Edrychai'r Doctor Ymennydd arnaf yn reit slei: ac efallai ei fod yn meddwl fod pawb yn mynd yn rhyfedd ar saffari.

'Roedd y wawr yn rhyw ddechrau torri dros gribau mynyddoedd Eryri pan syrthiodd yr Ymennydd Mawr i gysgu o'r diwedd.

Mi fuo'r arglwydd Gruffudd yn rhy hir yng ngharchar Degannwy..." "Mab naturiol ein Tywysog..." "O waed pur Cymreig..." "Yn byw fel gwr bonheddig ers chwe blynedd bron yng ngharchar Degannwy a Sinai'n gywely iddo!" Chwerthin amrwd wedyn nes i rywun eu hatgoffa y byddent at drugaredd yr Ymennydd Mawr a'r Gwylliaid pe rhyddheid yr arglwydd Gruffudd.

Yn ol arlunwyr y Canol Oesoedd, hen ddynionach crebachlyd oedd y cemegwyr cyntaf, yn cymysgu rhyw gawl rhyfedd o ymennydd ystlumod, llygaid brogaod a thafodau madfall mewn crochan enfawr, gan fwmian geiriau swyn dieithr.

na fedrai o, yr Ymennydd Mawr ddysgu ei bobl i gerdded unwaith yn rhagor ac i ddal eu pennau goruwch y gwledydd.

Mae Canolfan Geneteg a Biotechnegol Havana yn allforio meddygaeth o safon uchel, gan gynnwys brechiadau ar gyfer llid yr ymennydd a Hepatitis B.

A Thydi a greodd ryfeddod corff ac ymennydd dyn, gyda'i gelloedd dyfeisgar, curiad cyson y galon a cherddediad bywydol y gwaed, doniau bysedd a threiddgarwch clust a llygad.

Trwy fod yn llawfeddyg yr ymennydd, er enghraifft, neu'n Arlywydd yr Unol Daleithiau.

Yn ôl rhai adroddiadau, gall OP achosi niwed i'r ymennydd, afiechydon i'r croen a marwolaethau cynnar.

Cymaint oedd y nerth bôn braich y tu ôl i'r bêl fel y treiddiodd mor bell â'r ymennydd.

Aem drwy'r astudiaethau manwl hyn hefyd ar y goes gan dreulio tri mis gyda'r aelod hwnnw ac felly am bob rhan o'r corff: rhannau fel y benglog a'r ymennydd neu'r bol, a cheid arholiadau bob rhyw fis neu chwech wythnos ar yr astudiaethau hyn.

Mae siocled, hefyd, medda Huw, yn cynnwys theobromine sy'n cynhyrchu endomorffinau yn yr ymennydd fedar eich cadw chi i fynd yn well na bagiad chwarter cant o brūns.

Ac meddir ar glawr Cribau Eryri Rhiannon Davies Jones - sydd hithau'n ymdrin a'r drydedd ganrif ar ddeg : Mynegir ofn ac ansicrwydd gwreng a bonedd yn wyneb creulondeb yr amseroedd a mynych droeon Ffawd....Efallai y gwelir yma arwyddocad cyfoes yng nghymedroldeb meibion y Distain, yng ngweledigaeth y Mab Ystrwyth ac yn bennaf yn nelfrydiaeth yr Ymennydd Mawr.

Yn 'Penyd' cawn fynd i mewn i ymennydd gwraig wallgof, a dilyn ei meddyliau yn yr ysbyty meddwl am un diwrnod cyfan o'i bywyd.

Yn Y Tafod diwethaf roedd na lun pedwar ymennydd a'r lleiaf o'r rhai hyn oedd un Poly Toynby.

Llygad - Golwg deulygad sydd gan y rhan fwyaf o fodau dynol, sy'n golygu fod y ddau lygad yn canolbwyntio ar wrthrych, a phob retina yn anfon i'r ymennydd neges glir am yr hyn a welir gan y llygad hwnnw.

Yn ôl yr hogyn lleiaf acw, sydd at ei fogail mewn prosiect TGAU ar y pwnc, mae siocled yn cynnwys cemeg o'r enw Phenylethylamine sydd yr un ag y mae'r ymennydd yn ei ryddhau yn naturiol pan yda ni'n syrthio mewn cariad.

Byddai'r goeden yn cynhyrchu deunydd ar gyfer amrywiol feddyginiaethau oedd yn ymwneud â gwendid ar y sustem nerfol, mêr yr asgwrn cefn a'r ymennydd.

Y mae distawrwydd y carchar yn debyg i ddistawrwydd mynwent ar ganol nos, y distawrwydd ofnus annaearol hwnnw y gellwch wrando arno a'i glywed; y distawrwydd dirgel, dyrys sydd yn eich amgylchu ac yn araf y eich gorthrechu; yn myned drwy dyllau'r croen i'r corff, yn cerdded drwy'r gwaed i'r galon ac i'r ymennydd.

Yr ymennydd sy'n dweud wrthym beth a welwn.

Mae'n beth anodd iawn ei wneud gan fod eich ymennydd yn mynnu symud eich llygaid i ganolbwyntio ar ba wrthrych bynnag y ceisiwch edrych arno.

Ond does gan y nofelwyr mo'u gild crefft yn mynd yn ol i'r Oesoedd Canol, na'r un Ymennydd Mawr i fod yn apolegydd drostynt.

Yr oedd yr ymennydd yn glir ac yn ddisglair fel fflam.

Gruffudd yn derbyn ffafrau ei dad...cael byd da a diogi a digon o anwes i'w gadw'n ddiddig a sicrhau na fydd arno ormod o frys i ddianc at yr Ymennydd Mawr a'i debyg!" Temtiwyd Elystan i fwrw'r Cripil i'r llawr am yr eildro y diwrnod hwnnw.

Y mae gwyddoniaeth, meddai, yn dibynnu ar allu'r deall i roi trefn a dosbarth ar y deunydd crai y mae'r synhwyrau'n eu trosglwyddo i'r ymennydd.

Ond yr oedd fy myd i'n troi fel pe bawn mewn roced ffair, a phrofiadau'n stribedu trwy f'ymennydd fel moch wedi rhusio ar draws ei gilydd: 'O!

Wrth weld yr Ymennydd Mawr yn dynesu trodd y Cripil ei lygad chwith mewn rhyw gymysgedd addolgar o drueni a balchder i edrych arno.

Ochri efo'u Tywysog y byddai pobl Dolwyddelan gan arswydo rhag y Gwylliaid, yr Ymennydd Mawr a'r pry bychan o Gripil, Gwgon Gam.

Mae angen ymennydd i chwarae rygbi.

Blasus oedd y peint uwd yn y bore a'i gynhesrwydd yn treiddio trwy'r gwythiennau a'r ymennydd, ac amheuthun oedd y cig lledr, y pytatws llygredig a'r pwding reis dyfrllyd.

Mae'r ymennydd bob amser yn ymdrechu i gadw gwres mewnol y corff y tu mewn i derfynau cyfyng drwy agor neu gau capilari%au'r croen fel y bo angen.

Mi 'roedd nhad yn gwylltio'n gacwn, am ychydig eiliadau, a wedyn fel bo cyffur hiwmor yn treiddio mewn i'w wythiennau a'i holl gorff a'i feddwl yn cael ei ddylanwadu, mi fydda fo'n mynd yn fud ac fel fyddech yn gweld, bron yn clywed, olwynion ei ymennydd yn troi ffwl sbid i geisio cynhyrchu llinell ddoniol i ddod allan o'r gwylltineb.

A rhai yn gymysglyd eu meddwl am fod y firws wedi effeithio ar yr ymennydd.

Ac mae'r trwch o golur yn cuddio ymennydd chwim a chalon fawr.

Gellid cyhoeddi llun pedwar ymennydd yn Y Tafod hwn hefyd a'r lleiaf o'r rhai hynny, gryn dipyn yn llai nag un Toynby, fyddai un Betts.

Mae'r delwedd ar eich retina hefyd ar ei phen i lawr, ond mae'r ymennydd yn dehongli hyn a gwybodaeth arall ar ein cyfer, ac yn dweud wrthym pa mor fawr yw pethau a pha mor bell i ffwrdd y maent.

Roedd yn ofynnol gwybod a deall pa nerfau a gariai negeseuau i'r ymennydd o wahanol rannau o'r croen.

'Gwaedlif trwm ar yr ymennydd, mae'n debyg.

Roedd dau ddoctor am ddod gyda ni, un ohonynt yn Americanwr ac yn arbenigo mewn astudio'r ymennydd.

Yr eiliad nesaf fflachiodd llygad y Cripil unwaith yn rhagor yn fflam y tân a phan beidiodd y llewyrch meddai, "Fe enir mab arall i'r arglwydd Gruffudd ond nid da gormod o feibion 'chwaith rhag bod ymrafael rhyngddynt." "Gwell gormod na dim," oedd sylw cwta yr Ymennydd Mawr.

Yn wir, mae anatomegwyr wedi dangos, er i bob ymennydd gael ei greu ar yr un ffurf gyffredinol, maent hefyd yn gwahaniaethu mewn manylion.

Oedd, yr oedd y newydd yn dechrau gafael yn nychymyg yr Ymennydd Mawr.