Er gwaethaf ymdrechion carfan o eglwyswyr dylanwadol o dan arweiniad yr Aelod Seneddol, Benjamin Hall, (Llanofer ac Aber-carn), methodd yr Eglwys ymateb yn ddigon cyflym i ofynion y sefyllfa newydd a gododd yn sgil diwydiannu.

Roedd yr ymdrechion annibynnol a wnaed i godi arian a danfon cymorth i'r Cwrdiaid yn dangos bod tynged y bobl hyn wedi dal dychymyg y byd rhyngwladol.

Ychydig o frwdfrydedd er i'r beirniaid ganmol ymdrechion Nia Parry, Glannau Tegid a Derfel Roberts, Sarnau.

Mewn addysg, roedd lle i nodi gwelliannau, ond roedd y ddarpariaeth ysgolion o hyd yn ddiffygiol iawn yn yr ardal, er gwaethaf ymdrechion rhai o'r meistri haearn, a gwell darpariaeth o addoldai.

Bydd y rhaglenni hefyd yn rhoi sylw i rai o'r ymdrechion codi arian gwirion a gwahanol sy'n digwydd ar hyd a lled Cymru ac yn rhoi hanes yr unigolion a'r mudiadau a dderbyniodd arian gan Blant Mewn Angen y llynedd.

Mae angen i blentyn ddeall bod consyrn ei gymuned gyda'i genadwri a bod ei ymdrechion i fynegi'r genadwri honno, sy'n aml yn garbwl a bler, yn gymeradwy yng ngolwg y rhai sy'n ei derbyn.

Ar ôl ei holl ymdrechion i ddynoli Iesu yn y fersiwn gwreiddiol, dyma ef dair blynedd yn ddiweddarach yn ei ailddwyfoli - ac mae'r gerdd yn gyfoethocach ac yn sicrach ei rhediad o'r herwydd.

Llwyddodd i oresgyn dwsinau o ymdrechion i'w ddisodli.

I gymharu â siroedd Penfro ac Aberteifi, ym Morgannwg roedd llawer o'r plant yn llai na phum mlwydd oed, a'r plant dros ddeg yn llawer prinnach, am fod cyfle ganddynt i fynd i weithio yn y gweithfeydd, a dyna a wnaeth i Lingen gefnogi nid yn unig ddeddfwriaeth yn erbyn gadael i blant bach weithio, ond hefyd i roi pwys ar ganolbwyntio ymdrechion i gael ysgolion babanod yn yr ardaloedd diwydiannol.

Dyfal donc a dorrodd y garreg yn rhy amlond yn y diwedd llwyddodd ymdrechion ac amynedd a phenderfyniad.

Hoffwn fynegi ein diolch i'r Parchedig Billy Ind, Esgob Grantham, am ei ymdrechion ar ein rhan a hefyd i Mr Wilford, Archaeolegydd Lincoln, am ei gefnogaeth.

Ac er bod y mwyafrif yn dal i drochi eu defaid mae'r ychydig sy'n methu gwneud hynny yn tanseilio'r ymdrechion hynny ac yn lledaenu'r clefyd.

Agorasant y gatiau wedyn gan anwybyddu ymdrechion y dyrfa i gyfeillachu â hwy.

Llafarus a phoneus fu'r ymdrechion i'm huniaethu fy hun a'r gymdeithas leol.

Ymdrechion meistrolgar fel yna wnaeth yn sicr ei fod yn fwy poblogaidd oddi cartref nag yn ei wlad ei hun.

Bellach daeth yn bosibl, diolch i ymchwiliadau'r diweddar Emyr Gwynne Jones, Dr Geraint Bowen a Dr Geraint Gruffydd i wneud amgenach cyfiawnder ag ymdrechion yr ychydig Gatholigion a sylweddolai bwysigrwydd mynegi eu hargyhoeddiadau trwy gyfrwng y Gymraeg.

Ymfalchlodd yn y ffaith nad oedd ef wedi pleidio ymdrechion gwasg Llundain i enllibio pobl Cymru yn ystod yr anghydfod.

I raddau helaeth, er hynny, roedd ymweliad Mrs Chalker, a'r holl ymdrechion a wnaed ar ran y Cwrdiaid am rai misoedd y llynedd yn dystiolaeth fwy amlwg nag a brofais i erioed o rym y wasg.

Oddeutu'r pum cant, fwy neu lai, sydd yn cystadlu yn Adran Llên y Genedlaethol bob blwyddyn, er bod pum mil a mwy ar b'nawn Iau yn ysu am roi 'u llinyn mesur ar 'u tipyn ymdrechion nhw hefyd.

Llwyddodd BBC Adnoddau, Cymru i wella ar y targedau ariannol ar gyfer 1999/00 yn sgîl incwm gwaelodol cynyddol yn ogystal â pharhau i leihau costau oherwydd holl ymdrechion staff BBC Adnoddau, Cymru i sicrhau llwyddiant i'r busnes hwn ynghyd â'r awydd i gryfhau a chynnal y sylfaen grefft ar gyfer BBC Cymru.

Soniodd un arall am ymdrechion i godi tŷ (yn lle ci) o dwll yn y ddaear.

Gwrthun i'r gymuned Iddewig fu ymdrechion diweddar i ganoneiddio Isabella o Sbaen.

Fe ddaethon nhw'n agos ddwywaith ond ymdrechion yr asgellwyr Kevin James a Shane Williams yn cael eu gwrthod.

Byddai gyrfa Alun ac yn arbennig ei ymdrechion i gaslgu llyfrau a chael addysg yn werth eu hadrodd.

Rydym fel Cymdeithas am ganolbwyntio ein ymdrechion ar ymgyrchu dros Ddeddf Iaith berthnasol i'r ganrif newydd - ac i'r Gymru ifanc ddemocrataidd newydd - a dyma fydd ein prif ymgyrch eleni ac fel ymateb i'r her hon rydym yn miniogi ein trefniadaeth ac yn cychwyn ar ymgyrch y prynhawn yma.

Mae hynny'n sicr yn wir am ymdrechion y dyneiddwyr i hybu a chlodfori eu hiaith a'u cenedl eu hunain.

ar derfyn y cyfarfod cefnogodd y gynulleidfa'r datganiad hwn : gan gredu bod rhyfel yn anghyson ag ysbryd cristnogaeth ac yn dinistrio lles gorau dynoliaeth mae'r cyfarfod hwn yn awyddus i ddatgan ei gefnogaeth i'r ymdrechion a wneir ar hyn o bryd gan y gymdeithas heddwch i ledaenu syniadau cywir am y drwg a wneir gan ryfel...

Ni fu Anti yn hir cyn rhoi terfyn ar fy ymdrechion!

Ond fe wyddai Morwen, mai'r môr oedd piau ei thaid er gwaethaf holl ymdrechion ei wraig i'w hudo i'r harbwr.

Ni fedrant ddeall person sy'n ymgymryd â'r fath waith undonog o'i wirfodd a methiant yw ymdrechion tila Lenz i egluro, am nad yw ef ei hun yn argyhoeddiedig o effeithiolrwydd y dacteg hon i greu rhyw fath o ddealltwriaeth rhwng y myfyrwyr a'r gweithwyr.

Sonia Trevor Fishlock yn un o'r lyfrau ar Gymru am ddarlithydd prifysgol yn siarad yn ddirmygus am ymdrechion gwraig ddi-Gymraeg i feistroli'r iaith.

Dygwyd i gof yn bennaf ymdrechion efengylwyr mawr fel William Wilberforce i ddileu caswasiaeth.

Ar y llaw arall gallai'r Arlywydd ymfalchi%o yn ymdrechion ei fyddin o fiwrocratiaid yn ôl yn y neuadd gynadledda.

Gan mai ychydig o sylw, a hwnnw'n aml yn ddirmygus, a roddodd y cyfryngau cyfathrebu i ymdrechion heddychwyr, y mae'n hynod werthfawr cael ymdriniaeth feistraidd fel hon.

Daeth yn ffrind gwleidyddol i Saul Ubaldini, un o arweinwyr pwysica'r undebau llafur, a Mohammed Seinaldin, uchel swyddog yn y fyddin a oedd yn gyfrifol am un o'r ymdrechion milwrol i ddisodli Raul Alfonsin.

Yn sgîl cyhoeddi canlyniadau pôl piniwn ar agweddau tuag at y Gymraeg dewisodd yr Arglwydd Dafydd Ellis Thomas fynd ati unwaith eto i ymosod ar Gymdeithas yr Iaith a cheisio ei orau glas (hynny yw, Tôri blw) i danseilio ymdrechion mudiadau protest yng Nghymru yn gyffredinol.

Cwynodd honno ar unwaith fod Guto a Rhodri wedi crafu blaenau eu hesgidiau newydd ond ni ddywedodd air o gymeradwyaeth am yr olwg sbriws oedd ar ddillad y tri, canlyniad ymdrechion Mali i'w cadw'n lân.

Mae'n cofio am aberth y merched a fu'n gefn i holl ymdrechion eu g^wyr a'u meibion, y merched a fu'n dioddef y cyni yn dawel.

Mesur ddatblygwyd yn llysoedd Siapan yn yr ail-ganrif-ar-bymtheg drwy ymdrechion y bardd Matsuo Basho.

Cawn ddeunydd sylweddol ynghylch castiau Robin a'i ymdrechion i ddifwyno cymeriad Margaret.

Sawl blwyddyn yn ôl bu yn y newyddion o ganlyniad i'w ymdrechion ofer i gyrraedd Awstralia mewn cerbyd glanio tir a môr.

Prin iawn yw rhaglenni a chyfresi o'r fath heddiw heblaw, wrth gwrs, am sawl opera sebon, ac er gwaethaf ymdrechion yr Awstraliaid, Phil Redmond yn Lerpwl a'r BBC yn Walford, Sbaen a de Cymru, mae un sebon wedi goroesi o'r dyddiau cynnar byw, du a gwyn.

Mae'n gweld bai ar ei gynulleidfa (ac arno ef ei hun) am hwyluso ymdrechion yr awdurdodau i reoli protest drwy dderbyn cyfyngiadau ar, er enghraifft, eu rali%au a'u protestiadau.

Ond erbyn hyn ofnwn fod yr holl drafferth a gymerai ef gyda mi wedi mynd yn ofer, a bod fy holl ymdrechion innau wedi mynd gyda'r gwynt.

Mae'n anodd esbonio beth a barodd imi ysgrifennu'r llyfr hwn yn fy henoed, ac eto bu'r ysfa a'r dyhead ynof ers blynyddoedd i groniclo gwaith dwylo'r gorffennol yn y cylchoedd hyn, ac i ddarganfod mewn dogfen a chofnod ôl yr ymdrechion i wella amgylchiadau bywyd o genhedlaeth i genhedlaeth.

Mae'r ymdrechion hyn ynghyd â'r gwaith wnaeth y gwirfoddolwyr yn dosbarthu a chasglu amlenni o dy i dy yn haeddu'n diolch.

Yr oedd ymfudo o Gymru i Awstralia ar raddfa lawer llai na'r un i America, ond yma eto gwnaed ymdrechion i ddarparu cyhoeddiadau cyfnodol ar gyfer yr ymfudwyr yn eu hiaith eu hunain.

Llwyddodd BBC Adnoddau, Cymru i wella ar y targedau ariannol ar gyfer 1999/00 yn sgîl incwm gwaelodol cynyddol yn ogystal â pharhau i leihau costau oherwydd holl ymdrechion staff BBC Adnoddau, Cymru i sicrhau llwyddiant i'r busnes hwn ynghyd âr awydd i gryfhau a chynnal y sylfaen grefft ar gyfer BBC Cymru.

Er mwyn sicrhau llwyddiant ac effeithiolrwydd y Polisi Dwyieithog o'r diwrnod cyntaf, galwn ar y Swyddfa Gymreig i sefydlu Grwp Tasg i gydlynu ymdrechion a syniadau er mwyn ymbaratoi at gyflwyno Polisi Dwyieithog yn y Cynulliad.

'Fyddwn i byth yn aros tan y diwedd yn yr ymdrechion hunanymwybodol hynny i 'gynnau tan ar hen aelwyd'.

Frwyth yr ymdrechion hyn maes o law oedd agor swyddfeydd yn Llanbedr ac Aberteifi.

Felly, o'r diwedd, roedd ymdrechion HR Jones yn dechrau dwyn ffrwyth.

Ceisiodd ddysgu rywfaint o Gyrnraeg, er na fu, ysywaeth, yn llwyddiannus iawn yn ei ymdrechion.

O BEN Y DALAR: Mae ymdrechion yr undebau amaeth i gael yr Ysgrifennydd Gwladol, John Redwood, a'r Gweinidog Amaeth, Gillian Shepard, i ailgyflwyno dipio gorfodol ar gyfer clafr ar ddefaid yn cael peth gwrandawiad.

Cyfieithiadau - fel yn achos Abeozen - oedd ymdrechion llenyddol cyntaf Youenn Drezen.

Rydym fel Cymdeithas am ganolbwyntio ein ymdrechion ar ymgyrchu dros Ddeddf Iaith berthnasol i'r ganrif newydd - ac i'r Gymru ifanc ddemocrataidd newydd - a dyma fydd ein prif ymgyrch eleni.

O'r foment honno doeddwn i ddim eisiau gwneud dim byd ond actio." Wedi bwrw'r fath brentisiaeth, ofer fu ei ymdrechion i fynd i ddysgu a hunllef oedd meddwl am wynebu llond stafell o blant ysgol.

Fe wnaeth ailfeddwl, ond of er fu'r ymdrechion i'w gael i newid ei feddwl.

Byddai'r anhrefn amaturaidd yn fêl ar ei fysedd, ac yn gyfle iddo sôn yn sbeitlyd am ymdrechion bach Gwyn i ddifyrru cynulleidfa.

Ymgyrchu dros fywyd gwyllt Cymru MAE perygl i lafant y môr prin, lili Eryri a phlanhigion ac anifeiliaid eraill ddiflannu am byth o Gymru os na fydd ymdrechion newydd i amddiffyn ein harfordir a'n cefn gwlad.

Trefnwyd y noson gan Sian Gwenllian, a dyledus yw'r pentref i ymdrechion y wraig dalentog yma am ei holl waith yn y gymdeithas leol.

Sbardunwyd y mudiad, yn y lle cyntaf, gan ymdrechion y saithdegau cynnar i uno'r arholiadau TAU â'r rhai Safon "O" TAG.

Bendithia ymdrechion Cymorth Cristionogol a'r eglwysi a miliynau o Gristionogion i gynorthwyo'r anghenus a bwydo'r newynog.

Un o'r rhain oedd ysgol Bryncroes ym mhen draw Llyn a chau fu raid i'r ysgol honno er gwaethaf ymdrechion caled a gweithredu tor-cyfraith pan feddiannwyd yr ysgol a'i rhedeg yn wirfoddol.

Ar ôl ymddangosiad y Llyfrau Gleision, polareiddiwyd y ddadl, ac er bod nifer o offeiriaid yn Gymry gwladgarol, a rhai ymdrechion dilys ar droed gan yr Eglwys er ceisio gwasanaethu'r Cymry yn yr ardal ddiwydiannol, yr oedd offeiriadaeth Eglwys Loegr fel corff wedi colli pob cydymdeimlad gan yr Ymneilltuwyr.