Mae Sian Howys, aelod amlwg o Senedd Cymdeithas yr Iaith Gymraeg, sydd hefyd yn weithwraig gymdeithasol yng Ngwynedd wedi anfon llythyr at Rhodri Morgan y Prif Ysgrifennydd sy'n galw ar i'r Comisiynydd Plant a apwyntir yng Nghymru i fod yn berson dwyieithog.

Mae cyhoeddiad diweddaraf yr Ysgrifennydd Gwladol dros Gymru i fabwysiadu'r cynigion hyn fel ei 'Lwybr Dewisiol' ef ar gyfer ffordd osgoi Llanbedr, yn dilyn ymateb ffafriol y mwyafrif i'r arddangosfa ym mis Chwefror.

Yn wyneb argyfwng dybryd, anogodd yr Ysgrifennydd Cartref, sef Winston Churchill, bob Prif Gwnstabl i ricriwtio aelodau newydd i'r Polîs Arbennig - '...' lle byddai hynny'n bosibl.

Atebolrwydd: Mae'r Quango hwn fel pob Quango arall yn atebol i'r Swyddfa Gymreig trwy'r Ysgrifennydd Gwladol nid i bobl Cymru.

Un o brif ddigwyddiadau newyddion y flwyddyn oedd ymddiswyddiad Ron Davies yr Ysgrifennydd Gwladol ar y pryd, y'r amgylchiadau a arweiniodd at ei ymddiswyddiad a'r frwydr a ddilynodd dros arweinyddiaeth y blaid Lafur yng Nghymru.

Mae'r cyfarfod hwn yn un o gyfres o gyfarfodydd y mae'r Gymdeithas wedi eu cynnal gyda'r Ysgrifennydd Gwladol, Plaid Cymru a'r Rhyddfrydwyr Democrataidd.

A chyda'r Trefnydd Busnes, Andrew Davies, yn cyhoeddi y cynhelid trafodaeth ar bwnc cig eidion ar yr asgwrn cyn gynted a bo hynny'n briodol daeth y sesiwn cyntaf - dof a digon anniddorol mewn gwirionedd - o gwestiynau i'r Prif Ysgrifennydd i ben.

Ionawr 1997 Meddianwyd Swyddfa'r Ysgrifennydd Gwladol ar y pryd -- William Hague -- yng Ngogledd Lloegr i brotestio'n erbyn rheolaeth ar Gymru o Loegr.

Gofalwyd am y trefniadau gan Mr Dafydd ap Thomas, Ysgrifennydd y Clwb.

Mater i'r Ysgrifennydd Gwladol yw sicrhau'r ddarpariaeth," meddir.

Eithr nid ym Mhwllheli yn unig y bu anniddigrwydd; daeth yn glir fod eraill, yn gysylltiedig ag uchel-lysoedd y Brifwyl, yn teimlo'n anesmwyth iawn oherwydd swm yr arian ychwanegol a dalwyd i'r Ysgrifennydd Cyffredinol.

Gyda dyfodol y Wembley newydd yn y fantol, mae Ysgrifennydd Undeb Rygbi Cymru Dennis Gethin wedi dweud y bydd yr Undeb yn cynnal trafodaethau â'r Gymdeithas Bêl-droed ynglyn â'r posibilrwydd o ddod a mwy o brif gemau pêl-droed Pydain i Gaerdydd.

Yn ei gynigion, mae'r Ysgrifennydd Gwladol yn derbyn awgrym y gweithgor y dylid gweithredu eu hargymhellion mewn dau fodd :

Fe fydd yn cael ei chyflwyno ar gyfer ymgynghori ac yna'n cael ei rhoi gerbron Ysgrifennydd Cymru a'r Senedd.

Derbyniwyd llythyr gan yr Ysgrifennydd Gwladol yn hysbysu nad oedd yn dymuno ymyrryd yn y cais ac yn gofyn i'r Cyngor hwn ei benderfynu.

Roedd Katherine Harris, Ysgrifennydd Gwladol Florida, yn cefnogi cais Mr Bush ac, er gwaetha'r dyfarniad, cyhoeddodd na fyddai'n derbyn canlyniad yr ailgyfri.

Cynghori'r Ysgrifennydd Gwladol a'r system ar sail y wybodaeth hon fydd dyletswydd y Bwrdd, nid mynd ati i'w chasglu ei hunan.

Mae ysgrifennydd Bangor, Alun Griffiths, wedi dweud bod y clwb am ddechrau edrych am reolwr newydd - gyda'r rheolwr presennol, Meirion Appleton, yn cymryd swydd fel swyddog datblygu ieuenctid ddiwedd y tymor.

Dim ond gwrando ar Mr Blair yn y gynulleidfa wnaeth yr Ysgrifennydd Tramor, Robin Cook.

Y cam nesaf oedd penodi Ysgrifennydd Cyffredinol.

Tua hanner dydd, anfonodd Thomas Jones ac ynad arall, sef Frank Nevill, delegram at yr Ysgrifennydd Cartref:

Dyna neges y Pwyllgor Datblygu Addysg Gymraeg (PDAG) i'r Ysgrifennydd Gwladol ar drothwy'r flwyddyn newydd.

Yn Fiji, mae Ysgrifennydd Cyffredinol y Gymanwlad, Don McKinnon, wedi cwrdd ag arweinydd y coup" yno yn adeilad llywodraeth y wlad.

Mae'r Ysgrifennydd Addysg yn ystyried ar hyn o bryd argymhellion gan Fwrdd yr Iaith o ran blaenoriaethau datblygu addysg Gymraeg.

Sioe Ffasiynau: Adroddodd yr Ysgrifennydd ei bod wedi llwyddo i gael Helga Morgan o Landudno i gynnal y Sioe gan nad oedd Cwmni Laura Ashley yn dymuno dod.

Iwan Edgar a'r Ysgrifennydd Gwladol newydd

Ar ben hynny roedd wedi gorfod talu llawer rhagor nag yr oedd wedi ei ragweld i was am wneud gwaith y tyddyn yn ei absenoldeb a bu colledion oherwydd nad oedd, ynghanol ei brysurdeb fel Ysgrifennydd Cyffredinol, wedi medru rhoi'r sylw dyledus i'w gartref.

Yn wir, pan awgrymwyd bod y fasnach yn rhy beryglus ac y dylid ei hatal, dywedodd Thomas Grey, ysgrifennydd cynorthwyol i'r Bwrdd Masnach, "Credaf nad 'peryglus' yw'r gair cywir.

(dd)NODER yr awdurdodwyd yr Ysgrifennydd Dosbarth i arwyddo dyfarniadau ar geisiadau cynllunio.

Roedd gan Harri Gwynn ei syniadau ei hun am werth swydd yr Ysgrifennydd Cyffredinol.

Is-bwyllgor y Dysgwyr: Nid oedd yn bosibl i Eluned Bebb- Jones fod yn bresennol ond apeliodd, drwy'r Ysgrifennydd, am fwy o enwau o'r canghennau er mwyn symud ymlaen i gynnull yr Is- bwyllgor.

Priodolir hyn i'r ffaith bod Ysgrifennydd Cymru yn aelod o'r Cabinet ac i'w gysylltiadau agos â Gweinidogion eraill y Goron.

Doedd Ysgrifennydd Cefn ddim yn gwybod chwaith.

Mae Ysgrifennydd Addysg Barhaol y Cynulliad, Tom Middlehurst, hefyd yn y cyfarfod yng Nghanolfan Gynadledda Gogledd Cymru, Llandudno.

Yn ei anerchiad ar ddydd Gwyl Ddewi, saith mil o filltiroedd o Gymru, dyma oedd neges Ben Gregory, Ysgrifennydd NSC Cymru: 'Byddwn yn gwylio canlyniadau etholiadau Nicaragua yr hydref hwn gyda diddoedeb mawr.

Dylai canghennau cylch Bangor ddod a'u Llyfrau Lloffion at Delyth Murphy a changhennau cylch Caernarfon at Mary Roberts, yr Is-ysgrifennydd Rhanbarth.

Dywedodd ysgrifennydd y Gymdeithas, David Collins, oedd yn y cyfarfod y bydd swyddog UEFA, Lars Christa Olsen, yn llunio adroddiad am y trafodaethau.

Bu ef yn ysgrifennydd i'r Clwb pwysig yma.

Mewn llythyr at y Cynghorydd Gerald Frederick Meyler, dywed Branwen Evans, Ysgrifennydd Ymgyrch Addysg Cymdeithas yr Iaith, 'Mae'r Gymdeithas yn ymateb gyda syndod i benderfyniad y Pwyllgor Addysg.

Cynhelid y rhagbrofion ym mharlwr tū'r ysgrifennydd, ac yno y bu+m i'n gwrando'n astud ar gyflwyniadau llafar y cystadleuwyr a obeithiai am lwyfan.

Penodwyd pwyllgor i ymchwilio i'r cyhuddiadau, gyda Sidney Evans yn ysgrifennydd.

TSB: Adroddodd yr Ysgrifennydd ei bod wedi anfon at fanc y TSB yn cwyno am ei agwedd tuag at y Gymraeg a'r diffyg ffurflenni Cymraeg oedd ar gael.

Penderfynwyd y dylai'r ysgrifennydd anfon at y Trefnydd Cenedlaethol yn mynegi teimlad y rhanbarth.

Yn y cyfarfod ble'r oedd yna dros gant o aelodau'n bresennol mi gyhoeddodd Ysgrifennydd Diwydiant a Masnach y Torïaid David Heathcote-Amory eu strategaeth ar gyfer helpu busnesau.

Yn ystod y tair blynedd ar ddeg ddiwetha daeth mwy a mwy o Gymry i weld bod hyn yn ddifyg sylfaenol, a dyma ran fawr o'r esboniad am yr alwad y dyddiau hyn o blaid trosglwyddo cyfrifoldebau Ysgrifennydd Cymreig i Gynulliad Cymru.

Mae aelodau Cymdeithas yr Iaith Gymraeg wedi disgrifio'r cyfarfod fu rhyngddynt a'r Ysgrifennydd Gwladol Alun Michael ddoe (Dydd Mercher Ionawr 6ed) fel un adeiladol.

Yn y cyfamser, mae Ysgrifennydd Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig, Kofi Annan, yn trefnu i gyfarfod y ddwy ochor ac yn gobeithio y gall llu rhyngwladol gadw golwg ar y sefyllfa.

Ni fyddai'n dderbyniol i'r Pwyllgor fod yr Ysgrifennydd Gwladol, wrth ystyried cais gan ysgol am gael ymadael â gofal awdurdod, yn medru caniata/ u i'r ysgol newid natur ei bolisi iaith yn sylweddol.

Dyma felly y peirianwaith yr oedd Curig yn ysgrifennydd ac yn brif weithredwr iddo.

Dyma'r rhaglenni sydd i ddod: Drefach Mai 19 Rhodri Morgan, Prif Ysgrifennydd y Cynulliad; Helen Mary Jones, Aelod y Cynulliad dros Lanelli; Jon Gower, darlledwr; Gareth Davies, cyn-chwarewr rygbi rhyngwladol.

Rhoddwyd Hanes yr Alwad gan Mr Lewis Owen, Ysgrifennydd yr Eglwys, a'r Siars i'r Gweinidog gan Ben Owen, Llanberis.

Ymhlith y prif siaradwyr yr oedd dau gyd-ysgrifennydd y Llys, Cynan ac Ernest Roberts.

Fred Jones a HR Etholwyd swyddogion - Lewis Valentine yn Llywydd, Moses Gruffydd yn Drysorydd, HR Jones yn Ysgrifennydd, a thri aelod arall o'r pwyllgor gwaith, Saunders Lewis, Fred Jones a D.l.

HUGHES, ysgrifennydd y Pwyllgor Cyllid ar y pryd, sy'n dweud yr hanes.

Cynigiwyd i'r Ysgrifennydd gysylltu a hwy yngl^yn a'r swydd.

cymro oedd ysgrifennydd cyntaf y gymdeithas, sef evan evans o gastell nedd.

Adroddodd yr Ysgrifennydd fod Mair Elvet Thomas wedi anfon pecyn o gardiau (a cherdd y Parch.

ethol un cynrychiolydd ac anfon yr enwau at yr Ysgrifennydd Rhanbarth.

Mae'n werth bwrw golwg tros y pethau a fyddai'n pwyso ar wynt yr Ysgrifennydd newydd yn y blynyddoedd nesaf.

Bu'r flwyddyn a aeth heibio yn un gofiadwy i genedl y Cymry: agor y Cynulliad Cenedlaethol a, llai na deuddeg mis wedyn, ymddiswyddiad dramatig y Prif Ysgrifennydd Alun Michael; y gêm agoriadol yn Stadiwm y Mileniwm ac, wrth gwrs, Cwpan Rygbi'r Byd a drodd Caerdydd yn un parti mawr ar ddiwrnod y gêm derfynol.

Mae Cymdeithas yr Iaith Gymraeg yn ffyddiog y bydd yn llwyddianus yn ei dasg gan fod y Pwyllgor Addysg y mae Ms Butler yn Ysgrifennydd iddo yn cwrdd y bore hwnnw.

Jones, y chwarelwr a ddaeth yn Ysgrifennydd cyntaf Plaid Genedlaethol Cymru, a J.

Awdurdod Cymwysterau, Cwricwlwm ac Asesu Cymru (ACCAC) yw prif gorff ymgynghorol Ysgrifennydd Gwladol Cymru ar bob agwedd ar gwricwlwm yr ysgol, arholiadau, asesu a chymwysterau galwedigaethol.

Hoffwn fanteisio'n arbennig ar y cyfle hwn i ddiolch i ddau o'n haddysgwyr amlycaf, yr oedd y Gymraeg yn agos iawn at eu calonnau, am eu cyngor cadarn a'u cefnogaeth barod i waith y pwyllgor ar bob achlysur, sef Mr Illtyd Lloyd (Prif Arolygydd Ysgolion Cymru a ymddeolodd yn gynt eleni) a Mr Gareth Lloyd Jones (Ysgrifennydd Cyd-bwyllgor Addysg Cymru a fydd yn ymddeol ddiwedd Awst).

Yn ôl Ysgrifennydd Clwb Carafanwyr Cymru, fe allai olygu costau ychwanegol sylweddol i garafanwyr a cholled ariannol i'r Eisteddfod.

J. E. Jones, wrth gwrs, oedd Ysgrifennydd a Threfnydd y Blaid trwy'r cyfnod hwn a bu ganddo nifer o swyddogion taledig yn cynnwys rhai fel Miss Priscie Roberts, Miss Marion Eames, Oliver Evans, J. W. Jones a Wynne Samuel.

Wrth lansio'r ddeiseb fe alwodd Dafydd Morgan Lewis, Swyddog Ymgyrchoedd y Gymdeithas, ar i Rhodri Morgan, Prif Ysgrifennydd Cymru, gadw at y gair a roddodd pan drafodwyd y Mesur Iaith (a ddaeth yn Ddeddf Iaith 1993) yn y Senedd ar Orffennaf 15ed y flwyddyn honno.

Gall yr Ysgrifennydd Gwladol hefyd, ar ôl derbyn cyngor gan y Pwyllgor Ymgynghorol ar Safleoedd Llongddrylliadau Hanesyddol, roi trwydded i gloddio safleoedd o'r fath.

Raffl: Ar ol cael y manylion yngl^yn a dyddiad y Sioe Ffasiynau, bydd Mary Roberts, yr is-ysgrifennydd rhanbarth, yn trefnu'r raffl.

Dywed yr Ysgrifennydd Cyffredinol, David Collins, y gallai adroddiad y dyfarnwr, Mark Cowburn, gyrraedd cyn diwedd yr wythnos ac y byddan nhw mewn sefyllfa bryd hynny i drafod y cam nesa.

Sylwer : Os am gopi o resymau yr Ysgrifennydd Gwladol dros ddewis yr opsiwn hwn - cysyllter ag : Adran Priffyrdd Swyddfa Gymreig, Ffordd Dinerth, Bae Colwyn, Clwyd.

Mr RD Lloyd, Castell Bach gynt, oedd yr ysgrifennydd ar y dechrau.

Siomedig oedd ymateb Ysgrifennydd y Cynulliad i'n argymhellion (ystyriai arweiniad o'r canol fel ymyrraeth ym musnes yr awdurdod addysg lleol) er y cawsom addewid y byddai'n eu trafod gyda swyddogion Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, ynghyd ag addewid o gyfarfodydd pellach yn y dyfodol.

Tŷ'r Cymry Agorwyd tymor newydd y Gymdeithas Gymraeg yn y Crypt Eglwys Mihangel Sant gyda rhaglen wedi ei threfnu gan yr ysgrifennydd.

Mae llawer yn y byd busnes yng Nghymru yn falch mod i yn y swydd fel Ysgrifennydd Datblygu Economaidd gan fy mod i'n rhoi blaenoriaeth i'r hyn y maen nhw eisiau.

Yn ddiweddarach y flwyddyn honno ffurfiwyd Cymdeithas yr Iaith ym Mhontarddulais, a John oedd yr ysgrifennydd cyntaf.

Cyfreithiwr y Cyngor Yr Uwch Drysorydd Cynorthwyol Y Trysorydd Cynorthwyol (Incwm) Y Rheolwr Gwasanaethau Uniongyrchol Swyddog Datblygu'r Economi Y Prif Gynorthwywr Gweinyddol (Adran y Prif Weithredwr) Yr Ysgrifennydd Dosbarth Cynorthwyol Is-bwyllgor Iaith

Maen fater o farn a yw'r gwr a ddaeth yn Ysgrifennydd Gwladol Cymru yn haeddu y fath deyrnged ac y maen destun dadl air trwy gyfres deledu o'r fath y dylid talu'r deyrnged honno i arweinydd gwleidyddol, beth bynnag.

Evans (Mrs) Ysgrifennydd

Achos John Profumo, yr Ysgrifennydd Gwladol Dros Ryfel, a'i berthynas anweddus â Christine Keeler a Mandy Rice-Davies.

(ii) Adroddiad yr Ysgrifennydd Dosbarth bod y Cyngor wedi bod yn bryderus ynglŷn â'r sefyllfa ers blynyddoedd oherwydd y diffyg pwerau sydd ganddo.

Buasai cyfle i cynghorau cymuned roddi eu sylwadau bryd hynny, mewn da bryd i'r Ysgrifennydd Gwladol wneud ei benderfyniad.

Ein prif nod yw cael cyfarfod gyda'r Ysgrifennydd Gwladol.

Ar 21 Ionawr 2000, cafodd y Prif Ysgrifennydd Alun Michael gyfarfyddiad gynta'r ganrif newydd gydag aelodau Cymdeithas yr Iaith.

Ond mi ddywedodd yr Ysgrifennydd Amaeth, Christine Gwyther, cyn y bleidlais y gallai'r cynnig ond nodi dymuniad y Cynulliad i wahardd cnydau wedi'u haddasu'n ennynol.

Bydd dirprwyaeth o Gymdeithas yr Iaith Gymraeg, yn cael ei harwain gan y Cadeirydd, Branwen Niclas, yn aros am y Prif Ysgrifennydd am 12.00 o flaen y fynedfa i Senedd-dy Owain Glyndwr.

Roedd rhestr faith o gwestiynau i fwrw trwyddynt ac aelodau Plaid Cymru wedi bod yn fwy cydwybodol na neb gyda'u gwaith cartref yn yr awydd i faglu Alun Michael, y Prif Ysgrifennydd.

Agorwyd hi gan yr ysgrifennydd yng ngŵydd y tîm a'r aelodau.

Yr oeddwn hefyd yn ysgrifennydd i isbwyllgor brys bychan benodwyd i ofalu am y gwaith o ddydd i ddydd a bu hwnnw yn cyfarfod mor aml ag yr oedd yr angen drwy'r ddwy flynedd.

Leiciwn i fod yn gwbwl siwr yn fy meddwl fod ambell i ysgrifennydd a chwrdd eglwys fel yna'n bod heddiw yng Nghymru.

Yma y mae Ysgrifennydd Cefn, Eleri Carrog, ar ei mwya' beirniadol.

A dywedodd Ysgrifennydd Cyffredinol Cymdeithas y Llywodraethwyr Carchar, David Roddan, fod y mater yn ddifrifol iawn.

Mae Ysgrifennydd Cyffredinol Cymdeithas Pêl-droed Cymru, David Collins, wedi dweud eu bod nhw wedi gwneud cais i UEFA, i gynnal rownd derfynol un o brif gystadleuthau Ewrop yn y stadiwm ymhen dwy flynedd.

Bydd Ysgrifennydd y Sir yn trefnu i hysbysebu'r gorchymyn arfaethedig a byddai'n ddiolchgar o dderbyn sylwadau gan y Cyngor hwn.

Gyda hyn yn gefndir, penderfynodd Cymdeithas yr Iaith mai syniad addas iawn fyddai cyflwyno Ail Lythyr Pennal i'r Prif Ysgrifennydd Alun Michael.

Peter Thomas yn Ysgrifennydd Gwladol Cymru.

Wedyn dyna J. Elones yn ei ddilyn gan gefnu ar swydd dda a diogel fel athro yn Llundain am swydd, ansicr yr adeg honno, fel Ysgrifennydd a Threfnydd y Blaid a'i gyflog yn dibynnu ar gyfraniadau gwirfoddol.

Ymhellach, ydy'n rhaid dewis yn y cyfnod nesaf o ddatblygiad cyfansoddiadol rhwng Ysgrifennydd Cymru a Llywydd y Cynulliad?

Pan geisiodd Ysgrifennydd Gwladol Cymru, Nicholas Edwards, adael maes yr ^Wyl yn Nyffryn Lliw ar ddydd y coroni, eisteddodd nifer o aelodau o Gymdeithas yr Iaith o flaen ei gerbyd i'w rwystro.

Ar yr un adeg, sefydlodd Yr Ysgrifennydd Gwladol dros Gymru weithgor, dan gadeiryddiaeth yr Athro Gwyn Thomas, i'w gynghori ynghylch Targedau Cyrhaeddiad a Rhaglenni Astudio priodol ar gyfer y Gymraeg.