Hanesydd yr oedd ysgrifenwyr Cymraeg i bwyso'n drwm arno wrth drafod Penri oedd Daniel Neal, gweinidog Eglwys Annibynnol Aldersgate Street, Llundain.

...paham mae cymaint o ysgrifenwyr galluog yn Nghymru, yn ysgrifio traethodau campus; ac hefyd yn llanw y cyhoeddiadau misol â gweithiau talentog (heb gael na Choleg, nac Athrofa, nac hyd yn oed ddiwrnod o Ysgol) mwy nâ'n cymydogion yn Lloegr, a'r Iwerddon, a gwledydd eraill?

Cafwyd ysgrifenwyr medrus i gyfrannu erthyglau, rhai fel Brynmor L. Davies, D. Myrddin Davies, T. Eurig Davies, R. Elfyn Hughes, A. O. H. Jarman, J. Gwyn Jones, Enid Parry, Jennie Thomas a J. O. Williams.

Ac y mae'r ysgrifenwyr yn dra ymwybodol o'r tywydd, - yr heulwen, y glaw, y gwynt, y storm, y cymylau a'r daran.

Nid ar unwaith yr enillwyd hyder gan na darllenwyr nac ysgrifenwyr pan ddaethpwyd i gyfansoddi stori%au ysgrifenedig, ond datblygodd llenorion Ffrangeg diwedd y ddeuddegfed ganrif ddull ymwâu themâu ac anturiaethau a dyfodd yn ddyfais naratif tra chywrain yng ngweithiau rhyddiaith y ganrif ddilynol.

Nid wyf yn honni bod y sefyllfa yn hollol yr un fath yng Nghymru ag yn Lloegr, ond y mae'n amlwg, serch hynny, fod ysgrifenwyr Cymru hwythau, er gwaethaf eu 'culni' a'u 'rhagrith', yn gwbl barod i drafod problemau rhywiol.

Nid sôn yr wyf am yr isfyd llenyddol, lled- lenyddol a chymdeithasol a ddatguddiwyd gan ysgrifenwyr fel Steven Marcus, Fraser Harrison, Kellow Chesney, Peter Gay ac eraill.

Dyma'r amser i annog amryfal ysgrifenwyr i ymroi i ddweud stori fawr y De - a stori fwyaf y Gymru fodern.

"Yr oedd ysgrifenwyr Cymraeg megis wedi colli'r ffordd; a chafodd ein cyfaill hyd iddi," ebe John Morris-Jones am Owen Edwards, wrth sôn am yr amser pan oedd yn dechrau ysgrifennu yn Rhydychen.

Cyhuddo 10 o ysgrifenwyr a chynhyrchwyr Hollywood o fod yn gomiwnyddion, a'u hesgymuno o'r herwydd.

Y mae gwŷr eto'n fyw a eill dystio am y goleuni a dywynnodd arnynt wrth droi at ei ysgrifau a'i lyfrau ef o fwrllwch caddugol ysgrifenwyr "arddullaidd" y cyfnod hwnnw.

Sen ar ddeallusrwydd a hunan-barch unrhyw newyddiadurwr profiadol fyddai cael ei gyflogi'n unig i ddarllen sgriptiau a baratoir gan rywun arall -: does dim rhyfedd felly fod yr ysgrifenwyr yn tueddu i edrych ar y rhai a gyflogir fel darllenwyr yn unig - â pheth dirmyg nawddogol Sylweddolir nad oes cyfle i ymarfer rhyw lawer o ddawn greadigol wrth ysgrifennu newyddion ­ credir fod angen llai fyth o ddychymyg i'w darllen.