Bu nofel arall o'i eiddo, Dr Jekyll and Mr Hyde, nid yn unig yn destun ffilmiau ond hefyd yn destun sawl parodi yn y sinema.

Cyflwyno mesur i wahardd trwyddedau yfed o draean; 500,000 yn cyfarfod yn Hyde Park mewn protest.

Gwelodd Hyde yntau y gors y syrthiodd y gwleidyddwyr iddi, a byddent ynddi am chwarter canrif arall.

Yn wahanol i aelodau seneddol yr wythdegau edrychai Hyde yn ôl i gof y genedl, i'w hen wareiddiad Gwyddelig a'i iaith, a'i len a'i hanes, a chredai y gellid eu troi'n wrthglawdd yn ebryn y diwylliant Seisneg oedd yn brysur Seisnigo Iwerddon.

Llefarai Hyde ddwy flynedd ar ôl yr hollt affwysol yn rhengoedd y Blaid Seneddol Wyddeleg.

Mae'r ddarlith yn fy atgoffa o ddarlith enwog arall yn y byd Celtaidd, sef y ddarlith a draddodwyd gan mlynedd i eleni gan Douglas Hyde i'r National Literary Society yn Nulyn dan y teitl, The Necessity for De-Anglicising Ireland.