Pan ddaw cwsg i gau'm hamrannau Crwydra'm hysbryd dros y bryn, Hoffa ddianc at y blodau Dyf o bobtu Pont y Glyn.

Deuai canu merched y troellau i'w chlustiau ddydd ar ôl dydd, y cyfan yn llithriad i gyfaredd caeau plentyndod, yn eli i'w hysbryd.

Yn ystod fy nhymor yn fyfyriwr yn y Brigysgol yng Nhaerdydd, yn athro yn Nhonyrefail ac ym Mhenbre, Llanelli ac yn ddiweddarach yn Arolygydd Ysgolion ei Mawrhydi yn y Rhondda y cefais wir gyfle i hel y ffeithiau a hynny oddi ar berthnasau pell ac agos ac o archifdai, llyfrgelloedd a cherrig beddau, a bu'r wybodaeth yn gaffaeliaid ac yn iechyd i'm meddwl a'm hysbryd.

Gwelodd gerddi'r bardd Almaenaidd Heine, a swynwyd ef gan eu cynildeb dethol a'u hysbryd telynegol.