I hyrwyddwyr ieithoedd lleiafrifol, iaith yw'r symbol grymusaf oll gan ei bod yn elfen hanfodol mewn unrhyw ymgais i godi ymwybyddiaeth a chyflwyno ideoleg, sef y camau cyntaf tuag at greu model o drosglwyddiad iaith a diwylliant hyfyw.

Roedd yn un o hyrwyddwyr cynnar Mudiad Cymru Fydd, ac yn un o'r bobl hynny a wnaeth Lloyd George yn bosibl.

Y mae rhoi clust i'r gri yng nghanol adfyd yn gyfraniad amhrisiadwy ac yn gyfrifoldeb y dylai hyrwyddwyr iaith ei arddel.

Tyfodd o hadau eu collfarn hwy gerddi gwarchod lawer a geisiai gelu'r ffaith fod lles y genedl, fel y i gwelid gan ei hyrwyddwyr, yn gofyn gostwng gwerth y famiaith.