Fel ag iodin cyffredin, pan roddir ffurf ymbelydrol o iodin i berson, mewn diod neu drwy chwistrelliad, bydd canran sylweddol ohono yn cael ei amsugno gan chwarren y thyroid cyn cael ei ryddhau i'r corff fel hormonau.

Gan ei bod yn bosibl mesur y pelydriad a oedd yn deillio o'r elfen ymbelydrol, gwelwyd posibiliadau defnyddio'r elfen fel modd i ddilyn metabolaeth gwahanol sylweddau o fewn y corff dynol.

I egluro'n fwy manwl y defnydd yma o radio-isotopau gadewch i ni ystyriad y cemegyn a ddefnyddiwyd fwyaf yn nyddiau cynnar meddygaeth niwclear - ffurf ymbelydrol o iodin (I), sef radio-iodin.

Trwy fesur canran yr iodin ymbelydrol a amsugnwyd gan y thyroid gellir amcangyfrif effeithlonrwydd y chwarren.

Tair blynedd yn ddiweddarach arunigwyd yr elfen ymbelydrol naturiol uraniwm (U) gan Pierre a Marie Curie.

Effaith honedig gwasgaru defnyddiau ymbelydrol ar y boblogaeth leol oedd testun rhaglen Fighting for Gemma ar HTV -- sef brwydr i achub bywyd merch ifanc yn dioddef o liwcemia.

Gwelir enghreifftiau o hyn gyda'r Clefyd Hodgkins, Lewcemia, a thriniaeth ymbelydrol, ac yn y blaen.

Hanes byr sydd i ddefnyddio elfennau ymbelydrol mewn meysydd meddygol.

Ynghyd a defnyddio'r isotop ymbelydrol arbennig yma i sefydlu pa mor effeithiol y mae'r thyroid yn gweithio, gellir hefyd ei ddefnyddio i drin chwarren or-weithgar (e.e.

Gall yr union briodweddau sy'n arwain i'r holl broblemau pan ddigwydd damwain, neu pan gam- ddefnyddir defnyddiau ymbelydrol, fod a chymwysiadau buddiol hefyd.