"Rydw i wrth fy modd yn gwrando ar stori." "Mi wyddost am y rhostir anial sydd yna y tu allan i bentref Plouvineg ac am y meini hirion anferth sydd yno?" meddai'r ych.

Piti na fyddai'n clafychu am rywbeth ych-a-fi a fyddai'n ei hagru hi; fel pla o blorod neu ddôs o glwy'r pennau.

"Naddo," atebodd y ffarmwr yn araf, "ond pan fyddwch chi'n dwad y ffordd yma eto caewch y blwmin giat 'na ar ych ôl.

'Shwt ych chi, Mr Huws?' gofynnodd y ddynas ganol oed, o ran ffurfioldab yn hytrach na chwrteisi, wrth roi ei welintons am ei thraed.

Ych-a-fi!

"Mae hi wedi bod yn flwyddyn ddigon anodd i minnau hefyd," meddai'r ych.

Llanddewi Brefi fraith Lle brefodd yr ych naw gwaith Nes hollti Craig y Foelallt.

'Roedd hi'n dweud bod 'na gwyn ddifrifol yn ych erbyn chi.

Oedd, roedd hi'n tynnu at hanner nos erbyn hynny ac felly mae'n rhaid mai'r asyn a'r ych oedd yn sgwrsio ym mhen arall y stabal!

"Os 'ych chi'n nodi ar ffurflen gais eich bod chi'n anabl, yna'n aml mae hi'n mynd yn syth i'r bun heb ystyriaeth pellach," meddai.

Mae gormod o amser i chi fod ar ych traed dan amser ysgol." Aeth hithau ati i glirio'r bwrdd ac i lanhau'r esgidiau.

"Ydach chi'n meddwl y medra i gael ych help chi i symud y car 'ma o'r mwd?

'Pam ych chi'n dilyn y cwrs hwn?' gofynnodd y ferch yn chwilfrydig.

"Pwy sydd isio rhyw sloban o hen fuwch fel Emli Preis?" "Ydw i'n ych nabod chi?" gofynnodd Emli Preis wedi cyrraedd ataf.

"A phe bai unrhyw un ar y rhostir yn ystod yr ychydig funudau hynny, mi allai weld yr olygfa ryfeddol hon a chael cip ar y trysor," meddai'r ych.

Mae e'n wael - pan ych chi am basio'r bêl mae'n gallu hobo i bob cyfeiriad, meddai.

Yn ôl un stori, defnyddid dau ych i gludo'r cerrig o Graig y Foelallt.

"Dydach chi ddim wedi newid ych plaid, gobeithio?' 'Na, 'dydw i ddim yn cofio imi wneud.' 'Cellwair o'n i, wrth gwrs.' Gwasgarodd Rhodri dipyn go lew o 'i gwrw ar hyd y bwrdd a' ddillad wrth i'r chwerthin chwalu allan pan oedd ar ganol cymryd llwnc.

wel,' meddai Doctor Jones ar ôl bodio'r cleisiau, 'rhaid i chi ca'l pigiad yn ych cefn, Robin.

Doedd dim blas ar fwyd yn y lle 'ma, ond blas ych-a-fi y Bromid yn y te pisho crics 'na.

"Paid â dweud nad wyt ti ddim yn gwybod yr hanes!" Roedd hi'n amlwg bod yr ych wedi'i synnu'n fawr.

Os nac 'ych chi wedi anadlu naws a sawr y glowr yn eich ffroenau chi, os nac ydach chi yn gwybod fel yr oedd yr hen dipiau glo yn chwysu yn yr ha', fedrwch chi ddim sgrit`ennu amdano." Roedd chwaer y dramodydd, Letitia Harcombe, a gymerodd ran y butain, wedi dweud ei hun tod y ddrama' n agos at y gwir a i bod yn gwybod am deuluoedd a oedd mewn sefyllfa debyg.

A'r anifeiliaid, wrth gwrs yr asyn a'r ych.

'Ych diwrnod cynta, sarj?' 'Ie.' "Croeso.' Edrychodd Gareth arni.

Yr un oedd y gân, neu ganeuon, ymhob man, a dyma nhw fel y cofiaf heddiw: 'O meistres fach annwyl A siarad yn sifil Calennig os gwelwch yn dda, Yna llwyddiant i'r gwydde A'r moch a'r ceffyle A hefyd i'r defed a'r da.' Os byddai seibiant go hir cyn i ffenestr y llofft gael ei hagor fe fyddem yn canu'n uchel a chyflym: 'Os ych chi'n rhoi, Dewch yn gloi Ma' nhrad i bron â rhewi.' Mewn ty arall, neu fferm arall, fe fyddai'r gân yn wahanol rhywbeth fel hyn: Mae'r hen flwyddyn wedi mynd Wedi cuddio llawer ffrind, O!

Oedd ganddo ych anferthol wedi ei ddofi a'i ddysgu fel pan oeddent yn llwyddo i ddal anifail gwyllt yn y goedwig, 'roeddent yn ei rwymo wrth gyrn yr hen "Dic" ac yntau yn eu harwain i lawr at y tŷ.

'Ella 'mod i'n anghywir,' cynigiodd yn betrus, 'ond hyd y gwela i mae cadw'r cyfrifon yma'n mynd i gymryd llawer llai o amser nag yr oedd ych tad yn 'i awgrymu.

Mae'n rhaid gen i bod degau os nad cannoedd o asynnod wrthi ynglŷn â'r gwaith hwnnw." "Neu ychydig yn llai os mai ychen oedden nhw," oedd ymateb cellweirus yr ych cryf.

"Ia," meddai Twm, "os bydd rwbath ar ych dwr chi, y fi fydd yn 'i feddyginiaethu fo." Y lle yn foddfa o chwerthin.

Tydi meistr ddim yn gyfoethog iawn." "Digon gwir," ochneidiodd yr ych.

Er enghraiffl, dangosir ar un dudalen lun o ffarmwr yn rhoddi ffisig i'w ych drwy ddefnyddio corn buwch i ddal y diod.

"Ych a fi!

Mae'n dda gen i ych bod chi wedi dwad.

A cha'l ych talu am job arall.