o bosib, ond nid o reidrwydd) yn rhoi ei hun yn sefyllfa Duw gan ddweud mai fel hyn y mae Duw yn edrych ar bawb o ddydd i ddydd ac fel hyn y gall brofi ein camweddau inni ar Ddydd y Farn.

Ac yr oedd yn yr un adeilad wraig dlawd a'i gorchwyl ydoedd glanhau lloriau swyddfeydd, a'r grisiau a gysylltai loriau gwahanol yr adeilad hwnnw.

Merched Beca a'u hysbrydolodd yn y lle cyntaf, y grūp hwnnw o ddynion a wrthryfelodd yn llwyddiannus yn ystod y ganrif ddiwethaf yn erbyn y tollbyrth.