Yr oedd hyn i gyd pan oedd Alun Oldfield Davies yn Rheolwr rhadlon yng Nghaerdydd a Hywel Davies twymgalon a disglair, a fu farw mor drist o gynamserol, yn Bennaeth Rhaglenni.

Clywai Wil yn y capel un Nos Sul fod Hopcyn Tyddyn Isaf wedi saethu ci defaid Mostyn Hywel y Cynghorydd Sir drwy amryfusedd.

Yn 1990 y cyrhaeddodd Hywel Llewelyn Cwmderi a hynny pan gafodd swydd fel athro yn yr ysgol gynradd gyda Beth James.

Wynebodd ef Hywel Greulon unwaith eto a gofyn, 'Sut y gwyddon ni y byddi di'n cadw dy air?'

Cyfrinach llwyddiant Merch Gwern Hywel yw fod yr ymdeimlad o 'fyw trwy'r digwyddiadau' wedi'i drosglwyddo iddi, a'n bod ninnau'n cyfranogi o gynnwrf yr ymrafaelion diwinyddol fel petaem yn gyfoes a hwy.

Byddai'n ddigon hawdd llunio beriniadaeth weddol arwynebol ar y ffilm hon a'i gadael hi ar hynny: miwsig nostalgaidd Michael Storey; actio gafaelgar Iola Gregory a Dafydd Hywel; adeiledd carcus-dynn y ffilm a delweddau canolog y madarch a'r rhosod; y garreg fedd glyfar ar ddiwedd y ffilm ar ddelw sgrin sinema a'r geiriau THE END yn cloi'r llun yn daclus thematig...

Yr ydym yng Ngwern Hywel, cartref yr unig deulu cefnog yn Ysbyty Ifan sy'n perthyn i'r Methodistiaid.

Erys geiriau Hywel Evans yn y cof.

Wrth siarad ag Aled, deallais fod Hywel ei frawd yn canlyn merch a adwaenwn i yn dda, sef Beti Moeladen Moeladda fel y galwem hi a honno'n digwydd bod yn gyfnither imi.

Mewn dim amser mae Cassie wedi cael rhan helaeth o fusnesi'r Cwm i noddi tudalen yn y calendr er bod amheuon mawr gan Hywel a Steffan yn enwedig o glywed bod ei fam a'i nain yn bwriadu ymddangos yn y calendr.

Ym marn Kath a Stacey 'roedd Hywel eisiau i Stacey fynd i ffwrdd i'r coleg er mwyn cael llonydd i ddatblygu ei berthynas gyda Rachel.

Hyd yn oed heddiw, gyda'r diwydiant glo Cymreig wedi ei ladd, dywed Hywel Teifi nad yw hyd yn oed yn awr yn rhy hwyr i wneud iawn am y diffyg hwn yng ngorffennol ein llenyddiaeth.

Benthyciwyd offer cyfieithu Coleg Aberystwyth a daeth Mr Hywel Jones oddi yno i weithredu fel cyfieithydd.

Yng Nghyfraith Hywel fel yng nghyfreithiau Iwerddon, y dderwen oedd y fwyaf gwerthfawr o'r holl goed.

'Wel?' gofynnodd Hywel Greulon eto.

Newidiodd Rhys fywyd Hywel a hynny mewn sawl ffordd - dechreuodd Hywel a Llew gwympo mas ac o ganlyniad cafodd Hywel ei saethu.

Er mawr siom iddo collodd Llew Rhys, mab Nia, i Hywel.

Haeddai sylw ysgafn atebiad ysgafn bob amser, ac yr oedd rhywbeth cyffrous-beryglus mewn chwarae deufel lafar gyda gwrthwynebydd mor finiog a chwim ei feddwl â Hywel Vaughan.

Roedd y gerddorfa yn chwarae'r ddawns newydd o Ffrainc, y Bourree ac yr oedd Hywel Vaughan yn ei harwain hi, Meg allan ar y llawr, y cyntaf i'w dawnsio.

Mewn gwirionedd yr oedd yn flwyddyn dda i Goleg Bangor oherwydd dau arall a raddiodd yn y dosbarth cyntaf oedd Gwilym Bowyer a Hywel D.Lewis, ond mai Athroniaeth oedd eu pwnc hwy.

Y mae Hywel Teifi yn dyfynnu beth a ddywedodd Saunders Lewis am un o nofelau T.

Mae gwraig Gwern Hywel ym mharagraff cynta'r llyfr yn edrych ar y glaw'n pistyllio: gwneir i'r tywydd cyn pen dim fod yn arwyddlun o gyflwr Methodistiaeth.

Nid rhyfedd felly i Sion ap Hywel Gwyn, car arall eto i'r abad hwn, ganu gan gwyno nad oedd modd cael y croeso arferol yn y fynachlog pan oedd Iorwerth yno, ac y dylid ei anfon ymaith.

'Roedd gan Nia 'grush' enfawr ar Hywel ac er iddo geisio anwybyddu hynny am gyfnod, gwaniodd Hywel a chysgu gyda Nia.

Buom yn blasu'r dafodiaith yng nghwmni Dr Gwen Aubrey a'r Parchg Caradoc Evans Fe ddaeth y Prifardd Meirion Evans, Y Prifardd Robert Powell a'r Athro Hywel Teifi Edwards ynghyd â Grwp Offerynnol Ysgol Ystalyfera i gyflwyno'r Celfyddydau inni.

Dyma oedd dechrau diwedd ei pherthynas hi a Hywel.

Mae hynny ynddo'i hun yn arwyddocaol; mae'n ein gwneud yn ymwybodol o'r tyndra rhwng y grefydd 'newydd' a'r hen fywyd, ac yn pwysleisio mai mudiad gwerinol yw Methodistiaeth, ond ein bod ni yn y nofel yng nghwmni arweinwyr y mudiad - teulu cefnog Gwern Hywel (ac i Saunders Lewis y dosbarth pendefigaidd hwnnw, uchelwyr mawr neu fach, yw'r rhai sydd a'u gwreiddiau ddyfnaf mewn hanes), a'r uchelwyr newydd - y gweinidogion.

Siaradant briod iaith Daniel Owen fel artistiaid hefyd," meddai Hywel Teifi.

Er bod dau o feirdd Arfon, sef Dafydd Ddu Eryri a Hywel o Eryri, wedi'u gwahodd i'r orsedd gyntaf, ni ddaethant ar ei chyfyl am eu bod yn amau honiadau Iolo Morganwg ynglŷn â hynafiaeth y mudiad.

Bod Hywel yn arfer bod yn fab-yng-nghyfraith i Dyff a Kath.

“Fy nghof cynta pan yn blentyn oedd gweld fy nhad yn ei wisg llongwr,” meddai Hywel, a fagwyd ym Môn.

Jones a ni i ganol y Diwygiad Methodistaidd yn ei Cyfrinach Hannah, sef dyddiadur un o 'forynion' Hywel Harris yn Nhrefeca.

Ac yntau o gefndir glofaol ei hun y mae'r ffaith fod gan lenyddiaeth Gymraeg gyn lleied i'w ddweud am ddiwylllant y glowr yn achos loes arbennig i Hywel Teifi.

Yr un modd dangosodd ef a Mrs Davies letygarwch hael yn y mans, Tre Hywel, Ffordd y Garth Uchaf, tuag at y llu myfyrwyr a ddeuai i Fangor.

Erthylodd Stacey blentyn Hywel.

Etifeddai'r naill ddosbarth eu heiddo yn ôl y gyfraith Seisnig, a olygai etifeddu gan y cyntafanedig, a'r llall yn ôl y gyfraith Gymreig (neu Gyfraith Hywel fel y'i gelwid), a olygai rannu'r etifeddiaeth yn gyfartal rhwng meibion, a hynny o fewn uned deuluol ddiffiniedig.

'Roedd Stacey'n llwyddo'n academaidd yn yr ysgol a hynny, yn fwy na dim, fagodd ddiddordeb Hywel Llewelyn ynddi.

Mae Hywel wedi cael sawl perthynas stormus ers iddo gyrraedd y cwm - llwyddodd i chwalu priodas Beth a Sgt James wrth iddo ef a Beth gael affêr gyfrinachol am gyfnod hir.

Unwaith eto, llwyddodd Hywel i gadw'r berthynas yn dawel am gyfnod hir ac yn y diwedd priododd ef a Stacey adeg Nadolig 1994.

Croeso i'r Hengwrt, foneddiges...a chroeso'n ôl i fywyd" A moes-ymgrymodd Hywel Vaughan gan ffugio sgubo'r llawr â het ddychmygol.

bydd yn fenter ar y cyd rhwng menter a busnes a nifer o golegau a chyflogwyr, " meddai cyfarwyddwr menter a busnes, hywel evans.

Rhy ifanc a rhy brydferth i'w chau ei hun yn y mynyddoedd - nid ei geiriau hi oedd rhain eithr geiriau Hywel Vaughan ei hunan.

Bu Hywel yn caru gyda Dr Rachel pan oedd o yn y coleg.

Hynny sy'n egluro hunanhyder ac awdurdod y siarad yn Merch Gwern Hywel.

Cyn-wraig Hywel.

Fel y dywed Hywel Evans, 'Rydan ni'n rhoi cyfle a cefnogaeth iddyn nhw - help llaw, nid y cotton wool a'r gofal...

Ond mae Hywel yn caru Rhys a llwyddodd i gael meddiant ohono yn y diwedd ar ôl i Nia fod mewn damwain erchyll.

Mae'n wir i amryw un, o Saunders Lewis i Hywel Gwynfryn (yn Melltith ar y Nyth), ailgyflwyno'r chwedlau yn y Mabinogi mewn modd sy'n denu chwilfrydedd meddylwyr Freudaidd neu Jungaidd, gyda'u diddordeb yn y wedd rywiol i bethau, a'r amwysedd a'r diffyd rhesymolder sydd yn y chwedlau ym mherthynas pobl neu greaduriaid â'i gilydd, a'r symud sydd rhwng y byd greddfol, anifeilaidd, a byd dynion a'u defodau a'u hawydd i roi trefn ar bethau.

Yn wir, ychydig iawn o son o gwbl a geir am Forgannwg yng ngwaith y Gogynfeirdd hyd at gwymp y Llyw Olaf, ac eithriad llwyr yw awdl foliant Prydydd y Moch i Wenllian ferch Hywel o Gaerllion tua diwedd y ddeuddegfed ganrif.

Datblygodd ffrwgwd arall ym mywyd Llew - y tro hwn rhyngddo ef a Hywel a bu bron i Hywel farw o'r herwydd.

Ganrifoedd wedi amser Hywel fe'i hystyrid yn drosedd i dorri coeden dderw a deuai dim ond anlwc i'r sawl a wnâi hynny.

Ond y mae'r nofelydd y mae Hywel Teifi yn cyfeirio ato fel un allai greu y nofel lofaol fawr Gymreig wedi dweud wrth Y Cymro nad oes ganddo ef gynlluniau i gyhoeddi dim byd yn y dyfodol agos.

Ychydig flynyddoedd yn ôl, aeth Hywel Gwynfryn o gwmpas Cymru ar ei feic, ar daith Radio Cymru.

Yn 1996 cyrhaeddodd Nia, merch Llew, ac achosodd Nia helyntion di-ri iddo wrth iddi yn gynta redeg i ffwrdd o gartre ac yna cael ei hun yn feichiog gyda phlentyn Hywel Llewelyn.

Wedi clywed negeseuon o gefnogaeth cafwyd gorymdaith o ganol y dref at y mast ffôn lle cafwyd anerchiad gan Hywel Williams, darpar-ymgeisydd seneddol Plaid Cymru yn Arfon.

Wrth i Stacey ganolbwyntio ar ei harholiadau lefel A daeth Rachel Price i fyw i Gwmderi ac 'roedd Stacey'n amheus iawn o'i pherthynas hi a Hywel.

At etyb William Roberts: 'Dewis y drwg a gwybod wrth ei ddewis mai'r drwg ydy o.' Serch heb ei ddifwyno gan euogrwydd sydd yn Merch Gwern Hywel, a'r awdur yn ei bortreadu gyda hynawsedd a ffraethineb.

Llundain Mehefin 30 Deian Hopkyn, hanesydd; Dr Tim Williams; Hywel Williams, aelod amlwg o'r Ceidwadwyr; Siân Lloyd, y ferch tywydd.

Yn y rhaglenni radio, ymunodd y beirniad ar hanesydd Hywel Teifi Edwards âr bardd Alan Llwyd, i drafod gwahanol bynciau dadleuol yn hanes yr Eisteddfod.

Rhaid deall Merch Gwern Hywel yng ngoleuni'r gosodiadau hyn.

TROEDLE CADARN I'R GYMRAEG - Yr angen am Ysgolion Cynradd Cymraeg penodedig yn y Fro Gymraeg - Emyr Hywel

Wedi i Hywel symud i ddysgu i Ysgol y Mynach aeth pethau o ddrwg i waeth wrth iddo ddechrau gweld Stacey Jones - 'roedd Stacey yn paratoi i wneud ei harholiadau TGAU ar y pryd.

Daeth yn ffrindiau agos gyda Hywel Llewelyn a chafodd waith yn y caffi gyda'i fam.

'Mae e'n ffodus iawn bo fe'n weddol ysgafn a gobeitho gallwn ni gadw'i bwyse fe lawr i farchogaeth ar y fflat,' meddai Hywel.

'Hywel Greulon ydw i,' meddai'r wyneb carreg.

Mae Hywel Jenkins, chwaraewr rheng ôl Abertawe, wedii ddanfon adre o daith carfan ddatblygu Cymru yng Nghanada ar ôl bod allan yn yfed y noson cyn i'r tîm guro Tîm Canada A, 67 - 10.

Mae Hywel Teifi Edwards hefyd yn gweld gwersi yn y driniaeth o'r glowyr.

Gofidio y mae Hywel Teifi yn ei lyfr nad yw'r glowr wedi cael ei le teilwng yn ein llenyddiaeth.

Ar waelod y grisiau derw llydan safai Hywel Vaughan a'i wraig Lowri.

Y naill yn nofelydd a'r llall yn brifardd y mae Hywel Teifi yn disgwyl pethau gwych ganddynt er nad yw T.

Bydd Hywel Jenkins ei hunan wedi cael tipyn o amser i feddwl ar ei siwrne adre ynglyn âi ddyfodol rhyngwladol e.

Os cofiwch chi, mi roedd tipyn o strach ynglŷn â'r ffilm wreiddiol (gyda Hywel Bennett yn y brif rhan) oherwydd bod trigolion yr Aber(ystwyth) go iawn yn poeni y byddai twristiaid yn ofni dod i'r dre o'i herwydd.

Yn ol Hywel ystorm, ef oedd 'Llafn angau brau bro Gynffig.' Ymryson barddol, ond odid, a geir yn yr awdl uchod.

I Manon Rhys a Hywel Teifi Edwards fel ei gilydd, roedd y beirniaid wedi methu â deall neges Kitchener Davies.

'Roedd Teg yn lloerig gyda hi ar ôl i Cassie ei adael ac aeth Beryl i fyw at Steffan a Hywel am gyfnod.

O gyfnod ychydig yn hynach mae Dafydd Iwan a Dafydd Hywel.

Parhau wnaeth trafferthion carwriaethol Hywel wrth i'w gyn-gariad Rachel Price ddod i weithio i Gwmderi ond aeth pethau o ddrwg i waeth pan symudodd Nia Matthews i Ysgol y Mynach.

Y tîm fydd: Cardey; Delme Williams, Watkins, Winn, Mark Jones; Sweeney, Cooper; Booth, Steve Jones, Duncan Jones, Newman, Griffiths, Hywel Jenkins, Popham (Capten), Gavin Thomas.

Cyfieithwyd y cerddi hyn gan bump o lenorion, Joseph P.Clancy, Gillian Clarke, Tony Conran, Elin ap Hywel a Nigel Jenkins.

Dyna un cwestiwn sy'n cael ei godi yn llyfr yr Athro Hywel Teifi Edwards, Arwr Glew Erwau'r Glo.

Roedd Hywel wedi ei wisgo mewn sgarlad, gyda ryfflau gwynion am ei wddf a'i addyrnau.

Felly, os y gwyddoch chi am Gymry sydd â bywydau neu storiau difyr i'w dweud yn lle bynnag yn y byd, d'wedwch Hywel amdanyn nhw.

Canodd Hywel ap Dafydd ab ieuan ap Rhys yn y bymthegfed ganrif i heddychu rhwng brycheiniog a Morgannwg.

Bod Hywel wedi byw yn America am flwyddyn.

“Mae hi'n amser i mi fynd ar fy meic, unwaith eto,” meddai Hywel.

Fel y dywed Hywel Vaughan Evans, Gweinyddwr Antur Waunfawr, 'maent yn cael eu gweld am y gwaith maen nhw ei wneud, ac nid y nam sydd arnyn nhw...

Ni welsai Jane Owen, chwaer Hywel Vaughan, ers rhai blynyddoedd, ond megis pawb arall yn yr ardal, clywsai gryn dipyn amdani hi a'i gþr.

Mae straen y Nadolig yn dod i'r wyneb wrth i Kath gychwyn poeni am dreulio'r Nadolig ar ei phen ei hun, tra bod Cassie yn gorfod gwylio beth mai'n ddweud wrth i Hywel fynd dros ben llestri yn prynu anrhegion Dolig i Rhys.

Prin ei fod yn barod i gydnabod iddo'i hun paham yr oedd mor bryderus ond nid oedd Rowland heb sylwi fod Hywel Vaughan ar goll hefyd.

Canu rhan fechan o Hywel a Blodwen.)

Yn ddiweddarach daeth Steffan yn bartner ac yn ffrindiau agos gyda Hywel - cadwodd Steffan yn dawel am ymgais Hywel i ladd Nia a chadwodd Hywel yn dawel am nifer o ddigwyddiadau oedd yn awgrymu fod Steffan yn euog o dreisio Karen.

Mae teithio yn rhywbeth y mae Hywel yn ei fwynhau, ond yn fwy na hynny mae'n rhywbeth sydd yn ei waed.

Yn y rhaglenni radio, ymunodd y beirniad a'r hanesydd Hywel Teifi Edwards â'r bardd Alan Llwyd, i drafod gwahanol bynciau dadleuol yn hanes yr Eisteddfod.

Mae hi'n aelod o dim golygyddol Pobol y Cwm, a bydd hyn yn golygu y bydd cymeriadau fel Cassie, Kath, Stacey, Denzil, Darren, Derek, Hywel a Steffan, i enwi rhai, yn fuan yn ymddangos ar waliau ceginau yn y flwyddyn newydd.

Dyna ddyn ffraeth oedd Hywel Vaughan.

Fel gweddill ei deulu agos, cyrhaeddodd Mark Gwmderi yn 1993 ac er fod gweddill y gymuned yn ei gasáu ceisiodd Hywel Llewelyn weld y gorau yn Mark ond talodd Mark ei garedigrwydd yn ôl drwy losgi car Hywel a dwyn ei draethawd ymchwil.